Gỗ nhập khẩu từ Châu Phi đang gia tăng tại thị trường Việt Nam
Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp gỗ Việt Nam đòi hỏi một khối lượng lớn và ngày càng tăng của nguyên liệu gỗ đầu vào nhằm cung cấp cho ngành. Hiện tại, tại Việt Nam cấm khai thác rừng tự nhiên, vì vậy không có gỗ khai thác từ nguồn này. Nguồn cung gỗ rừng trồng trong nước (chủ yếu là gỗ keo) là rất lớn và đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, vượt 30 triệu mét khối/năm (m3/năm).
Tuy nhiên, khoảng 80% gỗ rừng trồng có quy mô nhỏ và đang được sử dụng để sản xuất dăm gỗ và viên nén; 20% còn lại dùng để sản xuất đồ nội thất.
Mặc dù sản lượng cây phân tán và cao su khai thác trong nước lớn, tương ứng khoảng 2-3 triệu và 4 triệu mét khối (m3) mỗi năm, nguồn cung gỗ trong nước trong bối cảnh cấm khai thác rừng tự nhiên không đủ cung cấp cho ngành đang mở rộng. Chính vì vậy, gỗ nhập khẩu, đặc biệt là gỗ tròn (HS 4403) và gỗ xẻ (HS 4407) đã và đang đóng một vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng của ngành.
Theo TS Tô Xuân Phúc - chuyên gia phân tích của Tổ chức Forest Trends, hàng năm, Việt Nam nhập khẩu khoảng 5-6 triệu m3 gỗ quy tròn (RWE) gỗ tròn và gỗ xẻ từ hơn 120 quốc gia và vùng lãnh thổ. Châu Phi đã trở thành nguồn cung cấp gỗ nhiệt đới quan trọng nhất của Việt Nam, cung cấp khoảng 1,3 triệu m3 gỗ tròn và gỗ xẻ, trị giá hơn nửa tỉ USD/năm.
Kiểm soát tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu từ Châu Phi
Chiều 8.11.2022, phát biểu tại hội thảo “Tìm hiểu các yêu cầu về tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu từ một số nước Châu Phi tại Việt Nam”, ông Ngô Sỹ Hoài – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Viforest nhấn mạnh: Nhập khẩu gỗ của Châu Phi vào Việt Nam ngày càng mở rộng. Những mặt hàng nhập khẩu này đến từ hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Cameroon, Gabon, Cộng hòa Dân chủ Congo và Congo là những quốc gia có nguồn cung cấp chính.
Cũng theo ông Ngô Sỹ Hoài, hiểu biết về các yêu cầu về tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu từ Châu Phi có vai trò rất quan trọng trong việc thực thi Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam (VNTLAS). Chính phủ Việt Nam đã ký Hiệp định Đối tác tự nguyện về Thực thi Luật Lâm nghiệp, Quản trị rừng và Thương mại lâm sản (VPA/FLEGT) với Liên minh Châu Âu vào năm 2018. Đặc biệt, Nghị định số 102/2020/ND-CP, thực thi Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam nêu rõ các yêu cầu được thống nhất trong Hiệp định VPA/FLEGT nhằm đảm bảo rằng tất cả các sản phẩm gỗ xuất khẩu và tiêu thụ trong nước đều hợp pháp.
"Kiểm soát tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu, bao gồm cả gỗ nhập khẩu từ Châu Phi, là một yếu tố trọng tâm của VNTLAS" - ông Ngô Sỹ Hoài khẳng định.
Ông Ngô Sỹ Hoài cũng cho rằng, hiện nay, kiến thức và sự hiểu biết về sự phức tạp xung quanh chuỗi giá trị gỗ Châu Phi và các khía cạnh hợp pháp liên quan của các khu vực tư nhân tham gia vào chuỗi cung ứng tại Việt Nam còn hạn chế. Thông tin ít ỏi có thể cản trở sự tuân thủ của người tham gia và từ đó tạo ra những rủi ro về tính hợp pháp của các sản phẩm nhập khẩu. Điều này cho thấy nhiều thách thức đối với việc triển khai VNTLAS tại Việt Nam trong tương lai.
Theo ông Nguyễn Văn Tiến - Trưởng Phòng Điều tra, xử lý vi phạm về lâm nghiệp - Cục Kiểm lâm, để đảm bảo gỗ nhập khẩu vào Việt Nam là hợp pháp nên Nghị định số 102/2020/NĐ-CP quy định Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam đã tăng thêm thủ tục hành chính và thời gian thông quan cho các doanh nghiệp nhập khẩu gỗ.
Doanh nghiệp phải thực hiện bản kê khai nguồn gốc gỗ nhập khẩu, nộp bổ sung tài liệu nếu gỗ nhập khẩu từ loài rủi ro hoặc từ vùng địa lý không tích cực. Đồng thời, tăng trách nhiệm, công việc cho cán bộ hải quan cửa khẩu khi làm thủ tục thông quan.
Được biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Thông tư số 21/2021/TT-BNNPTNT quy định phân loại doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ, nhằm đánh giá mức độ rủi ro của tất cả các tổ chức, doanh nghiệp trong việc tuân thủ các yêu cầu của Hệ thống VNTLAS để thực hiện các biện pháp xác minh phù hợp, hiệu quả và kịp thời; đồng thời tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh cho các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật.
