Theo chân thợ săn gà rừng

Về nơi gà rừng “hạ sơn”

Từ TPHCM, vượt hơn 200 km, chúng tôi mới tìm được nhà anh Trần Dũng (21 tuổi, ngụ xã Phước Tân, huyện Phú Riềng, Bình Phước). Nhà anh Dũng  nằm lọt thỏm trong rừng cao su bạt ngàn lá xanh... Theo những người đi săn loài sơn cầm biểu tượng năm 2017: Dũng đang sở hữu con gà trống mồi giỏi nhất vùng. Mặt khác, chủ nhân nó là anh Dũng cũng rất giỏi trong việc săn gà rừng ở vùng đất mang thương hiệu “quả điều vàng” này. Bên thố khoai lang còn nóng hổi mời khách, Dũng kể cho chúng tôi nghe về công việc chính hằng ngày của mình là làm rẫy cao su. Vừa qua, anh lập gia đình, rồi cậu con trai chào đời… Vì vậy, cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Áp lực kinh tế, cuộc sống mưu sinh ngày một đè nặng lên trụ cột chính của gia đình là anh Dũng. Từ một duyên kỳ ngộ, Dũng lai tạo được giống gà rừng mà dân gian gọi là “thần kê”. Dũng tiếp tục mày mò mang gà lai đi săn gà rừng thuần chủng. Sau khi săn được gà rừng, Dũng thuần dưỡng, bán lại... Dần dà, việc làm trên trở thành công việc giúp anh tăng thêm thu nhập, nuôi vợ con…
Khoảng 4 giờ sáng, những con gà trống đứng tít trên các ngọn cây trong vườn cất tiếng gáy liên hồi, báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Lúc này, Dũng cùng chúng tôi mang gà mồi, bẫy… đèo nhau hướng về xã Minh Hưng, huyện Chơn Thành. Để đến được khu vườn cao su, cà phê, nơi gà rừng “hạ sơn” tìm thức ăn. Chúng tôi còn phải vượt qua nhiều con đường mòn đất đỏ trơn như thoa mỡ, bởi những cơn mưa nặng hạt trước đó. Dũng nói: “Mỗi năm, vào mùa hè và mùa xuân là gà rừng tíu tít bay về các cánh rừng trồng cao su, vườn tiêu và vườn điều của người dân để tìm thức ăn. Năm nay ở Chơn Thành và Bù Gia Mập, gà rừng về nhiều hơn các nơi khác, nên mỗi lần đi bẫy các thợ săn đều có gà mang về”.
Gần 5 giờ sáng, chúng tôi đến một triền núi bạt ngàn cây cao su, cả hai lội bộ sâu vào trong rừng. Trong không gian tĩnh mịch, bất chợt từ xa tiếng gà gáy vọng lại. “Phía trước có gà rồi, mấy ông bò theo tôi nha”, Dũng nói khẽ. Cứ thế, Dũng ôm gà mồi, còn chúng tôi ôm đống bẫy… rồi khom người bước nhẹ lại gần cây cao su, trên ngọn là một con gà trống rừng liên tục vỗ cánh cất tiếng gáy.

Trần Dũng rất "chuyên nghiệp" khi gài bẫy săn gà rừng.

