"Tiền trảm hậu tấu", xây dựng công trình 13ha
Trong bài viết trước, Lao Động đã phản ánh việc Nhiệt điện Na Dương "bức tử" cuộc sống người dân. Từ khi nhà máy này xây dựng và đưa vào vận hành, người dân xung quanh nhà máy luôn phải sinh sống trong cảnh môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng do tro xỉ của nhà máy thải ra.
Ngoài ra, theo tìm hiểu của phóng viên, nhà máy nhiệt điện này còn xây dựng hệ thống xử lý môi trường lên tới 13ha trong nhiều năm, nhưng phần diện tích này lại chưa được cơ quan chức năng tiến hành giao đất hoặc cho thuê đất.
Theo tài liệu của Báo Lao Động, giai đoạn 2013 - 2015, Công ty Nhiệt điện Na Dương - TKV tiến hành xây dựng công trình các bờ chắn xỉ và hệ thống xử lý môi trường. Công trình gồm bờ chắn, lắng xỉ số 1, dài 100 m, rộng 300 m, diện tích 30.000 m2; bờ chắn, lắng xỉ số 2 dài 150 m, rộng 200 m, diện tích 30.000 m2; bờ chắn, lắng xỉ số 3 dài 100 m, rộng 250 m, diện tích 25.000 m2; trạm và hồ xử lý nước dài 150 m, rộng 300 m, diện tích 45.000m2. Tổng diện tích là 130.000 m2 (13 ha).
Đến ngày 15.3.2022, ông Phạm Đức Tuyên - Phó giám đốc Công ty Nhiệt điện Na Dương – TKV vẫn có công văn số 623/NĐND-KHĐTVT (CV 623) về việc xin thuê đất làm hệ thống xử lý môi trường. Theo đó, Công ty Nhiệt điện Na Dương đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn cho công ty thuê 13ha sử dụng vào mục đích làm hệ thống xử lý môi trường.
Tại CV 623, Công ty Nhiệt điện Na Dương báo cáo: Ngày 28.5.2010, UBND tỉnh Lạng Sơn ra quyết định 776 về việc phê duyệt Quy hoạch đổ thải, thoát nước có tỉ lệ 1/2000 bãi thải xỉ Nhà máy Nhiệt điện Na Dương - TKV.
Ngày 19.6.2013, Tổng Công ty Điện lực TKV có Quyết định số 834 về việc phê duyệt dự án đầu tư và kế hoạch đấu thầu dự án bãi thải tro xỉ Công ty Nhiệt điện Na Dương giai đoạn 2013 - 2015.
Trên thực tế, UBND huyện Lộc Bình giao các cơ quan chuyên môn đo đạc đất đai, kiểm đếm cây cối hoa màu. Từ năm 2012 đến nay, UBND huyện Lộc Bình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và chi trả hơn 20 tỉ cho 42 hộ gia đình và 1 tổ chức, với tổng diện tích 57,79 ha.
Sau khi giải phóng mặt bằng, ngày 2.6.2020, UBND tỉnh Lạng Sơn ra quyết định số 1012 về việc cho Công ty Nhiệt điện Na Dương - TKV thuê 9,64 ha vào mục đích bãi tro xỉ nhà máy. Hiện tại, công ty đang đổ thải trong diện tích được cho thuê. Tuy nhiên, phần diện tích hệ thống xử lý môi trường 13 ha - dù đã xây dựng xong và đưa vào sử dụng nhưng vẫn chưa được UBND tỉnh Lạng Sơn cho thuê đất.
Lý giải… vô lý
Lý giải với báo Lao Động việc xây dựng công trình 13 ha khi chưa được nhà nước giao đất, cho thuê đất, đại diện Công ty Nhiệt điện Na Dương cho biết, một trong những vướng mắc lớn nhất là do vướng phải Quyết định số 452 ngày 12.4.2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong các công trình xây dựng.
