Bà Chu Thị Lê Anh - giảng viên Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh - chia sẻ, hiện nay, lao động khu vực phi chính thức vẫn chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu thị trường lao động của Việt Nam (khoảng 68%). Việc này có tác động mạnh mẽ đến phát triển và đảm bảo việc làm nói chung.
Thực trạng về việc làm trong khu vực phi chính thức cũng không đạt được các tiêu chí của việc làm thỏa đáng do việc làm ở khu vực này chủ yếu có tính chất giản đơn, không đòi hỏi trình độ chuyên môn kỹ thuật; đem lại thu nhập thấp cho người lao động.
“Người lao động phi chính thức thường ở thế yếu trong thương lượng để đảm bảo điều kiện làm việc, cơ hội, yêu cầu nâng cao thu nhập nên người lao động trong khu vực phi chính thức có thu nhập thấp. Tỉ lệ lao động phi chính thức có mức thu nhập thấp hơn so với mức lương tối thiểu vùng lên đến 47%” - bà Lê Anh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, quyền, phương tiện, môi trường tại nơi làm việc của lao động phi chính thức không được đảm bảo. Phần lớn chủ sử dụng lao động của họ thường là các cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ, cơ sở gia đình có quy mô tài chính tương đối hạn hẹp.
Thời gian làm việc của lao động phi chính thức thường kéo dài, có hơn 35% lao động phi chính thức làm việc quá 48h/tuần, vượt quá quy định của Bộ luật Lao động; 10,18% phải làm từ 2 công việc trở lên để có thu nhập nuôi sống gia đình.
Đáng chú ý, rất ít lao động phi chính thức được bao phủ bởi lưới an sinh. Cụ thể, có đến 98% người lao động phi chính thức không tham gia bảo hiểm xã hội; điều này dẫn đến hệ thống hỗ trợ người lao động trong trường hợp rủi ro, gặp biến cố bị hạn chế rất nhiều.
“Với những kết quả nghiên cứu như vậy, chúng tôi khẳng định việc làm trong khu vực phi chính thức đang không thỏa đáng. Người lao động trong khu vực này khó có thể tự đảm bảo quyền lợi của mình. Họ không có căn cứ để được bảo vệ lương cũng như các quyền lợi khác tại nơi làm việc” - bà Lê Anh cho hay.
Theo ông Lưu Quang Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), kể từ khi Chương trình nghị sự về việc làm thỏa đáng được ILO phát động trên toàn cầu, Việt Nam và ILO đã cùng nhau xây dựng và ký kết thực hiện 3 chu kỳ hợp tác cho giai đoạn 2006-2010, 2012-2016 và 2017-2021.
Trong 3 chu kỳ này, Chính phủ và các đối tác xã hội đã hợp tác cùng ILO tập trung vào việc cải thiện chất lượng và tính bền vững của tăng trưởng thông qua phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao. Thúc đẩy phát triển toàn diện, công bằng và bao trùm thông qua các chính sách xã hội, cải thiện hệ thống an sinh xã hội, chú trọng hỗ trợ các nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương và tăng cường quản trị thị trường lao động.
Ông Lưu Quang Tuấn thông tin, trong chu kỳ hợp tác lần thứ tư - giai đoạn 2022-2026, với sự hỗ trợ của ILO, trọng tâm vẫn là vấn đề việc làm, phát triển nguồn nhân lực và an sinh xã hội; bảo đảm hài hòa giữa quyền lợi của người lao động và của doanh nghiệp gắn với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với chiến lược phát triển bền vững của quốc gia cũng như Chương trình nghị sự về phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.
