Những chiếc khuôn đất sét
Ra đời trong muôn vàn gian khó, Báo Lao Động do đích thân Lãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh thực hiện: Ngày 28.7.1929 tại ngôi nhà số 15 phố Hàng Nón - Hà Nội, lúc đó là Hiệu thuốc lào Thuận Mỹ, đã diễn ra một cuộc hội nghị quan trọng sau này trở thành một sự kiện lịch sử: Hội nghị thành lập Tổng Công hội Đỏ Bắc Kỳ. Dự hội nghị có bảy đại biểu do đồng chí Nguyễn Đức Cảnh chủ trì. Hội nghị sau đó bầu đồng chí Nguyễn Đức Cảnh làm Hội trưởng lâm thời, quyết định ra một tờ báo mang tên báo Lao Động, một tạp chí mang tên Công hội Đỏ...
Sau hội nghị 28.7, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh bắt tay ngay vào việc chuẩn bị ra báo Lao Động. Địa điểm làm báo là một ngôi nhà nhỏ ở ngõ Thông Phong đầu phố Hàng Bột, ngày nay là phố Tôn Đức Thắng. Đặc điểm ngôi nhà này là quay lưng ra một cái hồ mang tên Hồ Giám, ở một góc hồ có hòn cù lao um tùm cây cối, bên kia bờ hồ tiếp giáp với một khu vườn có lối thông sang cổng lớn của khu Văn Miếu, Quốc Tử Giám, thời đó cũng rậm rạp cây cối.
Làm báo thời ấy chỉ có hai người là Nguyễn Đức Cảnh và Trần Hồng Vận (tên thật là Trần Văn Sưu, tên sau này là Trần Học Hải). Ông Trần Hồng Vận sau này kể lại, số 1 báo Lao Động ra ngày 14.8.1929, đúng nửa tháng sau hội nghị thành lập Tổng Công hội đỏ Bắc Kỳ. Nơi làm báo là nhà chị Vinh, có em gái là Hồng, em trai là Hiển. Làm báo thời đó tuy đơn giản nhưng cũng rất lỉnh kỉnh. Nào là giấy mua về cất giấu ở đâu, rồi là khay, đất sét, chỗ phơi phóng, nơi viết bài, nơi trình bày... rất dễ bị lộ. Thời làm báo đó, ngoài Vinh còn một nữ đồng chí xinh đẹp nữa tên là Vân.
“Vân chữ đẹp giúp tôi làm công việc ấn loát, nghĩa là chép bài lên giấy làm bản in trên đất sét... Chúng tôi bảo Vân đi mua giấy kỳ Lân để in cho đẹp, Vân lùng sục khắp nơi nhưng không mua được đành dùng giấy Đáp Cầu. Tôi chạy mua thạch, định in thạch, nhưng số lượng nhiều, chưa có nhân mối, cũng lại sợ bị lộ, đành dùng đất sét lấy ở ao Ngọc Hà, đem về lắng, lọc cho thật mịn rồi mới đóng thành khuôn in. Định in mỗi lần 40 bản, nhưng chỉ được 25 bản chữ đã bắt đầu mờ. Phải làm khuân chữ nhiều lần như vậy.
Mỗi khuôn chữ chép bằng mực tím đặc, áp lên mặt đất sét để 10 phút, rồi mới bóc, sau đó in từng tờ. In xong, vận chuyển đến chùa Hương Tuyết gần phố Bạch Mai phát hành. Người phát hành là các bà, các chị buôn thúng bán mẹt, chạy hàng trên tàu hỏa. Ngoài ra báo còn được xếp trong những cái thúng hai đáy, đưa về Hải Phòng, Hòn Gai, Nam Định, Thái Bình...
Năm 1929, Báo Lao Động ra được 4 số thì ngừng. Trong đó, 3 số đầu in bằng đất sét, số thứ 4 in bằng máy stăngsin” - ông Trần Hồng Vận kể lại.
