Khó khăn chồng chất
Dù năm nào cũng phải đương đầu với lệnh “cấm biên” từ bên kia biên giới, nhưng năm nay, do lệnh dài hơn thường lệ, nên mức ảnh hưởng lớn hơn, với nhiều đối tượng hơn – từ lái xe ôm, người bán cơm bụi đến những người trực tiếp “làm” hàng TNTX. Điều này dễ hiểu bởi hàng TNTX chiếm tới 70% tổng hàng hóa xuất nhập khẩu qua địa bàn Móng Cái.
Ngấm đòn nặng nhất là các DN chuyên làm dịch vụ vận chuyển hàng TNTX cho các đối tác Trung Quốc từ cảng Hải Phòng. Dù các cơ quan chức năng đã tìm mọi cách để hàng có thể xuất đi bằng nhiều cửa khẩu, lối mở khác, nhưng số lượng container thông quan chỉ bằng 1/30 so với thời điểm hoạt động bình thường.
Ông N.N – một “đại gia” có tiếng trong lĩnh vực này ở TP.Móng Cái – lòng như lửa đốt bởi chi phí lưu thông cho hơn 200 container của DN ông mỗi ngày lên tới 20.000 USD. “Thực trạng này kéo dài từ suốt tháng 3 tới nay. Trong khi đó, container nào nhanh thì cũng phải gần một tháng mới thông quan được” – Ông N.N không giấu nổi lo lắng dù là doanh nhân lọc lõi trên thương trường và trải qua bao lần “cấm biên”.
Những doanh nhân cùng chung cảnh ngộ với ông ở Móng Cái trong lần “cấm biên” này không phải là ít. Theo ông Hoàng Cường – Chủ tịch Hiệp hội DN Móng Cái – khoảng 60% số DN làm dịch vụ vận chuyển hàng TNTX trên địa bàn thành phố đang bên bờ vực phá sản. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện tại, chi phí lưu container tại cửa khẩu Móng Cái mỗi ngày từ 1.800.000 – 2.200.000 đồng/container. Trong khi đó, số lượng DN có 40 container trở lên là không ít.
Ngoài ra, mỗi container phải đóng lệ phí ít nhất 3 triệu đồng khi làm thủ tục hải quan. Dẫu biết rằng, khoản lệ phí này sau đó sẽ được các đối tác Trung Quốc hoàn lại, nhưng các DN kiến nghị chỉ nên thu khi hàng được thông quan, nhằm giảm gánh nặng tài chính trong lúc khó khăn hiện nay.
Chưa kể tới chi phí vận chuyển, chỉ với mức chi phí/ngày như thế và kéo dài như hiện nay, khả năng phá sản là không tránh khỏi.
Ta thua, bạn thiệt
Theo hợp đồng, các đối tác Trung Quốc sẽ chịu toàn bộ chi phí – gồm phí vận chuyển, lưu container, lệ phí làm thủ tục hải quan... Nghĩa là, thời gian lưu container càng lâu ở Móng Cái thì chủ hàng Trung Quốc sẽ càng thiệt hại nặng. Tuy nhiên, các chủ hàng Trung Quốc chỉ thanh toán cho các DN Việt Nam khi hàng được thông quan.
Dẫu vậy, các DN Việt Nam vẫn đứng ngồi không yên, bởi số tiền họ phải bỏ ra để lưu container do “cấm biên” ngày một lớn, lãi phải trả ngày một cao, khiến lợi nhuận sau khi hàng được thông không còn được bao nhiêu, thậm chí lỗ nặng. Điều mà họ quan ngại nhất là, trong trường hợp tiền lưu container lớn hơn giá trị tiền hàng, các đối tác Trung Quốc có thể bỏ hàng. Khi đó, những món hàng này rơi vào hai trường hợp: Hoặc là không tiêu thụ được ở trong nước, hoặc nếu có thì lại phải nộp thêm thuế xuất nhập khẩu, nếu không sẽ trở thành hàng lậu.
Chủ tịch Hiệp hội DN Móng Cái Hoàng Cường cho biết, trước đây cũng đã có một số chủ hàng Trung Quốc bỏ hàng, khiến DN VN lao đao phải đi tìm đối tác khác để bán hàng. “Đó chỉ là những đối tác nhỏ, làm ăn chụp giật. Các đối tác có uy tín không làm thế. Tuy nhiên, dù theo hợp đồng, phía bạn phải trả mọi chi phí, nhưng nếu lớn quá, chúng tôi cũng phải san sẻ phần nào” – ông Hoàng Cường nói như tự an ủi trước những bất trắc thường xuyên và khó lường từ phía bên kia biên giới mang đến.
