Theo báo cáo thị trường trái phiếu năm 2022 của Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect vừa mới ban hành, trong năm 2023, ước tính giá trị đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp sẽ đạt khoảng 272.853 tỉ đồng tăng 76,6% so với cùng kỳ. Tỉ lệ trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn của ngành bất động sản, tài chính - ngân hàng và ngành khác lần lượt là 37,6%, 37,0% và 25,5%.
Thống kê này chỉ bao gồm các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ năm 2019 tới nay và đã bao gồm các doanh nghiệp phát hành đã thực hiện mua lại trái phiếu trước thời gian đáo hạn.
Trong năm 2023, bất động sản là nhóm ngành chiếm tỉ trọng lớn nhất với 37,6% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riêng lẻ trong năm, tương đương 102.570 tỉ đồng, tăng 76,0% so với cùng kỳ. Thế nhưng, theo thống kê từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), chỉ trong 2 tháng đầu năm 2023, nhiều doanh nghiệp bất động sản đã phải ra thông báo “khất nợ” trái phiếu đến hạn thanh toán.
Mới đây nhất, ngày 8.2.2022, Công ty Cổ phần Lavida Invest có thông báo gửi HNX về việc chậm thanh toán gốc, lãi lô trái phiếu được phát hành ngày 8.2.2021 và đáo hạn 8.2.2023, giá trị lưu hành 62 tỉ đồng. Lý do được ông Nguyễn Việt Dũng - Tổng Giám đốc Lavida Invest - cho biết, là bởi công ty chưa kịp sắp xếp được nguồn thanh toán nên. Theo kế hoạch thanh toán dự kiến được Lavida Invest cập nhật, lô trái phiếu nói trên sẽ trả thành 3 đợt. Đợt thứ nhất ngày 15.3.2023 sẽ thanh toán 10 tỉ đồng; đợt 2 ngày 15.4 thanh toán 30 tỉ đồng và đợt 3 ngày 30.5 thanh toán số tiền còn lại 22 tỉ đồng.
Trước đó, ngày 14.1.2023, Công ty TNHH Đầu tư và phát triển Bất động sản Nice Star cũng có thông báo gửi HNX về việc chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu với số tiền hơn 51 tỉ đồng. Ông Lý Trường An - Chủ tịch HĐTV Bất động sản Nice Star - thông tin, lý do chậm thanh toán do doanh nghiệp chưa thu xếp kịp nguồn thanh toán.
Ngoài ra, một loạt doanh nghiệp bất động sản khác cũng đã thông báo chậm trả lãi với số tiền lên đến hàng trăm tỉ đồng, đơn cử như Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Bình Định là 10,1 tỉ đồng, Công ty TNHH Đức Việt là 24,1 tỉ đồng, Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Bất động sản Seaside Homes là 51 tỉ đồng, Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Vina2 là 118,7 tỉ đồng, Công ty CP Lâu Đài Trắng (đơn vị phát triển dự án Léman Cap Residence tại địa chỉ 24 Hạ Long, phường 2, TP. Vũng Tàu) là 240 tỉ đồng, Công ty Cổ phần Hưng Thịnh INCONS là 210 tỉ đồng..
Tương tự như Lavida Invest, Nice Star, đa số lý do chậm thanh toán trái phiếu được lãnh đạo các doanh nghiệp đưa ra đều do chưa thu xếp kịp nguồn thanh toán. Do đó bên cạnh nguồn vốn từ kênh tín dụng như ngân hàng và cổ phiếu, việc sớm ổn định, minh bạch để tận dụng thêm nguồn vốn từ kênh trái phiếu cũng là vấn đề được nhiều doanh nghiệp quan tâm.
Trong bối cảnh trên, việc Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 65 được kỳ vọng là lối ra cho hàng loạt doanh nghiệp đang chịu áp lực trả nợ trái phiếu. Trong đó, một trong những vấn đề được quan tâm là dự thảo đề xuất cho phép doanh nghiệp được kéo dài kỳ hạn trái phiếu đã phát hành thêm tối đa 2 năm. Với đề xuất này, doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu trước đây còn dư nợ sẽ được gia hạn thời hạn trả nợ sang 2025 - 2026, cũng như có khả năng huy động vốn để phục vụ sản xuất kinh doanh và cơ cấu lại nợ.
Một đề xuất sửa đổi đáng chú ý khác là lùi thời hạn bắt buộc xếp hạng tín nhiệm khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu khối lượng lớn, bởi hiện nay có khá nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong huy động vốn, trong khi thực hiện xếp hạng phải mất một khoảng thời gian nhất định và tăng thêm chi phí phát hành.
