Được thành lập vào tháng 4.2014, Vinaxuki (còn gọi là Công ty cổ phần ô tô Xuân Kiên) do ông Bùi Ngọc Huyên làm chủ tịch.
Những năm đầu hoạt động, Vinaxuki chỉ nhập linh kiện về lắp ráp ô tô, sản xuất một số chủng loại xe tải, không đòi hỏi nhiều yêu cầu về công nghệ nên lãi cao.
Thời điểm hoàng kim, nhà máy sản xuất của Vinaxuki chạy hết công suất để xuất xưởng khoảng 60 xe mỗi ngày mà vẫn không đủ giao cho đại lý. Những sản phẩm lúc đó đã có tỷ lệ nội địa hóa lên đến 40%, nhờ vậy hạ thấp được giá thành và tăng khả năng cạnh tranh so với xe nhập khẩu.
Năm 2008, Vinaxuki âm thầm tung ra thị trường mẫu xe 4 chỗ có cái tên khá phức tạp: Hafei HFJ. Vì không có nhiều khác biệt so với các mẫu xe đương thời, các bộ phận cấu thành lại không đồng nhất, gây khó khăn cho việc thay thế sửa chữa nên Hafei HFJ nhanh chóng biến mất như cái cách nó xuất hiện.
Để hiện thực hóa giấc mơ sản xuất chiếc ôtô cá nhân “made in Vietnam”, từ năm 2009, công ty Cổ phần Ôtô Xuân Kiên (Vinaxuki) đã đầu tư hơn 250 tỷ đồng để nghiên cứu và chế tạo.
Tuy nhiên, từ năm 2010, kinh tế rơi vào khủng hoảng, các ngân hàng siết chặt cho vay, lãi suất tăng phi mã khiến Vinaxuki thua lỗ.
Không từ bỏ, tại Vietnam Motor Show 2012, Vinaxuki tiếp tục cho trưng bày mẫu xe 4 chỗ VG. Chiếc ô tô mẫu loại 4 chỗ do Vinaxuki sản xuất, với tỷ lệ nội địa hóa đạt khoảng 50%.
Theo như thông báo hồi đó của ông Bùi Ngọc Huyên, Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty Cổ phần Ôtô Xuân Kiên (Vinaxuki), khi mẫu xe này có mặt trên thị trường, mức giá bán lẻ được công ty áp dụng sẽ chỉ từ 220 triệu đồng đến 349 triệu đồng. Đặc biệt, VG sẽ hưởng chế độ bảo hành đến 5 năm, chế độ bảo hành mà đến nay các hãng xe lớn vẫn chưa dám áp dụng.
Trong đầy ắp những sản phẩm mới mang các thương hiệu nổi tiếng thế giới quần tụ tại triển lãm Vietnam Motor Show 2012, Vinaxuki VG đã thực sự có tiếng vang. Mẫu xe này nổi bật không hẳn nhờ yếu tố giá rẻ, chất lượng tốt như cam kết hay thiết kế chấp nhận được so với giá mà phần nhiều đến từ một yếu tố đầy cảm tính: niềm tự hào ôtô thương hiệu Việt.
Tuy nhiên, do khó khăn về vốn nên việc sản xuất bị gián đoạn từ năm 2012, chiếc xe cũng chưa thể hoàn thiện với nhiều bộ phận, phụ kiện chưa được lắp đặt.
Ông Huyên đã đem nhiều tài sản như nhà máy, quyền sử dụng đất cho đến các dây chuyền lắp ráp,… đi cầm cố ngân hàng để có nguồn vốn hoạt động.
Theo công suất thiết kế ban đầu, nhà máy Vinaxuki có lượng nhân công dự kiến lên tới 6.000 người. Nếu đủ vốn hoạt động hết công suất, các nhà máy của Vinaxuki có thể tạo công ăn việc làm cho hơn 9.000 lao động, sản xuất 30.000 xe một năm.
Thế nhưng hiện, nhà máy tại Thanh Hóa đã được ngân hàng thu hồi, rao bán siết nợ, cỏ mọc um tùm; còn nhà máy tại Mê Linh (Hà Nội) chỉ còn lác đác công nhân làm việc, chủ yếu là khối văn phòng, nhà xưởng trống trơn.
Mới đây trên VNExpress, ông Huyên trải lòng "Ngày xưa tôi có 7.000 công nhân ở 13 nhà máy, giờ chỉ còn hơn chục người, nhà máy bỏ không. Năm 2012 đáng lẽ nếu nhà máy đi vào hoạt động, doanh thu sau chục năm cũng sẽ vào khoảng ba bốn chục nghìn tỷ đồng.
Nhưng với tôi, tiền không phải là cái gì to tát lắm. Mục tiêu của tôi ngay từ đầu là làm được cái xe nội địa hóa cho đất nước, giảm giá cho người dân. Không sản xuất được mà phải đi nhập khẩu về lắp ráp thì không bao giờ có xe giá rẻ.
Tôi bảo con tôi, thôi giờ thất bại thì tìm cách khác. Bố thì có mấy đồng lương hưu. Con thì khoanh lại cái khoảng nho nhỏ ở góc nhà máy đằng kia với bảy tám công nhân, sản xuất cabin cho người ta.
Tôi vốn là người tiết kiệm từng xu một, trước đây hàng tháng tôi cũng chỉ tiêu bằng lương thôi. Bây giờ công nhân họ biết cuộc sống của tôi như thế nào nên cũng không bao giờ thắc mắc. Tôi hàng ngày xuống xưởng cùng công nhân làm việc. Nuôi con gà con lợn, tự nấu lấy ăn, tự lo lấy cuộc sống của mình.
