Lạm thu là chuyện không mới
Những ngày qua, Báo Lao Động đã có rất nhiều bài viết phản ánh tình trạng lạm thu tại nhiều trường học trên khắp cả nước. Mới đây nhất, Hiệu trưởng Trường THPT Tây Thạnh (quận Tân Phú, TPHCM) đã bị phê bình nghiêm khắc vì vấn đề thu tiền đầu năm học.
Cụ thể, cuối tháng 9.2022, nhiều phụ huynh học sinh Trường THPT Tây Thạnh đã phản ứng trước một số khoản thu và hình thức thu gộp nguyên năm học trong phiếu báo thu tiền tháng 9 lên đến gần 6,4 triệu đồng/học sinh. Chưa kể, phụ huynh phải nộp thêm tiền quỹ lớp và tiền kêu gọi xây dựng cơ sở vật chất. Cùng với đó, một số khoản thu tự nguyện như bảo hiểm thân thể cũng không được công khai rõ ràng.
Hay mới đây, nhiều người đã bất ngờ về bảng dự trù kinh phí hoạt động năm học 2022-2023 đến hơn 130 triệu đồng của ban đại diện cha mẹ học sinh lớp 1/3, Trường tiểu học Võ Thị Sáu, quận 7, TPHCM. Đáng nói, trong bảng dự kiến thu chi này, chủ yếu số tiền dùng để tặng cho các thầy cô giáo, lãnh đạo trường.
Cụ thể, bảng dự kiến thu chi gồm 3 hạng mục chính gồm chăm cô, lễ - Tết và cơ sở vật chất. Trong đó, mục “chăm cô” dự chi tới 54 triệu đồng với số tiền cụ thể cho giáo viên chủ nhiệm và bảo mẫu, mỗi người 27 triệu đồng, hình thức chuyển khoản hằng tháng, thời gian thực hiện từ tháng 9.2022 đến tháng 5.2023.
Bước vào năm học mới 2022-2023, ngành giáo dục và các địa phương đều có văn bản chỉ đạo sẽ xử lý tình trạng lạm thu, “không có vùng cấm”, nhưng thực tế cho thấy, hiện nay nhiều trường vẫn có những khoản thu vô lý.
Ban đại diện cha mẹ học sinh là “cánh tay nối dài” của nhà trường?
Nhiều ý kiến cho rằng, Ban đại diện cha mẹ học sinh hiện nay đã biến tướng, không còn thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm kết nối, liên lạc với nhà trường để chăm lo các hoạt động sinh hoạt, đời sống vật chất cho học sinh. Thay vào đó, hội này hoạt động chủ yếu giúp nhà trường thu các khoản thu chi đầu năm học, giúp nhà trường hợp thức hóa những khoản thu sai quy định dưới cái mác “tự nguyện”, “vì học sinh”...
Chị Lê Thị Hà (Thanh Hóa) cho rằng, nên bỏ Ban đại diện cha mẹ học sinh. Bởi theo chị Hà, cứ mỗi đầu năm, cô giáo lại thông báo 1 danh sách các khoản thu được ghi rất rõ ràng nội dung dự kiến chi. Thế nhưng kỳ lạ, trong năm học, các khoản thu ấy được chi tiêu như thế nào thì không ai biết ngoại trừ Ban đại diện cha mẹ học sinh và nhà trường.
Trước những ý kiến, quan điểm nêu trên, Luật sư Bùi Đình Ứng cho rằng, nếu xem Ban đại diện cha mẹ học sinh là “cánh tay nối dài” giúp nhà trường thu thêm nhiều khoản hay gọi họ là hội “phụ thu” phần nào gây tổn thương đến những người trong cuộc.
Dưới góc nhìn của một phụ huynh, đồng thời, cũng là thành viên trong Ban đại diện cha mẹ học sinh nhiều năm, ông Ứng cho rằng, tâm lý, không ai thích làm thành viên Ban đại diện cha mẹ học sinh. Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp do lớp bầu, Ban đại diện cha mẹ học sinh của trường do Ban đại diện cha mẹ học sinh các lớp bầu. Nhiều người nghĩ rằng những người làm trong Ban đại diện cha mẹ học sinh xung phong làm để có điều kiện gần gũi thầy cô giáo, có lợi cho con mình. Nhưng thực tế không phải như vậy. Họ bỏ công việc, bỏ thời gian, sức lực tham gia các hoạt động của lớp, của trường nên nếu có suy nghĩ như vậy phần nào gây tổn thương họ.
“Tôi cho rằng, những suy nghĩ hiện nay xuất phát từ việc Ban đại diện cha mẹ học sinh không phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình. Ngoài công việc thu, chi đầu năm, Ban đại diện cha mẹ còn có rất nhiều việc phải làm. Nếu Ban đại diện cha mẹ học sinh thực hiện tốt bổn phận, trách nhiệm được quy định trong điều lệ Ban đại diện cha mẹ học sinh thì rất tốt và khi đó, sẽ xóa bỏ được suy nghĩ Ban đại diện cha mẹ học sinh là hội “phụ thu”, “cánh tay nối dài” của nhà trường… như hiện nay” - ông Ứng nói.
Cần có chế tài xử lý thật nghiêm
Theo Luật sư Bùi Đình Ứng, hiện nay tại nhiều nơi, tình trạng lạm thu vẫn diễn ra khiến dư luận bức xúc dù ngành giáo dục đã có quy định cụ thể về các khoản được phép, không được phép thu. Để xảy ra tình trạng lạm thu tại các cơ sở giáo dục, có trách nhiệm của nhiều bên liên quan. Trong đó, chịu trách nhiệm cao nhất là Bộ GDĐT khi chưa phát huy hết vai trò của cơ quan quản lý nhà nước.Bên cạnh đó, còn có trách nhiệm của các Sở GDĐT, Phòng GDĐT và sau đó là đến cấp trường. Cần truy rõ trách nhiệm của hiệu trưởng khi để xảy ra tình trạng lạm thu, vi phạm các quy định của pháp luật.
Để tránh tình trạng lạm thu, ông Ứng cho rằng, cơ quan quản lý cấp trên, Sở GDĐT, Phòng GDĐT, UBND các cấp phải có quy định rõ ràng, quán triệt các đơn vị trường mình quản lý. Cần có chế tài cụ thể để xử lý thật nghiêm, răn đe và uốn nắn các trường hợp vi phạm. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các cổng thông tin đại chúng về các khoản được thu, không được thu với từng cấp học.
“Phải có kênh phản hồi công khai để nếu xảy ra tình trạng lạm thu ở trường nào, cấp nào, phụ huynh, giáo viên có thể phản ánh trực tiếp kèm theo bằng chứng. Có như vậy, tình trạng lạm thu mới được giải quyết dứt điểm” - Luật sư Bùi Đình Ứng nêu quan điểm.
