Nghỉ việc, vay 100 triệu đồng “liều” kinh doanh
Chiều 2.4, tôi tìm đến quán ăn mới mở của chị Hoa. Quán nằm trên đường Yên Hòa (quận Cầu Giấy, Hà Nội), bán nhiều loại đồ ăn, từ bánh cuốn, trứng vịt lộn đến chè đỗ đen. Chị Hoa phải thức từ 4 giờ sáng và bán hàng cả ngày, đến tận 22-23 giờ tối mới dọn cửa hàng.
Chị Hoa, khuôn mặt lo lắng, cùng con trai đang ngồi ngóng ra cửa, mong chờ từng người khách đến. “Tôi mới mở quán 10 ngày nay, còn lạ nước lạ cái, khách đến chưa nhiều. Mỗi tối ngồi kiểm đếm lại khoản thu -chi, tôi lại lo đến thắt ruột” - chị Hoa kể.
Tốt nghiệp THPT, khi mới 19 tuổi, từ Vĩnh Phúc, chị Hoa lên Khu công nghiệp Thăng Long (huyện Đông Anh, Hà Nội) làm công nhân, rồi lấy chồng, sinh con.
Không đủ tiền, không dám nghĩ đến việc mua cho gia đình mình một căn nhà riêng, những năm gần đây, vợ chồng chị thuê trọ tại khu nhà ở dành cho công nhân ở xã Kim Chung. Cuộc sống cứ thế trôi đi, dù nhiều khó khăn.
Ngày cuối cùng của tháng 3.2024 cũng là ngày cuối cùng trong quãng đời công nhân của nữ lao động quê Vĩnh Phúc này. Cả tuổi thanh xuân của chị ở trong cánh cửa nhà máy.
“Sau gần 18 năm làm công nhân, tổng thu nhập của tôi chỉ được 8-9 triệu đồng/tháng. Nếu có làm thêm thì con số này tăng lên ở mức 10-12 triệu đồng/tháng. Tôi thấy làm mãi mà lương vẫn thấp, nên muốn bỏ đi kiếm kế mưu sinh khác” - chị Hoa nói lý do mình bỏ việc.
Bao năm làm công nhân, chị không để dành dụm được khoản nào đáng kể. Rời nhà máy, chị vẫn tay trắng giống như khi mới chập chững vào nghề, chỉ khác là tuổi đã cao hơn, mang nhiều lo âu, gánh nặng hơn.
"Có lúc tôi nghĩ hay là mình về quê? Nhưng nếu vậy thì sẽ làm gì?", chị Hoa tần ngần nói. Mang tiếng đi làm công nhân, nhưng chị chỉ lặp đi lặp lại 1 thao tác trong nhiều năm, để rồi khi rời bỏ nó, chị phũ phàng nhận ra mình không có kỹ năng nghề nào để có thể kiếm một công việc mới, dù là ở quê.
Một lý do khác ngăn chị hồi hương, đó là chị không muốn xáo trộn việc học của các con.
Một người thân giới thiệu cho chị nơi thuê tại tầng 1 của chung cư mini tại phường Yên Hòa , quận Cầu Giấy, Hà Nội với giá 12 triệu đồng/tháng. Lúc đầu chị định mở cửa hiệu giặt là, nhưng chi phí đầu tư quá tốn kém, chị không kham nổi. Suy đi tính lại, chị quyết định mở cửa hàng ăn.
“Tôi liều vay mượn của người thân 100 triệu đồng để trả tiền thuê nhà 3 tháng đầu và mua sắm đồ đạc cần thiết, như tủ lạnh đựng thức ăn, bàn ghế, lò vi sóng… Mang một món nợ lớn trên tay, trong khi hàng bán chưa được, khiến tôi lo lắng mất ngủ” - người mẹ năm nay 38 tuổi nói.
Chồng chị Hoa chạy Grab, thu nhập không ổn định, trong khi 2 con đang tuổi ăn học, rất tốn kém. Chị mất ngủ, người gầy đi vì những nỗi lo đè nặng.
Dù chật vật nguồn tiền để kinh doanh, sinh sống, nhưng chị quyết định không rút bảo hiểm xã hội 1 lần, mà sẽ tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện để sau này về già có lương hưu.
“Khi tuổi đã cao, sức yếu, có lương hưu dù chỉ mấy triệu đồng/tháng vẫn còn tốt hơn là không có, phải phụ thuộc vào con cái” - chị Hoa chia sẻ.
Bấp bênh mưu sinh sau khi nghỉ việc
Chị Lê Thị An (quê Nghệ An) mới đây cũng quyết định về quê, chấm dứt hơn 10 năm làm công nhân, dù là nguyên nhân khác.