Nếu như ở Việt Nam, loại hình kinh doanh tạm nhập tái xuất thu hút khoảng 30.000 người tham gia trực tiếp và gián tiếp, thì phía bên Trung Quốc cũng hình thành một đội quân như vậy, có thể số lượng nhỏ hơn. Vì thế, theo các DN ở Móng Cái, việc “cấm biên” sẽ gây thua thiệt cho cả đôi bên. Hơn nữa, nhu cầu hàng TNTX ở Trung Quốc là rất lớn, bởi vào thời cao điểm, mỗi ngày có tới 500 container từ Móng Cái vào Trung Quốc.
Ngay từ tháng 3, dù đã dự đoán được lệnh “cấm biên” của phía Trung Quốc năm nay sẽ kéo dài ít nhất là hết tháng 10, nhưng hàng tạm nhập tái xuất từ các nước thứ 3 qua cảng Hải Phòng vẫn ùn ùn đổ về Móng Cái, bởi các đơn đặt hàng đều ký trước thời điểm “cấm biên”. Số lượng container về Móng Cái chỉ giảm phần nào từ tháng 6.
Trước việc vẫn còn hàng ngàn container kẹt tại Móng Cái, giải pháp được bàn đến là hạn chế số lượng container ra Móng Cái. Tuy nhiên, các DN cho biết, theo hợp đồng, các đối tác Trung Quốc chỉ thanh toán chi phí lưu container tại Móng Cái. Giải pháp đưa hàng qua đường chính ngạch cũng không ổn, bởi thuế cao, hàng sẽ không vào được Trung Quốc.
Việc Trung Quốc “cấm biên” đã trở thành câu chuyện thường niên, mà ở đó, phần thiệt hại lớn nhất vẫn thuộc về các DN Việt Nam. Dẫu vậy, cũng như nhiều lần “cấm biên” trước, các giải pháp từ phía Việt Nam lần này vẫn chỉ mang tính tạm thời, trong khi việc làm ăn qua biên giới là chuyện của muôn đời. Trong khi phía bạn luôn có những thay đổi bất thường và khó lường thì phía ta – cả các cơ quan chức năng và các DN – vẫn cứ mãi đặt mình trong thế bị động, để rồi giờ đây, các DN Việt Nam chỉ còn biết chờ đợi vào sự tử tế của các đối tác Trung Quốc, dù hai bên đã có hợp đồng đàng hoàng.
Dù năm nào cũng phải đương đầu với lệnh “cấm biên” từ bên kia biên giới, nhưng năm nay, do lệnh dài hơn thường lệ, nên mức ảnh hưởng lớn hơn, với nhiều đối tượng hơn – từ lái xe ôm, người bán cơm bụi đến những người trực tiếp “làm” hàng TNTX. Điều này dễ hiểu bởi hàng TNTX chiếm tới 70% tổng hàng hóa xuất nhập khẩu qua địa bàn Móng Cái.
Ngấm đòn nặng nhất là các DN chuyên làm dịch vụ vận chuyển hàng TNTX cho các đối tác Trung Quốc từ cảng Hải Phòng. Dù các cơ quan chức năng đã tìm mọi cách để hàng có thể xuất đi bằng nhiều cửa khẩu, lối mở khác, nhưng số lượng container thông quan chỉ bằng 1/30 so với thời điểm hoạt động bình thường.
Ông N.N – một “đại gia” có tiếng trong lĩnh vực này ở TP.Móng Cái – lòng như lửa đốt bởi chi phí lưu thông cho hơn 200 container của DN ông mỗi ngày lên tới 20.000 USD. “Thực trạng này kéo dài từ suốt tháng 3 tới nay. Trong khi đó, container nào nhanh thì cũng phải gần một tháng mới thông quan được” – Ông N.N không giấu nổi lo lắng dù là doanh nhân lọc lõi trên thương trường và trải qua bao lần “cấm biên”.
 |
| Container nằm ùn tắc tại Móng Cái. Ảnh: C.T |
Những doanh nhân cùng chung cảnh ngộ với ông ở Móng Cái trong lần “cấm biên” này không phải là ít. Theo ông Hoàng Cường – Chủ tịch Hiệp hội DN Móng Cái – khoảng 60% số DN làm dịch vụ vận chuyển hàng TNTX trên địa bàn thành phố đang bên bờ vực phá sản. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện tại, chi phí lưu container tại cửa khẩu Móng Cái mỗi ngày từ 1.800.000 – 2.200.000 đồng/container. Trong khi đó, số lượng DN có 40 container trở lên là không ít.
Ngoài ra, mỗi container phải đóng lệ phí ít nhất 3 triệu đồng khi làm thủ tục hải quan. Dẫu biết rằng, khoản lệ phí này sau đó sẽ được các đối tác Trung Quốc hoàn lại, nhưng các DN kiến nghị chỉ nên thu khi hàng được thông quan, nhằm giảm gánh nặng tài chính trong lúc khó khăn hiện nay.
