Do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, lượng xe nhập khẩu nguyên chiếc tăng cao nhưng sức mua giảm đáng kể đã có tác động tiêu cực tới triển vọng thị trường ôtô tại Việt Nam.
Tuy nhiên, số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan đã cho thấy một cái nhìn hoàn toàn khác. Tỉ trọng ôtô nguyên chiếc nhập khẩu từ các nước ASEAN, chủ yếu từ Thái Lan và Indonesia, tăng dần mỗi năm kể từ năm 2014. Trên thực tế, năm 2020, Việt Nam đã vượt Philippines và trở thành thị trường ôtô lớn thứ 4 trong khu vực ASEAN.
Thị trường ôtô nhập khẩu tại Việt Nam - những con số biết nói
Mặc dù số lượng ôtô nhập khẩu còn ít hơn lượng ôtô sản xuất và lắp ráp trong nước, nhưng con số này đã liên tục tăng trong vòng 5 năm qua. Lượng ôtô nhập khẩu vào Việt Nam liên tiếp lập kỉ lục trong hai năm 2021 và 2022 với con số lần lượt là 160.000 và 173.467 chiếc. Đáng chú ý, Việt Nam là nước nhập khẩu ôtô lớn thứ 40 trên thế giới trong năm 2021.
Hai tháng đầu năm 2023, cả nước nhập khẩu 44.457 ôtô nguyên chiếc các loại, với tổng trị giá lên tới 612,5 triệu USD. So với cùng kì năm 2022, ôtô nguyên chiếc nhập khẩu tăng 325% về sản lượng và tăng 180,6% về giá trị.
Sản lượng ôtô thường tăng mạnh vào các tháng đầu năm và cuối năm, cùng thời điểm của các dịp lễ lớn như Tết Nguyên đán. Mặc dù sản lượng có một số lần giảm vào năm 2022 nhưng nhìn chung vẫn có sự tăng trưởng đáng kể với mức tăng trung bình hàng tháng là 11,9%.
Việt Nam chủ yếu nhập khẩu 3 loại xe chính: ôtô 9 chỗ ngồi trở xuống, ôtô tải và ôtô chuyên dụng. Phần lớn ôtô nguyên chiếc nhập khẩu về Việt Nam là xe du lịch giá rẻ, chủ yếu sản xuất ở Thái Lan và Indonesia. Hai quốc gia này chiếm tới 75% tổng sản lượng ôtô nguyên chiếc nhập khẩu tại Việt Nam.
Thái Lan
Thái Lan là nhà sản xuất ôtô nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam. Năm 2022, lượng ôtô nguyên chiếc nhập khẩu từ Thái Lan là 72.032 chiếc. Chỉ mới đây, trong tháng 2.2023, Việt Nam đã nhập 6.066 ôtô từ Thái Lan, trong đó có 5.385 xe 9 chỗ ngồi trở xuống và 646 xe tải.
Các mẫu xe nhập khẩu thịnh hành có xuất xứ từ Thái Lan đang bán tại Việt Nam bao gồm Toyota Corolla Cross, Toyota Camry, Toyota Corolla Altis, Honda HR-V, Ford Everes, Subaru Forester và Isuzu Mu-X.
Indonesia
Indonesia hiện đã trở thành một trong những nhà xuất khẩu xe ôtô hàng đầu cho Việt Nam. Mặc dù lượng ôtô nguyên chiếc nhập khẩu tương tự với Thái Lan, giá trị mà quốc gia này mang lại là tương đối thấp. Mức giá xe nhập khẩu trung bình của Indonesia là 14.000 USD, trong khi của Thái Lan là 20.000 USD.
Trong năm 2022, Việt Nam đã nhập 72.671 chiếc ôtô từ Indonesia. Trong tháng 2.2023, lượng ôtô 9 chỗ ngồi trở xuống có xuất xứ tại Indonesia giảm 38,9% so với một tháng trước đó.
Trung Quốc
Xe chuyên dụng - loại xe vận hành cần trang bị nhiều hơn xe khách, sản xuất tại Trung Quốc - chiếm phần lớn trong tổng số xe được nhập khẩu vào Việt Nam. Chúng thường được vận chuyển qua đường bộ biên giới phía bắc của Việt Nam.
Trong tháng 2.2023 có 566 xe ôtô chuyên dụng có xuất xứ từ Trung Quốc, tăng 125% so với tháng trước đó. Con số này chiếm tới 87% tổng lượng ôtô chuyên dụng nhập khẩu vào Việt Nam.
Động lực thúc đẩy việc nhập khẩu ôtô nguyên chiếc vào Việt Nam
Trong 20 năm qua, GDP của Việt Nam đã tăng trưởng với tốc độ kép hàng năm là 5% theo giá trị thực, cao hơn 1,7 lần so với mức trung bình toàn cầu. Nếu tăng trưởng GDP giữ ở mức ổn định, sẽ có thêm khoảng 36 triệu người Việt Nam có nhu cầu sử dụng ôtô trong thập kỉ tới.
Đặc biệt, nhu cầu sử dụng ôtô 9 chỗ ngồi trở xuống đang có xu hướng gia tăng trong nhiều gia đình người Việt. Lượng xe dưới 9 chỗ hiện đang tăng với tốc độ 20-30% một năm và có thể sẽ chiếm 70% thị trường ôtô Việt Nam vào năm 2025.
Ngoài ra, dù được hưởng nhiều ưu đãi nhưng giá xe lắp ráp tại Việt Nam vẫn cao gần gấp đôi so với các nước như Thái Lan, Indonesia. Điều này là do áp thuế nhập khẩu cao đối với phụ tùng ôtô, sau đó sẽ được đưa vào thị trường và bán cho người tiêu dùng.
Tương lai của thị trường ôtô Việt Nam
Hiệp hội các nhà nhập khẩu ôtô Việt Nam (VIVA) mới đây đã có tờ trình đề xuất giảm 50% lệ phí đối với ôtô nhập khẩu. Điều này dù không giảm giá bán nhưng sẽ giúp giảm chi phí lưu hành xe, từ đó kích cầu tiêu dùng.
Bộ Tài chính đã từ chối đề xuất này, nhưng VIVA vẫn quyết tâm đổi mới dựa trên yêu cầu đã đề ra, nhằm chứng minh rằng các nhà sản xuất ôtô nước ngoài đang muốn khẳng định vị thế trên thị trường ôtô của Việt Nam.
