Chiều 12.7, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét thông qua dự thảo Nghị quyết về việc sắp xếp các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030.
Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc sắp xếp nhằm thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng về việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện và cấp xã giai đoạn 2023-2030.
Đồng thời gắn việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, cải cách chính sách tiền lương, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của hệ thống chính trị, bảo đảm xây dựng chính quyền địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030 phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn hoặc các quy hoạch khác có liên quan; chú trọng đến các yếu tố đặc thù và bảo đảm chất lượng đô thị theo quy định.
Theo Bộ trưởng, dự thảo nghị quyết quy định cụ thể về tiêu chuẩn của ĐVHC cấp huyện, cấp xã sau sắp xếp. Bao gồm về tiêu chuẩn diện tích tự nhiên và quy mô dân số: Về nguyên tắc, các ĐVHC phải đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định.
Về tiêu chuẩn chất lượng đô thị: Các ĐVHC đô thị hình thành sau sắp xếp phải đáp ứng các tiêu chuẩn về cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội, loại đô thị, trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị theo quy định.
Về tiêu chuẩn số lượng ĐVHC trực thuộc: Khi sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã mà giảm được số lượng ĐVHC thì không xem xét tiêu chuẩn về số ĐVHC trực thuộc.
Để kịp thời sắp xếp, xử lý trụ sở, tài sản công sau khi sắp xếp ĐVHC, dự thảo Nghị quyết quy định trong quá trình xây dựng Đề án sắp xếp ĐVHC thì UBND cấp tỉnh và các bộ, cơ quan trung ương có đơn vị trực thuộc trên địa bàn, đồng thời lập danh sách và dự kiến phương án sắp xếp, xử lý trụ sở, tài sản công thuộc phạm vi quản lý.
Trong thời hạn 2 năm kể từ ngày nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đối với từng ĐVHC có hiệu lực thi hành, phải hoàn thành việc sắp xếp, xử lý trụ sở, tài sản công của cơ quan, đơn vị tại ĐVHC thực hiện sắp xếp.
Dự thảo Nghị quyết quy định về nội dung chi của kinh phí thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã. Đối với nhiệm vụ của địa phương do ngân sách địa phương bảo đảm, ngân sách trung ương hỗ trợ một lần cho các địa phương nhận bổ sung cân đối với định mức 20 tỉ đồng cho mỗi ĐVHC cấp huyện giảm và 500 triệu đồng cho mỗi ĐVHC cấp xã giảm.
Định mức hỗ trợ nêu trên đã được Bộ Tài chính cân đối trên cơ sở tính toán số lượng ĐVHC cấp huyện, cấp xã dự kiến sắp xếp trong giai đoạn 2023-2030 bảo đảm phù hợp với khả năng của ngân sách trung ương trong điều kiện hiện nay.
Theo số liệu báo cáo của 63 địa phương thì trong giai đoạn 2023 - 2025 dự kiến sẽ tiến hành sắp xếp đối với khoảng 33 ĐVHC cấp huyện và khoảng 1.327 ĐVHC cấp xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp (chưa tính số ĐVHC thuộc diện khuyến khích sắp xếp do địa phương có nhu cầu).
Với mức hỗ trợ 20 tỉ đồng/huyện và 0,5 tỉ đồng/xã thì ngân sách trung ương hỗ trợ một lần khoảng 1.323 tỉ đồng.
Về vấn đề này, ý kiến tham gia thẩm tra của Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách (tại văn bản số 1338/UBTCNS15 ngày 11.7.2023) cho rằng, dự thảo nghị quyết chưa quy định rõ khoản ngân sách trung ương hỗ trợ một lần cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nhận bổ sung cân đối ngân sách được sử dụng cho những nhiệm vụ chi nào trong quá trình sắp xếp ĐVHC.
Ngoài ra, chưa thể hiện rõ đây là khoản hỗ trợ bổ sung cân đối cho địa phương hay hỗ trợ có mục tiêu, có thể dẫn tới trùng lắp trong bố trí nguồn kinh phí để thực hiện các nhiệm vụ chi phục vụ sắp xếp ĐVHC của địa phương.
Do đó, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị quy định theo hướng: Ngân sách trung ương hỗ trợ cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nhận bổ sung cân đối ngân sách với mức hỗ trợ tối đa không quá 20 tỉ đồng cho mỗi ĐVHC cấp huyện giảm và tối đa không quá 500 triệu đồng cho mỗi ĐVHC cấp xã giảm để đầu tư xây dựng cơ bản phục vụ việc sắp xếp ĐVHC.
