Theo báo cáo của Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh (HoREA), trong 17 khu công nghiệp, khu chế xuất của thành phố có khoảng 285.000 công nhân, lao động, chưa bao gồm nhiều doanh nghiệp lớn nằm ngoài khu công nghiệp nhưng có quy mô rất lớn, trong đó có khoảng 80% công nhân lao động nhập cư đang thuê phòng trọ.
Thành phố hiện có khoảng 60.470 khu nhà trọ do các hộ gia đình, cá nhân đầu tư kinh doanh với khoảng 560.000 phòng trọ cho thuê, giải quyết được chỗ ở cho khoảng 1,4 triệu công nhân, lao động. Cũng theo khảo sát của Liên đoàn Lao động Thành phố thì với chi phí thuê phòng trọ hàng tháng khoảng trên dưới 1,5 triệu đồng nhưng đã chiếm tới 25-30% thu nhập của người lao động và có khoảng 60% người lao động chỉ có nhu cầu thuê ở trong thời gian 10-15 năm làm việc tại thành phố, có tích lũy chút vốn rồi sau đó trở về quê, đã đặt ra yêu cầu cần phải phát triển nhiều nhà ở xã hội cho thuê trong những năm sắp tới và hỗ trợ cho các chủ nhà trọ.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho rằng rất cần thiết có cơ chế, chính sách để phát triển các khu nhà trọ bảo đảm chất lượng và các dịch vụ, tiện ích phục vụ người thuê ở. Nhưng, Luật Nhà ở 2014 và Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) chưa quy định chính sách hỗ trợ cải thiện nhà ở, về tín dụng, về thuế đối với các hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp các khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở. Bên cạnh đó, các nghị quyết của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh với gói 40.000 tỉ đồng hỗ trợ giảm 2%/năm lãi suất vay tín dụng cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo chung cư cũ, cũng chưa áp dụng cho các hộ gia đình, cá nhân là chủ các khu nhà trọ.
Ở một phương diện khác, quy định pháp luật hiện hành chỉ cho phép hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng các khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở, nhưng chưa cho phép doanh nghiệp bất động sản thực hiện các dự án khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở.
Thực tế trong thời gian qua, doanh nghiệp kinh doanh nhà trọ phải “núp” dưới danh nghĩa cá nhân người chủ doanh nghiệp. Đơn cử như Khu nhà trọ gồm 02 tòa nhà 05 tầng rất khang trang với 285 phòng trọ, mỗi phòng có diện tích 19m2 dành cho 02 người thuê ở (không tính trẻ nhỏ) với giá thuê khoảng 1,5 triệu đồng/tháng tại thị trấn An Lạc, quận Bình Tân, thực chất là do Công ty TNHH Lê Thành đầu tư xây dựng, kinh doanh và trực tiếp quản lý vận hành, nhưng phải “núp” dưới danh nghĩa cá nhân ông Lê Hữu Nghĩa là chủ của Công ty Lê Thành đứng tên Dự án Khu nhà trọ này.
Khu nhà trọ này có phòng sinh hoạt chung, phương tiện nghe nhìn và được Công ty Lê Thành quản lý vận hành, thực hiện đầy đủ các quy định. Nhưng, ông Lê Hữu Nghĩa cũng như các chủ nhà trọ khác chưa được hưởng bất kỳ chính sách hỗ trợ nào của Nhà nước và phải nộp thuế khoán là 7%/doanh thu (tương tự cách thu thuế doanh thu trước đây), trong lúc dự án nhà ở xã hội của doanh nghiệp thì chủ đầu tư được hưởng nhiều chính sách ưu đãi như được vay tín dụng với lãi suất ưu đãi 4,8-5%/năm, được giảm 50% thuế GTGT, được giảm 50% thuế TNDN, được miễn tiền sử dụng đất, được Nhà nước đầu tư hạ tầng kết nối đến ranh dự án…
Do vậy, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho rằng, rất cần bổ sung vào Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) cho phép các doanh nghiệp thực hiện dự án đầu tư xây dựng, kinh doanh khu nhà trọ cho công nhân, người lao động thuê ở theo quy định của Chính phủ và đề nghị Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét có các chính sách hỗ trợ về thuế, về tín dụng ưu đãi.