Chưa kể tới chi phí vận chuyển, chỉ với mức chi phí/ngày như thế và kéo dài như hiện nay, khả năng phá sản là không tránh khỏi.
Ta thua, bạn thiệt
Theo hợp đồng, các đối tác Trung Quốc sẽ chịu toàn bộ chi phí – gồm phí vận chuyển, lưu container, lệ phí làm thủ tục hải quan... Nghĩa là, thời gian lưu container càng lâu ở Móng Cái thì chủ hàng Trung Quốc sẽ càng thiệt hại nặng. Tuy nhiên, các chủ hàng Trung Quốc chỉ thanh toán cho các DN Việt Nam khi hàng được thông quan.
Dẫu vậy, các DN Việt Nam vẫn đứng ngồi không yên, bởi số tiền họ phải bỏ ra để lưu container do “cấm biên” ngày một lớn, lãi phải trả ngày một cao, khiến lợi nhuận sau khi hàng được thông không còn được bao nhiêu, thậm chí lỗ nặng. Điều mà họ quan ngại nhất là, trong trường hợp tiền lưu container lớn hơn giá trị tiền hàng, các đối tác Trung Quốc có thể bỏ hàng. Khi đó, những món hàng này rơi vào hai trường hợp: Hoặc là không tiêu thụ được ở trong nước, hoặc nếu có thì lại phải nộp thêm thuế xuất nhập khẩu, nếu không sẽ trở thành hàng lậu.
 |
| Xe container nằm ùn tại bến Lục Lầm. |
Chủ tịch Hiệp hội DN Móng Cái Hoàng Cường cho biết, trước đây cũng đã có một số chủ hàng Trung Quốc bỏ hàng, khiến DN VN lao đao phải đi tìm đối tác khác để bán hàng. “Đó chỉ là những đối tác nhỏ, làm ăn chụp giật. Các đối tác có uy tín không làm thế. Tuy nhiên, dù theo hợp đồng, phía bạn phải trả mọi chi phí, nhưng nếu lớn quá, chúng tôi cũng phải san sẻ phần nào” – ông Hoàng Cường nói như tự an ủi trước những bất trắc thường xuyên và khó lường từ phía bên kia biên giới mang đến.
Nếu như ở Việt Nam, loại hình kinh doanh tạm nhập tái xuất thu hút khoảng 30.000 người tham gia trực tiếp và gián tiếp, thì phía bên Trung Quốc cũng hình thành một đội quân như vậy, có thể số lượng nhỏ hơn. Vì thế, theo các DN ở Móng Cái, việc “cấm biên” sẽ gây thua thiệt cho cả đôi bên. Hơn nữa, nhu cầu hàng TNTX ở Trung Quốc là rất lớn, bởi vào thời cao điểm, mỗi ngày có tới 500 container từ Móng Cái vào Trung Quốc.
Ngay từ tháng 3, dù đã dự đoán được lệnh “cấm biên” của phía Trung Quốc năm nay sẽ kéo dài ít nhất là hết tháng 10, nhưng hàng tạm nhập tái xuất từ các nước thứ 3 qua cảng Hải Phòng vẫn ùn ùn đổ về Móng Cái, bởi các đơn đặt hàng đều ký trước thời điểm “cấm biên”. Số lượng container về Móng Cái chỉ giảm phần nào từ tháng 6.
Trước việc vẫn còn hàng ngàn container kẹt tại Móng Cái, giải pháp được bàn đến là hạn chế số lượng container ra Móng Cái. Tuy nhiên, các DN cho biết, theo hợp đồng, các đối tác Trung Quốc chỉ thanh toán chi phí lưu container tại Móng Cái. Giải pháp đưa hàng qua đường chính ngạch cũng không ổn, bởi thuế cao, hàng sẽ không vào được Trung Quốc.
Việc Trung Quốc “cấm biên” đã trở thành câu chuyện thường niên, mà ở đó, phần thiệt hại lớn nhất vẫn thuộc về các DN Việt Nam. Dẫu vậy, cũng như nhiều lần “cấm biên” trước, các giải pháp từ phía Việt Nam lần này vẫn chỉ mang tính tạm thời, trong khi việc làm ăn qua biên giới là chuyện của muôn đời. Trong khi phía bạn luôn có những thay đổi bất thường và khó lường thì phía ta – cả các cơ quan chức năng và các DN – vẫn cứ mãi đặt mình trong thế bị động, để rồi giờ đây, các DN Việt Nam chỉ còn biết chờ đợi vào sự tử tế của các đối tác Trung Quốc, dù hai bên đã có hợp đồng đàng hoàng.
