Hoạt động bát nháo khắp nơi
Không khó để bắt gặp các loại xe du lịch, xe hợp đồng trá hình hoạt động như xe khách tuyến cố định trên nhiều tuyến đường ở Thủ đô. Những xe này thường thuộc về các doanh nghiệp vận tải có văn phòng ở khắp nơi trong nội đô. Văn phòng là điểm bán vé, cũng là nơi nhà xe đón khách.
Ngay trên phố Thọ Tháp, phường Dịch Vọng Hậu (Cầu Giấy, Hà Nội), văn phòng một nhà xe Limousine công khai đón, trả khách hằng ngày nhưng không thấy lực lượng chức năng xử lý. Mang phù hiệu “xe hợp đồng” nhưng xe Limousine của nhà xe có địa chỉ tại đây lại đón trả khách tại các điểm cố định như xe chạy tuyến.
Theo quy định tại Nghị định 10 về quản lý vận tải hành khách, xe hợp đồng phải ký hợp đồng vận chuyển với người thuê cả chuyến, đón vận chuyển theo đúng địa chỉ hợp đồng đã ký kết; không được gom khách, đón khách ngoài hợp đồng, không được xác nhận đặt chỗ cho từng hành khách. Nhưng thực tế nhà xe trên lại thực hiện bán vé thu tiền như tuyến cố định.
Phóng viên đã liên hệ vào số điện thoại tổng đài của nhà xe trên phố Thọ Tháp để đặt chỗ thì được nhân viên cho biết, với tuyến Hà Nội - Thái Bình, nhà xe luôn sẵn sàng đáp ứng nhu cầu hành khách với các khung giờ và điểm đón đã định sẵn.
"Ở Cầu Giấy thì ra phố Thọ Tháp hoặc ra phố Nguyễn Quốc Trị là có xe đến đón" - nhân viên tổng đài khẳng định.
Có mặt tại văn phòng của nhà xe trên phố Thọ Tháp vào đầu giờ chiều 16.1, phóng viên ghi nhận tình trạng xe "trá hình" hoạt động công khai, rầm rộ, không khác gì một bến xe thu nhỏ. Các loại xe Limousine của hãng xe này ra vào liên tục để đón, trả khách...
"Thay vì tốn nhiều thời gian, mất thêm tiền đi xe ôm, taxi đến bến thì đón ở đây tiện hơn bởi chỉ cần gọi điện đặt trước là nhà xe sẵn sàng phục vụ" - bà Nguyễn Thị Hà (56 tuổi, quê Thái Bình) nói lý do khi không lựa chọn vào bến mua vé.
Theo ghi nhận, hàng loạt xe hợp đồng hoạt động "trá hình", gom khách lẻ đi một chiều tương tự như hoạt động vận tải hành khách theo tuyến cố định tại Hà Nội trong thời gian qua. Điều này gây mất trật tự an toàn giao thông và không đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động vận tải hành khách.
"Xe khách truyền thống hiện không thể cạnh tranh được loại hình xe đưa đón này. Mặc dù giá vé cao hơn từ 50.000 - 100.000 đồng nhưng người dân vẫn lựa chọn vì thuận tiện" - tài xế Nguyễn Văn Nam (chuyên tuyến cố định Hà Nội - Yên Bái) nói.
Còn nhiều bất cập trong quản lý
Theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội, trên địa bàn thành phố hiện có gần 80 điểm bến cóc, lợi dụng văn phòng đón trả khách. Dù lực lượng thanh tra thường xuyên kiểm tra nhưng không thể xử lý dứt điểm.
Ông Nguyễn Tuyển - Trưởng phòng Quản lý vận tải (Sở GTVT Hà Nội) - thừa nhận, công tác quản lý xe hợp đồng của Hà Nội nói riêng và toàn quốc nói chung đang gặp những khó khăn nhất định, đặc biệt là loại xe hợp đồng gom khách, lập danh sách hành khách giả mạo hợp đồng tour du lịch hòng qua mặt lực lượng chức năng, để chạy như tuyến cố định.
Khẳng định các quy định quản lý kinh doanh vận tải xe hợp đồng tương đối rõ nhưng lại thiếu công cụ quản lý, ông Tuyển đưa ra dẫn chứng đơn cử như việc xác định tỉ lệ điểm đầu điểm cuối trùng lặp có vượt quá 30% tổng số chuyến trong tháng hay không? Chưa kể, với các đơn vị có nhiều phương tiện, họ dễ dàng đảo các xe để lách quy định khiến việc xác định khó khăn hơn.
“Ngoài ra, quy định gửi hợp đồng, danh sách hành khách về Sở GTVT trước chuyến đi cũng là giải pháp quan trọng. Tuy nhiên, một ngày có hàng nghìn hợp đồng gửi về cũng khiến hệ thống của Phòng quản lý vận tải bị quá tải, khi trích xuất thông tin gửi cho lực lượng Thanh tra giao thông xử lý cũng khó khăn" - ông Tuyển nói.
Ông Lương Duyên Thống - Trưởng phòng Quản lý vận tải phương tiện và Người lái (Cục Đường bộ Việt Nam) - cho biết, từ năm 2020 đến nay, số lượng xe kinh doanh vận tải hợp đồng tăng đến 70%. Điều này thể hiện xe kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng đã được người dân tin dùng. Tuy nhiên ông Thống nhìn nhận một số xe kinh doanh vận tải hoạt động đúng quy định nhưng cũng có xe lại chạy theo hợp đồng trá hình.
“Tình trạng này ảnh hưởng đến việc thu thuế của Nhà nước, phá vỡ quy hoạch tuyến vận tải, ảnh hưởng hiệu quả đầu tư của các bến xe, ảnh hưởng tới quy hoạch, đặc biệt khi xe trá hình vào đón từng khách sẽ tiềm ẩn nguy cơ ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông ở đô thị” - ông Thống đánh giá.
Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam (VATA) Nguyễn Văn Quyền cho biết, trong khi xe khách tuyến cố định phải nộp thuế, phí đầy đủ, thì xe hợp đồng chỉ chịu thuế khoán theo diện hộ kinh doanh, không phải thực hiện kê khai giá cước, không mất chi phí ra vào bến xe... Tình trạng này dẫn tới cạnh tranh không lành mạnh với xe khách tuyến cố định, ảnh hưởng trật tự an toàn giao thông.
Để cạnh tranh với xe hợp đồng, nhiều xe khách tuyến cố định đã bỏ bến chạy hợp đồng, lập văn phòng đại diện, bến “cóc” đón, trả khách.
