Báo cáo mới nhất về công nghiệp ôtô của Bộ Công Thương cho thấy, trong những năm qua, mặc dù chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đã phát triển khá nhanh trong 5 năm trở lại đây.
Tính đến hết năm 2022, cả nước có khoảng hơn 40 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô với sản lượng sản xuất lắp ráp trong nước đáp ứng khoảng 70% nhu cầu xe dưới 9 chỗ trong nước.
Về tiêu dùng, lịch sử ngành công nghiệp ôtô Việt Nam chưa khi nào ghi nhận kết quả kinh doanh ấn tượng như năm 2022, khi oanh số toàn thị trường ôtô Việt Nam đạt hơn 500.000 chiếc, xô đổ mọi kỷ lục từng thiết lập.
Theo thống kê từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), Hyundai Thành Công Việt Nam và VinFast có doanh số tổng đạt 509.141 chiếc. Thậm chí, số lượng xe bán ra có thể cao hơn nhiều do VinFast không thống kê đủ doanh số trong tháng 9 và 10.
Về sản lượng ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước, theo số liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam, từ năm 2019 đến nay đã tăng trưởng liên tục. Năm ngoái số xe xuất xưởng tại Việt Nam đạt gần 440.000 chiếc.
Tuy nhiên, có một thực tế đáng lo ngại là lượng xe nhập khẩu của Việt Nam vẫn còn rất lớn, năm 2022, chúng ta nhập 176.590 xe. Dù số lượng xe nhập khẩu vẫn ít hơn xe sản xuất, lắp ráp trong nước, nhưng lại tăng liên tục trong 5 năm qua, gấp đôi giai đoạn trước năm 2018.
Cùng đó, các hãng xe ngoại có nhà máy ở Việt Nam nhưng vẫn nhập xe nguyên chiếc 80-90% lượng xe bán ra.
Mặt khác, thị trường ôtô trong nước cũng sẽ đối mặt cạnh tranh với các quốc gia thành viên của CPTPP và EVFTA trong 7-10 năm tới, khi thuế nhập khẩu dần về 0%. Tức là ngoài nhập xe nguyên chiếc, các doanh nghiệp FDI tăng nhập khẩu linh, phụ kiện, phụ tùng khi thuế về 0%.
"Đây là xu hướng không có lợi cho phát triển lâu dài của công nghiệp ôtô trong nước", theo Bộ Công Thương. Việt Nam có thể thành thị trường để các nước có công nghiệp ôtô phát triển hơn như Thái Lan, Indonesia khai thác.
"Trong bối cảnh hội nhập, Chính phủ và các bộ ngành không kịp thời có những chính sách, giải pháp phù hợp để khuyến khích, hỗ trợ ngành sản xuất trong nước phát triển, Việt Nam sẽ trở thành thị trường tiêu thụ xe cho các hãng FDI, toàn bộ thị trường xe con là nhập khẩu", Bộ Công Thương lo ngại.
Chưa kể, nhiều nguyên vật liệu trong sản xuất (thép chế tạo, nhựa, chất dẻo) vẫn phải nhập khẩu, làm giảm tính chủ động, cạnh tranh của sản phẩm. Và giá ôtô ở Việt Nam cao hơn Thái Lan, Indonesia, thậm chí Mỹ, Nhật chủ yếu vì thuế, phí.
Để kích cầu trong ngắn hạn, các nhà sản xuất, lắp ráp xe và doanh nghiệp nhập khẩu mới đây đều kiến nghị giảm 50% phí trước bạ trong năm nay. Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu phương án giảm phí phù hợp cho xe lắp ráp, sản xuất trong nước.
Về dài hạn, họ mong muốn Chính phủ đưa ra các giải pháp toàn diện để kích cầu, tăng quy mô thị trường thông qua hạ thuế, phí, phát triển hạ tầng giao thông hoặc có chính sách hỗ trợ đặc biệt ngành sản xuất xe trong nước.