Chiến thuật của gà mồi

Không hổ danh là “chiến thần”, con gà mồi rất khôn. Trong thời gian chủ nhân chọn vị trí và đặt bẫy… là nó đứng im thin thít, nhưng khi Dũng vừa lánh vào chỗ nấp để quan sát là nó vỗ cánh phành phạch cất tiếng gáy khiêu khích con gà rừng. Khoảng 20 phút, con gà rừng vừa gáy vừa chuyền cành và đáp hẳn xuống mặt đất. Đáp trả tiếng gáy qua lại, con gà rừng bước lại gần quan sát và thăm dò đối phương. “Nó (gà rừng – PV) tiến hai bước nữa là dính bẫy”, Dũng rỉ tai chúng tôi.
Đúng như Dũng nói, con gà rừng vừa gáy xong thì xù lông cổ bước lại gần gà mồi hơn. Bất ngờ nó dừng lại, lắc đầu qua lại nhìn chằm chằm dưới đất… rồi nhảy tót lên ngọn cây, chuyền cành đi mất hút. “Lúc nãy vội vàng, tôi phủ lá cây sơ sài quá khiến nó phát hiện có bẫy nên bỏ đi. Con gà rừng này chạm bẫy của ai đó rồi nên nó mới cảnh giác đến như vậy. Gà rừng khôn lắm. Muốn bắt nó thì mình phải tinh vi và kiên nhẫn, chứ nếu không là bị nó phát hiện ra liền” - Dũng nói.
Tiếp tục lội bộ gần 1 km, chúng tôi tìm đến rẫy cà phê cạnh một thung lũng đầy cây dại thì nghe tiếng gà gáy phía trước. Ngay lập tức, Dũng xác định hướng gà rừng đang tập trung rồi rón rén lại gốc cây cà phê gần đó đặt gà mồi, cắm bẫy và dùng lá khô phủ lên ngụy trang. Lần này Dũng bật thêm máy cassette phát tiếng gà rừng gáy để hỗ trợ cho gà mồi. Mọi thứ xong xuôi, Dũng cùng chúng tôi nấp sau lùm cây rậm chờ đợi. Ngay lập tức, con gà mồi vỗ cánh, rướn cổ gáy vang. Chưa đầy 15 phút sau, một con gà trống rừng chân chì, cặp cựa dài nhọn, đôi tai trắng phau, lông cổ màu tía…cùng hai con gà mái từ trên cây cao nhẹ nhàng đáp xuống gần con gà mồi.
Vừa chạm mặt, gà trống rừng tiến lại gần rồi xù lông cổ như muốn lao vào “ăn tươi nuốt sống” đối thủ. Trong khi đó, hai con gà mái rừng đứng phía sau thay nhau cục tác…như thể cổ vũ cho “đồng đội”. Với kinh nghiệm từng săn cả trăm đối thủ, con gà mồi liên tục rướn cổ gáy, vỗ cánh phành phạch và xù lông khiêu khích lại. Đứng quan sát một lúc, con gà trống rừng vỗ cánh lao vào “kẻ lạ mặt”, nhưng nó chưa kịp đưa đôi chân với cặp cựa nhọn hoắc tấn công gà mồi thì…nó giãy đành đạch, vì vướng phải bẫy. Thấy gà trống gặp nạn, hai con gà mái hốt hoảng kêu quang quác và vỗ cánh bay mất hút.
Gỡ lưới bẫy thu chiến lợi phẩm, Dũng cười nói: “Gà rừng bình thường rất là khôn, thấy động tĩnh là bay đi ngay. Nếu cầm súng thì cũng chưa chắc bắn được nó. Nhưng chúng có điểm yếu là tiếng gáy, bởi vậy ông bà mình mới có câu: “Con gà tức nhau tiếng gáy” là như vậy”. Cũng theo Dũng, con gà rừng vừa bẫy được khoác trên mình bộ lông với năm màu khác nhau, nên được xếp vào hàng gà ngũ sắc. Do đó, chỉ cần thuần dưỡng một thời gian là con gà rừng này được bán với giá rất cao.

