Ngay cả xưa kia, khi việc hầu đồng còn bị coi là phi pháp, họa sĩ Trần Tuấn Long đã âm thầm quan sát, chụp, ghi chép ký họa những hoạt động cực kỳ đặc sắc của môn hầu đồng. 36 giá là nói theo cách hàn lâm, còn trên thực tế người ta thường chỉ hầu khoảng mười mấy giá quen thuộc. Nhưng thế là đủ lắm rồi cho việc ghi chép dữ liệu và cứ tích lũy theo năm tháng, bộ tranh Đạo Mẫu của Trần Tuấn Long ngày một phong phú hơn.
Những tà áo dài tung bay, nét cười vừa thần thánh, vừa ma mị của người nhập đồng, những hoa văn sặc sỡ trên bộ trang phục gấm, nhung lấp lánh dưới ánh đèn... tất cả đều được anh phổ lên vóc bằng nét vẽ tài hoa. Khi vẽ nhân vật, người ta rất chú trọng đến biểu cảm khuôn mặt và ánh mắt, nhưng Trần Tuấn Long lại sẵn sàng chơi ngược lại, anh còn vẽ hình giá đồng đang trùm khăn đỏ tức chờ Thánh nhập, rồi rất dứt khoát với động tác tung khăn thể hiện khoảnh khắc xe giá hồi cung.
Trong hệ thống của Đạo Mẫu có một nhánh Trần triều nổi tiếng với việc xiên lình tức xiên kiếm qua má thầy đồng. Tranh của anh khiến người xem thấy rợn cả tóc nhưng càng ngắm càng thấy đẹp. Có một chút ma quái, có một chút linh thiêng, có một chút đời thường, bởi ai cũng biết, cởi bỏ tấm áo, tấm khăn phủ diện, các thầy pháp, thanh đồng... lại trở về với con người thật, lại đi mua bán, kinh doanh, nhưng khi khoác lên người tấm áo Thánh, khi dâng nhang, khi múa hát và cầm kiếm lệnh, họ hóa thân thành các Thánh, Cô, Cậu, các ông Hoàng... uy nghi nơi cõi trên.
Trong tranh của Trần Tuấn Long, cái khí chất ấy được bộc lộ rõ khiến người ta nhận ra vẻ đẹp của tín ngưỡng dân gian đã chảy cùng dòng lịch sử của đất nước. Và đây là tín ngưỡng thu hút nhiều phụ nữ nên có thể nói, cuộc triển lãm ngày 8.3 vừa qua của anh ở Hải Dương là món quà độc đáo dành tặng vợ, con gái và những người thân thiết của anh.
Ai nghiên cứu về hội họa đều biết, sơn mài rất khó bởi đây là một cuộc chơi kén người. Loanh quanh khu vực Hà Đông chỉ có vài họa sĩ làm nghề sơn mài sử dụng sơn ta. Mỗi bức tranh trước khi hoàn thiện đều cần vài chục công đoạn, hết vẽ rồi mài, hết ủ rồi lại vẽ, cần vài tháng từ lúc đặt nét bút đầu tiên tới khi đóng khung treo lên. Với vài anh em phụ việc, Trần Tuấn Long đã cho ra đời cả trăm bức, hầu hết đều liên quan tới Đạo Mẫu, một tín ngưỡng có rất nhiều khía cạnh mang tính nghệ thuật biểu diễn hơn là nghiên cứu hay tu tập.
Có những bức vẽ người nhập đồng, cũng có những bức vẽ cảnh đền, điện, qua nét vẽ của họa sĩ Trần Tuấn Long sẽ phô bày vẻ đẹp như tiên cảnh, dù vẫn chỉ là gốc cây đa, gian điện thờ lợp ngói, nhưng đã được chất bóng của sơn, chất lấp lánh của quỳ vàng nâng lên thành nơi chốn lung linh sắc màu giục bước chân ghé tới.
Theo đó, 20 bức tranh của Trần Tuấn Long là món quà tinh thần thú vị gửi tặng những người yêu tranh, yêu văn hóa Mẫu vốn biến đổi không ngừng cả về tính chất, hình thức trong đời sống dân gian.
