Trước đó, giai đoạn 2019 - 2021, TPHCM sáp nhập 3 quận: 2, 9 và Thủ Đức để thành lập Thành phố thủ Đức, và sáp nhập một số phường ở các quận: 3, 4, 5, 10, Phú Nhuận và Thành phố Thủ Đức.
Sau khi sắp xếp, TPHCM còn 22 quận, huyện và Thành phố Thủ Đức (giảm 2 đơn vị hành chính cấp huyện), cấp xã còn 312 phường, xã, thị trấn (giảm 10 phường).
UBND TPHCM giao Sở Nội vụ tham mưu, trình Chủ tịch UBND TPHCM tổ chức hội nghị triển khai công tác sắp xếp đơn vị hành chính ngay sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030 và Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện; tham mưu cấp có thẩm quyền thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030.
Sở Nội vụ cũng được giao tham mưu kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan, tổ chức, đơn vị và giải quyết dôi dư đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan hành chính nhà nước tại các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã hình thành sau sắp xếp.
Sở Kế hoạch và Đầu tư được giao bổ sung lộ trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 và giai đoạn 2026 - 2030 vào Quy hoạch TPHCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trình Thủ tướng phê duyệt.
UBND TPHCM lưu ý, việc lập và thực hiện quy hoạch sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã ngoài tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số cần phải tính đến kết quả sắp xếp giai đoạn trước, đơn vị hành chính ổn định từ lâu, có vị trí biệt lập, có các yếu tố đặc thù và các đơn vị hành chính nông thôn đã được định hướng quy hoạch thành đơn vị hành chính đô thị.
Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn việc rà soát, cung cấp số liệu diện tích tự nhiên theo kết quả kiểm kê đất đai của từng đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã để các địa phương có căn cứ lập hồ sơ đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.
Thành phố giao Sở Tài chính hướng dẫn theo thẩm quyền công tác lập dự toán, định mức chi; việc quản lý, sử dụng, quyết toán kinh phí thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; việc xử lý tài sản, trụ sở làm việc của các cơ quan, tổ chức tại các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thực hiện sắp xếp; việc thực hiện quy định về miễn phí, lệ phí khi thực hiện việc chuyển đổi các loại giấy tờ liên quan của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp do thay đổi địa giới và tên gọi của đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.
Sở Tư pháp hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc trong lĩnh vực hộ tịch và lý lịch tư pháp; việc áp dụng pháp luật, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đăng ký biện pháp bảo đảm khi thực hiện thay đổi địa giới và tên gọi của đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thực hiện sắp xếp.
Theo Sở Nội vụ TPHCM, thành phố gặp khó khăn trong việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, xã để đảm bảo đạt cả hai tiêu chuẩn về diện tích và dân số.
Nguyên nhân bởi các đơn vị hành chính cấp huyện, xã của TPHCM đa phần có diện tích nhỏ nhưng quy mô dân số rất lớn. Có xã, phường đạt hơn 2.000% tiêu chuẩn về quy mô dân số.
Cụ thể, TPHCM có 11/22 đơn vị hành chính cấp huyện và 217/312 cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn về diện tích. Tuy nhiên có đến 21 huyện và 223 xã vượt 100% tiêu chuẩn về dân số.
TPHCM đặt ra lộ trình đến năm 2025: Thực hiện sắp xếp đối với đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã có đồng thời cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% quy định; Đơn vị hành chính cấp huyện đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 200% quy định; Đơn vị hành chính cấp xã đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% quy định.
Đến năm 2030: Thực hiện sắp xếp đối với đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã còn lại có đồng thời cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 100% quy định; Đơn vị hành chính cấp huyện đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 30% và quy mô dân số dưới 200% quy định; Đơn vị hành chính cấp xã đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 30% và quy mô dân số dưới 300% quy định.
