Rủi ro khi kê khai giá "ảo"
Gần đây, Cục Thuế TP.Hà Nội đã đưa ra cảnh báo tình trạng khai sai giá bất động sản để trốn thuế. Được biết, theo thuật ngữ của giới đầu tư bất động sản thì đây là "tiền chênh", nằm ngoài hợp đồng, hoàn toàn không có giấy tờ nào chứng minh. Tuy nhiên, Cục Thuế TP.Hà Nội cảnh báo rằng người mua có khả năng cao mất trắng số tiền chênh này nếu có tranh chấp xảy ra, đồng thời sẽ bị pháp luật xử lý khi hành vi này bị phát giác.
Tại TPHCM, Chi cục Thuế quận 10 đã phát hiện nhiều vụ mua bán căn hộ có giá trị chuyển nhượng lên tới 4 - 5 tỉ đồng nhưng lại kê khai nộp thuế có giá trị chỉ bằng 1/5 (khoảng 1 tỉ đồng). Chi cục này đã chuyển hồ sơ kiến nghị Công an điều tra làm rõ.
Hay như trước đó, vào cuối năm 2021, một cá nhân ở thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng đã bán hơn 13.000m2 đất ở và đất trồng cây lâu năm với giá 5 tỉ đồng. Tuy nhiên, sau khi cơ quan thuế phối hợp với cơ quan công an mời các bên liên quan đến làm việc, các cá nhân đã kê khai điều chuyển giá chuyển nhượng lên 8 tỉ đồng.
Tại tỉnh Phú Yên, tháng 9.2021, cơ quan cảnh sát điều tra đã bắt tạm giam chủ một doanh nghiệp bất động sản trên địa bàn sau khi đã có hành vi kê giá 259 thửa đất trên các hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn so với giá chuyển nhượng thực tế, gây thất thu cho ngân sách nhà nước nhiều tỉ đồng.
Nhiều ý kiến cho rằng, rất khó có thể xác định được đâu là mức giá giao dịch thực sự nếu cả bên mua và bán đồng ý đưa ra mức thấp hơn. Cơ quan thuế có cơ sở dữ liệu về giá nhưng cùng một con đường, cùng một chung cư cũng có giá giao dịch khác nhau, mức giá đối chiếu chỉ là tương đối để đưa ra so sánh kê khai đừng thấp quá, không phải lúc nào giá giao dịch cũng bằng nhau.
Theo luật sư Nguyễn Thanh Nhã - Văn phòng luật DBS, thông thường người bán chỉ khai giá khoảng 30% hoặc 50% giá trị thật. Đặc biệt, với các giao dịch giá trị lớn của cá nhân thì tình trạng lách thuế càng nhiều.
Thực tế, khi kê khai giá thấp để né thuế chuyển nhượng nhà đất, người bán đối mặt với nhiều rủi ro. Ngoài việc bị cơ quan thuế truy thu, xử phạt nếu phát hiện, rủi ro phát sinh nếu xảy ra tranh chấp. Khi đó, hợp đồng công chứng ghi giá thấp sẽ có giá trị, còn hợp đồng thật để thanh toán sẽ bị vô hiệu, các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Chưa hết, theo quy định hiện nay, nếu trốn thuế từ 100 triệu đồng có thể bị xử lý hình sự.
Vẫn gian nan quản lý
Năm 2021, số thu thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản trên cả nước là 21.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, con số này vẫn chưa phản ánh đúng thực tế giá trị của các giao dịch bất động sản.
Nhằm ngăn chặn tình trạng này, đầu năm 2022, Tổng cục Thuế đã đề xuất biện pháp chỉ thanh toán qua ngân hàng mà không dùng tiền mặt trong hoạt động kinh doanh bất động sản.
Theo bà Lý Thị Hoài Hương - Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế), biện pháp này nhằm kiểm soát dòng tiền trong giao dịch bất động sản, làm cơ sở căn cứ tính thuế, thực hiện công tác chống gian lận.
Ngoài ra, Tổng cục Thuế cũng đề xuất bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan Thuế. Đồng thời, đơn vị này cũng đề xuất sửa đổi một số quy định liên quan đến Luật Đất đai, để giá đất của UBND các tỉnh, thành phố sẽ dần tiệm cận với giá của thị trường.
Tuy nhiên, trao đổi với PV Báo Lao Động, một nguồn tin từ Tổng cục Thuế cũng nhận định, vẫn còn nhiều gian nan trong việc ngăn chặn tình trạng trốn thuế kinh doanh bất động sản.
"Đề xuất chỉ thanh toán qua ngân hàng là một trong những giải pháp quản lý thuế để tránh cho cơ quan nhà nước phải thực hiện nhiều công việc như xác minh thực tế giao dịch. Nếu giao dịch qua ngân hàng sẽ tiện hơn và quản lý được ngay. Thế nhưng cũng khó nếu trong trường hợp người dân giao dịch ngân hàng một số tiền nhưng bên ngoài vẫn trao tay nhau một số tiền khác" - nguồn tin cho biết.
Trước đó, nhiều địa phương đã đưa ra các chỉ đạo sẽ siết chặt tình trạng kê khai nhà "2 giá" trong năm nay như: Quảng Bình, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đà Nẵng... Cụ thể, địa phương sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức hành nghề công chứng nhằm phát hiện các hồ sơ công chứng có dấu hiệu "ký gửi", "ký chờ"; kê khai giá chuyển nhượng tại hợp đồng công chứng thấp hơn giá thực tế chuyển nhượng nhằm trốn thuế để chuyển cho cơ quan điều tra xử lý theo quy định pháp luật.
Động thái trên đến từ việc Bộ Tài chính liên tiếp có các văn bản gửi Bộ Công an, Bộ Tư pháp và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đề nghị phối hợp nhằm chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản và hướng dẫn người dân, doanh nghiệp kê khai đúng giá chuyển nhượng bất động sản, nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước.