Cụ thể, Quyết định của Thủ tướng chỉ đạo: "Đảm bảo đáp ứng lượng tồn trữ tại bãi chứa của từng nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón nhỏ hơn tổng lượng phát thải của 2 năm sản xuất", nên ngày 2.6.2020, UBND tỉnh Lạng Sơn ra quyết định số 1012 về việc cho Công ty Nhiệt định Na Dương -TKV thuê 9,64 ha (tương đương với 2 năm đổ thải của công ty) vào mục đích làm bãi chứa tro, xỉ.
Công trình hệ thống xử lý môi trường không nằm trong diện tích 9,64 ha UBND tỉnh Lạng Sơn cho công ty thuê. Chính vì vậy, Công ty Nhiệt điện Na Dương mới có công văn đề nghị tỉnh cho thuê thêm đất.
Thế nhưng, tại công văn 623/NĐND-KHĐTVT của Công ty Nhiệt điện Na Dương về việc xin thuê đất làm hệ thống xử lý môi trường đã nêu rõ: Giai đoạn 2013 – 2015, Công ty đã xây dựng các bờ chắn xỉ và hệ thống xử lý môi trường. Công trình này có tổng diện tích 13ha.
Công văn này cũng nêu, hiện nay những công trình này đã thực hiện xong và đưa vào sử dụng, nhưng chưa được UBND tỉnh Lạng Sơn cho thuê đất.
Như vậy, Công ty Nhiệt điện Na Dương đã dùng Quyết định số 452 ngày 12.4.2017 của Thủ tướng Chính phủ để lý giải cho việc xây dựng công trình 13ha khi chưa được giao đất, cho thuê đất là một việc hết sức phi lý.
Bởi, công trình hệ thống xử lý môi trường của Công ty Nhiệt điện Na Dương đã được xây dựng vào giai đoạn 2013 - 2015 trong khi đó Quyết định số 452 Thủ tướng Chính phủ phải đến ngày 12.4.2017 mới được ban hành.
Trao đổi về vấn đề này, ông Chu Văn Thạch - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn cho biết, đối với diện tích công ty muốn thuê thêm (13ha) thì phải có căn cứ, nếu không có căn cứ thì không thể cho thuê được..
Chiếm đất là vi phạm pháp luật
Để hiểu rõ hơn quy định của pháp luật trong quản lý đất đai, phóng viên Báo Lao Động đã trao đổi với Luật sư Nguyễn Hà Luân - Trưởng Văn phòng luật sư Hưng Đạo Thăng Long (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội).
Theo Luật sư Nguyễn Hà Luân, căn cứ theo điểm d khoản 2 Điều 3 Nghị định 91 của Chính phủ (quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai) giải thích từ ngữ về một trong những hành vi chiếm đất như sau: "Sử dụng đất trên thực địa mà chưa hoàn thành các thủ tục giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật".
Với hành vi chiếm đất, tùy theo mức độ có thể xử lý khác nhau. Tiêu biểu như: Điểm d khoản 1 điều 14 Nghị định 91 quy định hành vi lấn chiếm đất có thể bị "Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 01 héc ta trở lên".
Nếu tình trạng lấn chiếm đất nghiêm trọng, căn cứ vào điều 228 Bộ Luật hình sự 2015 quy định về "Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai".
Theo đó điều 228 quy định: Người nào lấn chiếm đất, chuyển quyền sử dụng đất hoặc sử dụng đất trái với các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 2 năm đến 7 năm: Có tổ chức; phạm tội 2 lần trở lên; tái phạm nguy hiểm.
Như vậy, hành vi sử dụng đất trên thực địa mà chưa hoàn thành các thủ tục giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật có thể bị phạt lên tới 70 triệu đồng và có thể buộc phải khôi phục lại hiện trạng ban đầu. Nếu hành vi này nghiêm trọng người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 228 Bộ Luật Hình sự 2015.