Sau khi hết thời gian nghỉ thai sản, cách đây 1 năm, nữ công nhân sinh năm 1994 này cùng con lên thuê phòng trọ giá 1 triệu đồng/tháng tại thôn Ô Cách, xã Đông Tiến, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh để tiếp tục làm công nhân. Bố mẹ ở quê đều đã lớn tuổi, sức yếu, nên chị đành đưa con đi cùng. Chồng chị vẫn tiếp tục ở quê do có mối quen trong công việc.
Do làm ca, trong khi con còn nhỏ (gần 2 tuổi) nên chị phải thuê một người lớn tuổi ở gần khu trọ trông. Nhiều khi chị phải gửi con qua đêm nếu bận làm ca. Nếu gửi con cả ngày cả đêm, chị phải trả 140.000 đồng/ngày; nếu chỉ gửi ban ngày, chị mất 120.000 đồng/ngày. Tháng 3.2024, phải gửi con nhiều ngày, chị tiêu tốn 3,2 triệu đồng.
Ngoài ra, tiền sữa, bỉm cũng mất khoảng 3 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, do thời gian này công ty ít tổ chức làm thêm, nên tổng thu nhập của chị hiện tại chỉ khoảng 8 triệu đồng/tháng. “Tiền kiếm được tháng nào, tôi “xào” tháng đó, không dành dụm được đồng nào” - nữ công nhân than thở.
Mới đây, chị quyết định nghỉ hẳn làm công nhân để trở về quê. “Nếu con có thể gửi về quê được có lẽ tôi vẫn tiếp tục ở lại đây làm công nhân. Bỏ việc sau 10 năm gắn bó, tôi cảm thấy rất tiếc nuối. Dù sao ở đây còn kiếm được tiền ổn định. Về quê, tôi chưa biết làm gì. Làm trong nhà máy đã lâu nhưng tôi không có kỹ năng nghề gì đặc biệt để có thể tự tin tìm công việc mới” - chị An giãi bày.
Dù chưa biết có tìm được việc mới ở quê không, nhưng chị vẫn quyết định tiếp tục tham gia đóng bảo hiểm xã hội, mà không rút bảo hiểm xã hội 1 lần.
“Tôi đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đã được 10 năm rồi. Vừa rồi, tôi có ý định rút bảo hiểm xã hội 1 lần, nhưng bạn bè tôi can, khuyên nên bảo lưu, đóng tiếp để sau này có lương hưu. Tôi thấy hợp lý nên nghe theo” - chị An nói.
Ông Nhạc Phan Linh – Phó Viện trưởng phụ trách Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho biết, đối với những công nhân nghỉ việc sau nhiều năm gắn bó, cần xác định những nguyên nhân khác nhau, từ khách quan như điều kiện công việc không còn phù hợp sức khỏe; tiền lương thấp, chế độ phúc lợi, bảo hiểm xã hội thấp; nhu cầu nguyện vọng cá nhân.
“Dù những trường hợp nghỉ việc sau nhiều năm gắn bó là nhu cầu, nguyện vọng của công nhân nhưng cũng phản ánh những vấn đề về điều kiện việc làm, tiền lương, thu nhập. Nếu vì lương thấp, phúc lợi giảm mà công nhân nghỉ thì Nhà nước, công đoàn cần có những giải pháp thúc đẩy nâng cao điều kiện làm việc, chế độ đãi ngộ, lương tối thiểu nâng lên thành mức lương đủ sống” – ông Linh nói.
Ông Linh bình luận, những lao động không còn phù hợp với môi trường làm việc mà phải nghỉ việc thì vai trò điều tiết của Nhà nước rất quan trọng.
“Với nhóm lao động này, cần phải thiết kế ngành nghề như nào để tiếp tục tận dụng sức lao động của họ, đóng góp vào nền kinh tế cũng như để tránh tình trạng thất nghiệp, gia tăng lao động phi chính thức” – ông Linh nói.
Bà Hồ Thị Kim Ngân – Phó Trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) – bình luận, những trường hợp như chị An, chị Hoa khi rời bỏ làm công nhân, việc chuyển đổi công việc khác là khó.
“Có nhiều công nhân dù xác định gắn bó với nghề, nhưng do nhiều nguyên nhân phải bỏ nghề. Có trường hợp công nhân may sau 5 hay 10 năm nhưng chỉ làm trong dây chuyền, chỉ làm một công đoạn nhỏ, không có kỹ năng nghề may để có thể may hoàn chỉnh 1 sản phẩm” – bà Ngân nói.
Bà Ngân cho rằng, việc định hướng nghề nghiệp từ ở trong trường phổ thông để người lao động sớm xác định được công việc của mình làm. Ngoài ra, công nhân cũng có thể học để tự trau đồi năng nghề của họ, với điều kiện doanh nghiệp có chủ trương, chính sách đào tạo bồi dưỡng đối với chính công nhân của mình.
