Ngôi nhà nhỏ của chị Giàng Thị Màu (SN 1975) ở bản Co Lóng, xã Loóng Luông, huyện Vân Hồ, Sơn La nằm sâu trong chân núi đá. Trông nó tàn tạ, hiu quạnh. Vừa bước qua tuổi tứ tuần mà nom chị già sọm. Gương mặt chị rầu rầu, mái tóc đã bạc, đôi mắt thâm quầng, cứ âng ẩng nước. Đau thương phủ bóng căn nhà gỗ hoang lạnh. Nhà chị vốn cũng đầm ấm, sung túc, nhưng giờ nó trở nên hoang tàn.
Đầu bạc khóc đầu xanh
Trong ngôi nhà trống trải, chị Màu sống lầm lũi, chẳng có lấy người chia sẻ. Từ hôm Sồng A Xỉ (SN 1997) - người con trai duy nhất của gia đình mất, chị chẳng thiết làm gì nữa.
Chị kể về số phận đứa con trai trong nước mắt. Cách đây nửa năm, chị có nhờ con trai chở lên nhà con gái ở bản Xà Lĩnh, xã Pà Cò (Mai Châu – Hòa Bình) chơi. Trên đường đi, con trai còn dặn mẹ: “Khi nào mẹ về, mẹ gọi con lên đón nhé…”.
Chị Màu đâu ngờ rằng, đó là ngày cuối cùng chị được nghe con trai nói chuyện. Ở nhà con gái được một hôm, chị nghe dân bản báo lại, Xỉ đã tự tử ở ngoài bìa rừng.
Khi chị về đến bản, bà con đã đưa thi thể của Xỉ về nhà. Chị ôm con mà lòng đau quặn thoắt. Chị đâu ngờ, Xỉ lại nghĩ quẩn đến mức quyên sinh, bỏ chị ra đi mãi mãi. Mất con trai, chị chẳng thiết sống nữa. Dường như Xỉ là niềm hy vọng cuối cùng để níu kéo chị ở lại với cuộc đời này.
Bà con lối xóm đã giúp chị lo tang lễ cho Xỉ vì từ lúc nhìn thấy con, chị chẳng thể đi nổi nửa bước. Nhà chị vốn vắng người, nay lại càng thêm lạnh lẽo. Ở trong ngôi nhà vốn quen thuộc suốt mấy chục năm, giờ chị cảm thấy mình như người thừa.
Chị Màu vẫn còn giữ lại mấy mẩu dây thừng. Chị đưa ra cho chúng tôi xem: “Xỉ nó tự tử bằng cái dây thừng mới này đấy. Bà con mang về cho tôi. Người Mông thường giữ thứ này ở trong nhà”, chị Màu vân vê cái dây thừng mà lòng chua xót.
Gia đình tan nát vì ma túy
Suốt câu chuyện về cuộc đời mình, chị Màu chưa có nổi một ngày yên bình. Chị lấy anh Sồng A Tráng (chồng chị hiện đang chịu án tù) khi vừa bước qua tuổi trăng rằm.
Về nhà chồng được chục năm, chị sinh liền 4 đứa con. Cuộc sống vốn thiếu thốn khiến chị càng phải nai lưng ra làm để nuôi con. Chị đi làm từ khi con gà gáy sáng đến khi mặt trời khuất sau đỉnh núi mù sương mới trở về. Khó khăn, vất vả đến mấy chị cũng vượt qua khi nhìn đàn con khôn lớn.
Khi đám trẻ biết đi nương cùng mẹ chị lại đón nhận tin dữ, chồng chị bị bắt vì buôn bán ma túy. Anh Tráng đi tù, một mình chị phải cáng đáng mọi việc lớn nhỏ trong nhà. Bẵng đi mấy năm, 3 đứa con gái của chị vừa qua tuổi dậy thì đã cập bến nhà chồng.
Các con lấy chồng xa, nhà chồng cũng khó, nên chúng chẳng giúp được gì cho mẹ. Mọi hi vọng chị đều trông cả vào cậu con trai út là Sồng A Xỉ. Năm 14 tuổi Xỉ đã lấy vợ. Vợ Xỉ cũng ít tuổi, chúng về ở với nhau mà vẫn còn tranh nhau ăn, tị nhau làm.
Chuyện vợ chồng con trai vừa yên được ít bữa. Chị lại nhận tin dữ, đầu năm 2021, cậu con trai bị bắt vì buôn bán ma túy. Xỉ chịu án 9 tháng tù giam. Ngày Xỉ đi tù, đứa con dâu duy nhất của gia đình cũng bỏ đi.
Bao nỗi đau cứ dồn dập kéo đến nhà chị. Người Mông bảo tiễn nỗi buồn ra cửa sau sẽ đón niềm vui ở cửa trước, vậy mà cuộc đời chị lại gánh toàn chuyện chẳng lành. Mình chị sống lầm lũi với nương, với rẫy.
Nói về người chồng đang chịu án trong tù, chị Màu ngậm ngùi: “Họ bảo ông ấy buôn ma túy thì tôi biết vậy. Thực lòng, tôi đã bao giờ được cầm đồng tiền nào mà chồng đưa về nhà. Giờ tôi chỉ mong, ông ấy sớm chịu xong án để trở về”.
Ngày con trai ra tù, đầu năm 2022, chị mừng mừng tủi tủi. Từ nay mẹ con chị rau cháo lại có nhau. Nào ngờ ở với mẹ chưa đầy năm, tháng 9.2022, không hiểu nguyên nhân vì sao Xỉ lại tự tử.
Ông Giàng A Rùa, Trưởng bản Co Lóng thông tin, ở cái bản này, gia đình nào có người dính dáng đến ma túy đều rất khổ. Vợ chồng ly tán, con cái bị bỏ bê. Ma túy đã đẩy nhiều gia đình nơi đây rơi vào cảnh khốn khó.
Còn ông Giàng A Dê, Chủ tịch UBND xã Loóng Luông cho biết: "Năm 2022 ở xã có xảy ra 2 trường hợp tự tử, trong đó có cháu Xỉ. Xã cũng đã đến động viên, thăm hỏi và chỉ đạo các đoàn thể quan tâm nhiều hơn đến các gia đình này".
