Loạt bất cập về định giá đất được Kiểm toán Nhà nước nhận diện
Tại Hội thảo chuyên đề 1: "Quản lý đất đai và xác định giá đất - Những bất cập từ thực tiễn và qua hoạt động kiểm toán nhà nước" trong khuôn khổ "Diễn đàn Thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - Những nút thắt và vai trò của Kiểm toán Nhà nước" do Kiểm toán Nhà nước tổ chức sáng 18.10, bà Hà Thị Mỹ Dung - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, các vấn đề liên quan quản lý, sử dụng đất đai luôn là những vấn đề nóng có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân, đến hầu hết lĩnh vực kinh tế.
Từ năm 2017-2021, nguồn thu từ đất đai luôn đóng góp từ 12-14% tổng thu ngân sách Nhà nước. Tại nhiều địa phương, số thu từ đất đai chiếm tới hơn 30% ngân sách địa phương và là nguồn vốn chính cho đầu tư công.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc quản lý, sử dụng đất đai thời gian qua còn cho thấy rất nhiều vấn đề bất cập, hạn chế, vướng mắc, thậm chí sai phạm phải xử lý.
Đó là chính sách, pháp luật về đất đai vừa chồng chéo, vừa phức tạp, nhưng lại thiếu các quy định, chế tài cụ thể dẫn tới khó khăn trong áp dụng thực tiễn, chưa tạo dựng được một hành lang pháp lý rõ ràng cho công tác quản lý, sử dụng đất đai, nhất là cho phát triển kinh tế.
Vẫn còn doanh nghiệp có tâm lý sợ bị thanh tra, kiểm tra
Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM nhìn nhận, hiện nay, vẫn còn một số doanh nghiệp có tâm lý sợ kiểm toán nhà nước, sợ bị thanh tra, kiểm tra, quyết toán thuế vì thường dẫn đến bị “xuất toán” làm tăng doanh thu, tăng lợi nhuận chịu thuế, bị phạt thuế.
Thậm chí có những doanh nghiệp bị xử lý theo pháp luật, mà nguyên nhân chủ yếu là do quy định pháp luật chưa đầy đủ hoặc chưa đủ rõ; hoặc có một số quy định chưa thật bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất.
“Chúng tôi nhận thấy cơ chế, chính sách “tài chính đất đai, giá đất” là nội dung rất quan trọng cần được xây dựng hoàn thiện trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), đặc biệt là công tác “xác định giá đất”, “quyết định giá đất” để “tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất” các dự án đầu tư kinh doanh có sử dụng đất, nhất là các dự án nhà ở thương mại, đô thị.
Nhà nước cũng cần xác định giá đất, quyết định giá đất để điều tiết thị trường, không định giá đất “theo đuôi” thị trường, để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thu hút đầu tư, nhất là thu hút nguồn vốn FDI.
Do vậy, chúng tôi đề nghị Nhà nước chỉ nên thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất hợp tình, hợp lý với quan điểm "không tận thu" vì nhà nước nếu “có thu ít một chút” thì doanh nghiệp và người dân “có thêm tiền một chút” thì sẽ sử dụng số tiền dôi dư thêm này để đầu tư hoặc để tiêu dùng, góp phần kích thích, tăng tổng cầu đầu tư, tổng cầu tiêu dùng”, ông Châu nói.
Ông Đào Trung Chính - Cục trưởng Cục Quy hoạch và Phát triển Tài nguyên đất - Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, nguồn thu từ đất đai không ngừng tăng lên trong giai đoạn 2013-2020 nhưng chủ yếu là thu từ thị trường sơ cấp. Chưa hình thành được hệ thống thuế tài sản để bảo đảm nguồn thu ổn định, bền vững cho ngân sách Nhà nước.
Do vậy, cần quy định cụ thể thời điểm xác định giá đất đối với từng trường hợp giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, gia hạn sử dụng đất, chuyển hình thức sử dụng đất điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất mà làm thay đổi diện tích, mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất.
Đồng thời, quy định rõ UBND cấp có thẩm quyền phải phê duyệt quyết định giá đất cụ thể trong thời gian không quá 180 ngày kể từ ngày có quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, gia hạn sử dụng đất, chuyển hình thức sử dụng đất, điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất, điều chỉnh quy hoạch chi tiết.
