Khó tuyển lao động
Ông Huỳnh Văn Chơi - Chủ tịch CĐ Công ty CP Việt Hưng (chuyên gia công hàng may mặc xuất khẩu, trú đóng tại Quận 12, TPHCM) - cho biết, sau một thời gian dài do khó khăn về đơn hàng nên doanh nghiệp này phải liên tục giảm lao động.
Tuy nhiên, từ mấy tháng nay, sau khi chuyển đổi mô hình từ tìm kiếm khách hàng để gia công xuất khẩu trực tiếp, Công ty CP Việt Hưng đã chuyển sang gia công theo đơn đặt hàng của một doanh nghiệp Việt Nam khác và vì thế đơn hàng rất ổn định.
Chính vì thế, công ty đã bắt đầu tuyển dụng lao động trở lại khoảng 200 lao động với mức lương từ 9 triệu đồng/tháng và thu nhập 12 triệu đồng/tháng (có tăng ca) để phục vụ cho việc mở rộng hai dây chuyền sản xuất. Tuy nhiên, hơn một tháng qua, công ty này cũng mới chỉ tuyển dụng được chưa đầy 20 lao động.
Ông Chơi chia sẻ: “Với mức lương và thu nhập như trên trong ngành may là khá tốt, nhưng thực sự không hiểu sao cũng vẫn khó tuyển lao động, dù nhiều doanh nghiệp cùng lĩnh vực vẫn đang khó khăn về đơn hàng, phải cho công nhân ngừng việc, giảm giờ làm. Có thể, bây giờ là NLĐ “tuyển dụng” doanh nghiệp chứ không phải ngược lại”.
Tương tự, tại Công ty TNHH PouYuen Việt Nam, sau đợt phải cắt giảm hơn 9.500 lao động hồi đầu và giữa năm vì khó khăn về đơn hàng, hiện công ty đang tuyển dụng khoảng 1.000 lao động trở lại để phục vụ cho các đơn hàng mới. Tuy nhiên, công ty này cũng chưa thể tuyển dụng lại được số lượng lao động mong muốn.
Nhiều lý do khiến người lao động không muốn làm trong doanh nghiệp
Giữa năm 2023, chị Mộng Cầm, CN Công ty TNHH PouYuen Việt Nam, nằm trong số lao động bị cắt giảm và được hỗ trợ gần 70 triệu đồng cho 9 năm làm việc tại công ty này. Để đảm bảo cuộc sống, chị xin đi làm thời vụ không đóng BHXH, BHYT, BHTN để được hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN).
Trao đổi với chúng tôi, chị Cầm nói, có biết thông tin Công ty TNHH PouYuen Việt Nam tuyển dụng lao động, nhưng không xin vào làm trở lại, bởi nếu vào công ty này làm thì sẽ phải đóng BHXH, BHYT, BHTN và như thế sẽ không tiếp tục được hưởng TCTN nữa, trong khi đó, cộng cả tiền làm thời vụ và TCTN sẽ nhiều hơn tiền lương đi làm trong doanh nghiệp.
Chị Cầm chỉ là một điển hình từ chối đi làm trong nhà máy để hưởng TCTN cho những năm đã đóng BHTN trước đó.
Theo Trung tâm Dịch vụ việc làm TPHCM, năm 2023 có hơn 165.370 NLĐ nộp hồ sơ đề nghị hưởng TCTN, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2022. Còn BHXH TPHCM cho biết, số tiền chi BHTN năm 2023 là 4.971,6 tỉ đồng, tăng 34,4% so với năm 2022.
Bà Trần Thị Hồng Vân - Chủ tịch CĐ Công ty Nissei Electric Việt Nam - cho rằng, sau thời gian dài thực hiện chính sách dân số dẫn đến nhiều gia đình chỉ có 2, thậm chí 1 con. Do ít con nên cha mẹ thường chiều chuộng, bao bọc, có một thế hệ không muốn chịu cực khổ khi đi làm trong doanh nghiệp. Nhiều NLĐ khi vào làm chỉ chưa đầy một tháng là đã nghỉ việc vì không tuân thủ được kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp, đặc biệt trong các nhà máy sản xuất mang tính dây chuyền.
“Giai đoạn hiện nay, lực lượng lao động đang dần giao thoa giữa thế hệ trước và thế hệ thuộc gen Z, toàn con cưng. Công việc, tiền lương trong nhà máy không còn hấp dẫn người trẻ, đặc biệt Gen Z.
Nhiều NLĐ từ bỏ nhà máy để đi làm công việc chạy xe ôm hay giao hàng công nghệ, có thu nhập không thấp, thậm chí nhiều hơn và đặc biệt mang tính tự do hơn, không gò bó như trong nhà máy. Giới trẻ cũng đang ngày càng áp dụng lối sống “nằm yên”, làm đủ sống và từ chối chạy đua để có một cuộc sống thoải mái hơn so với các thế hệ trước” - bà Vân nói.
Luật sư Trần Phi Đại (Đoàn luật sư TPHCM), người có nhiều năm gắn bó với lĩnh vực lao động, phân tích thêm, hiện nay số người đi du học hay xuất khẩu lao động cũng tăng đáng kể.
Ngoài ra, với việc thương mại điện tử xuất hiện, cơ hội tạo ra việc làm nhiều hơn, nhiều người trong độ tuổi lao động kinh doanh online, thay vì đi làm trong nhà máy. Chưa kể, nhiều NLĐ sau thời gian dài tìm đến các tỉnh, thành phố có đông khu công nghiệp, nhưng không đạt được mục đích, cuộc sống vất vả hơn, nên đã quay trở lại quê hương làm ăn, sinh sống. Những yếu tố này cũng tác động đáng kể đến việc tuyển dụng lao động của doanh nghiệp.