Đến một ngày bình thường mới ở trường quay đa phương tiện
Từ những bản in đất sét cách đấy đúng 93 năm, Báo Lao Động ở thời điểm tháng 8.2022 thực sự chuyển mình và trở thành một nền tảng báo chí tích hợp đa phương tiện, duy trì song song các ẩn phẩm báo giấy, báo điện tử với loạt trường quay được trang bị những công nghệ làm báo hiện đại nhất. Như với việc trang bị hệ thống truyền tin trực tiếp từ hiện trường theo chuẩn HEVC - công nghệ mã hoá, truyền dẫn video mới nhất của thế giới ở thời điểm hiện tại, phóng viên của báo có thể sử dụng camera chuyên dụng hoặc điện thoại thông minh, tường thuật trực tiếp hình ảnh chất lượng cao từ hiện trường về toà soạn thông qua mạng viễn thông di động để biên tập, kiểm duyệt và xuất bản trực tiếp trên các kênh phân phối nội dung đa phương tiện của báo.
Báo Lao Động cũng là đơn vị đi tiên phong tại Việt Nam trong việc thiết lập mạng sản xuất - phân phối hình ảnh NDI, tích hợp trực tiếp vào trường quay đa phương tiện. Với mạng sản xuất NDI, báo có thể dễ dàng đồng bộ tín hiệu hình ảnh giữa trường quay trung tâm đặt tại toà soạn và trường quay đặt tại các cơ quan thường trú, văn phòng đại diện với chi phí băng thông truyền dẫn thấp. Từ mạng sản xuất này, phóng viên của báo có thể dễ dàng thực hiện các chương trình cầu truyền hình chất lượng cao; dễ dàng kết nối tín hiệu, ghi âm, ghi hình từ xa với nhân vật khách mời phỏng vấn ở bất kỳ địa điểm nào trên thế giới thông qua vài thao tác đơn giản trên điện thoại thông minh để phục vụ cho các bản tin video và podcast hằng ngày.
Ở thời điểm hiện nay, "một ngày bình thường mới" tại trường quay đa phương tiện Báo Lao Động bắt đầu với các biên tập viên thời tiết đang kết nối trực tiếp với một chuyên gia dự báo khí tượng thuỷ văn qua Internet để thực hiện bài phỏng vấn video từ xa về xu hướng mưa tại các tỉnh miền núi phía bắc. Trong khi đó, một êkíp phóng viên khác đang chuẩn bị thiết bị tác nghiệp cho chuyến công tác dài ngày tại miền núi phía Bắc, sẵn sàng truyền trực tiếp những diễn biến mới nhất từ hiện trường về toà soạn. Cùng thời điểm này, nhóm hoạ sĩ điện tử đang miệt mài với những đối tượng đồ hoạ tương tác, nhúng trong các mã HTML, CSS, JS... để lên format cho một sản phẩm đa phương tiện dạng visual story.
Đó là một phần rất nhỏ trong việc ứng dụng các mô hình chuyển đổi số hiện đại trong lĩnh vực báo chí vào quá trình tác nghiệp hằng ngày của các cán bộ, phóng viên Báo Lao Động nhằm thực hiện chiến lược chiếm lĩnh mặt trận truyền thông hội tụ, đa phương tiện mà Ban Biên tập xác định như một yếu tố sống còn đối với sự phát triển của tờ báo.
Những hoạt động hằng ngày như trên tại trụ sở báo chính là sự hiện thực hoá mô hình của một toà soạn đa phương tiện tích hợp: Nơi mà ranh giới giữa các loại hình truyền thông truyền thống như báo in, báo hình, báo mạng... đã bị xoá nhoà; nơi mà các chất liệu nội dung như hình ảnh, âm thanh, văn bản, dữ liệu sự kiện, số liệu thống kê mang thông tin báo chí được ảo hoá, mô phỏng bằng các công cụ kỹ thuật số và đóng gói lại trong những dạng thức sản phẩm truyền thông mới để đáp ứng được nhu cầu và thị hiếu thông tin đang thay đổi liên tục của công chúng.
Với việc liên tục cập nhật và thích ứng với các mô hình tác nghiệp báo chí phi truyền thống, Báo Lao Động đã sẵn sàng và chủ động bước chân vào một thế giới mới, một “trật tự bình thường mới” của lĩnh vực báo chí xuất bản hiện đại; sẵn sàng chinh phục những đỉnh cao mới cùng với truyền thống gần 100 năm tồn tại và phát triển trong nền Báo chí Cách mạng Việt Nam.
