Cạn room tín dụng là câu chuyện nóng nhất trong ngành ngân hàng thời gian gần đây.
Theo một số chuyên gia, việc cạn room sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng của một số ngân hàng. Trước đây, khi gặp tình trạng này, các ngân hàng có thể xoay sang mua trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, lượng trái phiếu phát hành cũng không nhiều. Bộ Tài chính đang rà soát và thanh tra gắt gao các hoạt động trên thị trường này.
Cơ chế giao chỉ tiêu tín dụng đã được Ngân hàng Nhà nước duy trì suốt 11 năm. Đã có một số ý kiến trái chiều về vấn đề này, một số chuyên gia cho rằng hạn mức tín dụng chỉ nên được xem là giải pháp tạm thời và Ngân hàng Nhà nước có thể uyển chuyển hơn để tránh mang dáng dấp "bao cấp".
Trao đổi với báo chí, ông Phạm Chí Quang, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Chính sách tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước) cho biết:
“Định hướng của Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ mong muốn trong thời gian tới là chuyển dần vai trò cân đối vốn, đặc biệt là vốn trung –dài hạn cho nền kinh tế từ hệ thống ngân hàng sang các phân khúc khác của thị trường vốn.
Chúng tôi theo dõi từng tổ chức tín dụng (TCTD) từng ngày. Cho đến nay, tăng trưởng tín dụng toàn ngành là 8,15%, còn khá xa so với hạn mức tăng trưởng tín dụng 14% mà Ngân hàng Nhà nước cấp cho các TCTD. Một số ngân hàng gần cạn room sẽ có trạng thái phòng thủ, cân nhắc khẩu vị rủi ro tín dụng để cấp tín dụng cho khách hàng có ưu tiên. Đây là giai đoạn “gạn đục khơi trong” để các TCTD phân ngành tín dụng tốt. Nhiều ngân hàng hiện room tín dụng vẫn còn lớn”.
Theo Vụ Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện việc xét cấp tăng trưởng tín dụng trong 11 năm, kể từ năm 2011 đến nay. Trong suốt thời gian đó, Ngân hàng Nhà nước thường xuyên đánh giá, rà soát, cập nhật việc điều chỉnh tín dụng song song với các biện pháp quản trị vĩ mô khác. Từ năm 2011, Ngân hàng Nhà nước liên tục cập nhật và yêu cầu các tổ chức tín dụng tuân thủ các quy định về hệ số an toàn theo chuẩn quốc tế, nâng cấp từ Basel I lên Basel II. Ngân hàng Nhà nước sẽ sớm tiến tới nghiên cứu chuẩn cao hơn là Basel III cho hoạt động quản trị của ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, cho dù đưa tiêu chuẩn quản trị rủi ro vào hoạt động của các ngân hàng thương mại nhưng tốc độ tăng trưởng tín dụng trong nền kinh tế là rất cao.
Lý do nào Ngân hàng Nhà nước duy trì áp room tín dụng suốt 11 năm qua?
Ông Phạm Chí Quang cho biết: Trước thời điểm Ngân hàng Nhà nước áp dụng việc xét room tín dụng, bình quân tăng trưởng tín dụng lên tới 30%, có năm tăng 53,8%. Mức độ tăng trưởng lớn như vậy vượt rất xa khả năng quản trị của các ngân hàng thương mại, vượt xa khả năng cân đối vốn của các ngân hàng thương mại. Vì vậy dẫn đến hệ lụy lớn là mất khả năng thanh toán.
Với bài học kinh nghiệm như thế, Ngân hàng Nhà nước buộc phải “đi song song bằng hai chân”. Một là quản trị ngân hàng thương mại theo tỉ lệ an toàn theo chuẩn quốc tế. Hai là kiểm soát tăng trưởng tín dụng, đảm bảo hoạt động của các ngân hàng nằm trong khả năng quản trị của chính ngân hàng đó. Trong 3 năm trở lại đây, thống kê trên nhu cầu tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng vượt xa so với cân đối vốn.
Theo ông Phạm Chí Quang, trong 3 năm trở lại đây, nhu cầu tăng trưởng ngân hàng xấp xỉ trên 20%, nếu để các ngân hàng tăng trưởng với tốc độ lớn như thế, áp lực lạm phát là rất lớn. Khả năng các ngân hàng tăng lãi suất huy động để tìm nguồn vốn, cân đối nguồn vốn để đáp ứng tăng trưởng tín dụng là cao. Vòng xoáy: lãi suất huy động tăng, lãi suất cho vay tăng, nợ xấu tăng.
Cách điều hành của Ngân hàng Nhà nước đối với room tín dụng
Hàng năm, việc điều chỉnh cấp room tín dụng đều được Ngân hàng Nhà nước thông báo công khai tại Chỉ thị 01. Định hướng tăng trưởng tín dụng của Ngân hàng Nhà nước năm nay là 14% nhưng sẽ có điều chỉnh linh hoạt theo thị trường, diễn biến kinh tế vĩ mô.
Với các lĩnh vực ưu tiên, Ngân hàng Nhà nước ưu tiên cho các TCTD có mức xếp hạng, phân loại cao hơn các TCTD có tổ chức tín dụng có mức phân loại thấp hơn như tình hình tài chính, khả năng quản trị yếu kém. Ngân hàng Nhà nước có điều chỉnh tăng hơn room tín dụng cho các ngân hàng tham gia xử lý các ngân hàng yếu kém, các quỹ tín dụng nhân dân.
Ngân hàng Nhà nước trừ điểm đối với các TCTD bị cảnh báo, ví dụ như rót vốn tín dụng vào lĩnh vực kinh doanh bất động sản, chứng khoán. Các TCTD có tỉ trọng tăng trưởng rất lớn vào trái phiếu doanh nghiệp. Trường hợp các TCTD vẫn tham gia vào lĩnh vực này thì Ngân hàng Nhà nước xem xét trừ tăng trưởng tín dụng để đảm bảo tính tuân thủ trong thời gian tới, nâng cao chất lượng tài sản của các tổ chức tín dụng.