Kinh nghiệm thuần hóa gà rừng

Theo anh Dương Thanh (29 tuổi, ngụ xã Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập) tiết lộ: Gà mồi của các thợ săn 100% là lai giữa gà rừng và gà tre ở đời F1. Gà mồi ở thế hệ này được nuôi từ nhỏ ở nhà nên rất dạn, dáng đẹp không thua gì gà rừng chính tông. Tiếng gáy nhiều con còn hay hơn gà rừng nguyên thủy. Mặt khác, gà rừng nguyên gốc dù có thuần hóa bao nhiêu năm cũng không dạn và không thể gần được con  người. Một khi gặp lại các đồng loại, anh em từ “nguyên quán” là rừng, thì bản năng hoang dại của chúng trỗi dậy và gà rừng tìm mọi cách thoát thân để về với tự nhiên.
Cũng theo anh Thanh: Đi bẫy gà rừng về thuần hóa và lai tạo vừa là thú vui, nhưng vừa là phương cách mưu sinh kiếm tiền. Gà rừng mỗi khi bắt được, Thanh mang về thuần hóa rồi cho lai với gà nhà. “Gà rừng cứng đầu và nhát lắm, chỉ cần một tiếng động nhẹ là lao đầu vào chuồng cho đến chết. Do đó, thời gian đầu phải nhốt ở nơi không một bóng người, thức ăn cho chúng là các loài côn trùng như: Dế, cào cào, giun, trứng kiến... Khi nào gà rừng cất tiếng gáy mỗi ngày là thả gà mái tre và bắp, lúa vào để gà nhà tập gà rừng ăn. Và chính đôi gà này sẽ cho ra thế hệ gà rừng F1” - Thanh chia sẻ.
Được biết, một tháng trở lại đây, đàn gà rừng khoảng 40 con thuộc đời F1, F2 của Thanh đã được bán sạch ra thị trường, phần lớn khách hàng là ở các tỉnh lân cận như: Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và TPHCM.
Gà trống rừng dính bẫy được những người thợ săn bán từ 300-400 ngàn đồng/con. Riêng gà trống ngũ sắc được các tay chơi “săn” đón với giá từ 2 triệu đồng trở lên. Còn gà trống lai thế hệ F1 có mã đẹp, gáy hay có giá từ 1-1,5 triệu đồng/con.

Săn gà rừng có vi phạm luật pháp?

Mặc dù rất thú vị với cách săn gà rừng của Trần Dũng, nhưng nghĩ tới việc số lượng gà rằng trong tự nhiên trước nguy cơ bị mai một, chúng tôi hỏi anh Dũng: “Anh có nghĩ việc làm của mình, khác nào tận diệt hết gà rừng, gây tổn hại cho thiên nhiên hay không?”. Dũng cười và nói một cách hồn nhiên: “Trời! Làm sao hết được? Chim trời, cá nước, gà rừng, thú hoang đầy... không bao giờ hết được. Vả lại đâu phải săn gà rừng như bắt cá dưới ao?”.
Ông Trần Đức Lý - Chủ nông trại 70ha ở ấp Thạch Màng, xã Tân Hưng, huyện Đồng Phú - phát biểu: “Không có con thú nào được bảo toàn nguyên vẹn, một khi con người thả sức săn bắt không giới  hạn. Tôi thì phản đối cái việc săn bắt, bắt giết các loại thú rừng. Với gà rừng, càng phải bảo vệ. Vì chúng không có làm gì hại cho con người. Trái lại, sáng sớm mà nghe gà rừng gáy mới thấy dễ chịu, vui tai làm sao. Vậy cớ gì săn bắt gà rừng? Tôi thì lo cho cái năm con gà này rừng Bình Phước sẽ mất số lượng lớn các giống gà rừng vì thú vui “sang chảnh” của các ông mê gà rừng”.
Trong khi đó, theo ông Nguyễn Văn Phúc – cán bộ kiểm lâm tỉnh Bình Phước: “Mặc dù gà rừng không nằm trong danh mục động vật hoang dã đặc biệt, cấm săn bắn. Nhưng chúng tôi không ủng hộ việc săn bắt gà rừng. Đây cũng là hành vi gây hại cho môi trường, thiên nhiên, thể hiện ý thức bảo vệ động vật hoang dã rất kém của người dân… Tuy nhiên, việc bảo vệ gà rừng, thì hiện nay chưa hiệu quả. Lực lượng kiểm lâm quá mỏng, trong khi rừng lại mênh mông… Cho nên, mới xảy ra hiện tượng một bộ phận người dân đi săn bắt gà rừng”.
Trở về nhà Trần Dũng, trước lúc chia tay anh Dũng để về lại TPHCM, chúng tôi có lời khuyên Dũng nên kiếm cho mình một cái nghề gì đó bền vững, hơn là cái nghề chỉ chuyên chú săn bắt, lai tạo gà rừng. Tuy nhiên Dũng cho biết: “Giá như không lấy vợ, sinh con, tôi đi làm công nhân cao su khỏe re. Nhưng cái thú săn gà tôi mê lắm. Bỏ nó, cũng phải từ từ chứ. Thế mới biết cách gì để những tiếng gà hoang dã không bị nhốt trong lồng; trái lại mặc sức cho chúng vang vọng khắp núi rừng Miền Đông, quả không phải là một việc dễ dàng.