Hà Nội đang tổ chức lấy ý kiến lần 2 vào dự thảo Nghị quyết quy định về diện tích nhà ở tối thiểu để đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ.
Theo dự thảo mới, người đi thuê, mượn, ở nhờ muốn đăng ký thường trú tại 12 quận phải có diện tích ở tối thiểu 15 m2, giảm 5 m2 so với dự thảo lần một; khu vực ngoại thành là 8 m2 (17 huyện và thị xã Sơn Tây). Diện tích nhà ở tối thiểu tính theo mét vuông sàn nhà cho một người thuê, mượn, ở nhờ.
Hà Nội lý giải quy định nói trên nhằm cụ thể hóa Luật Cư trú 2020, tạo cơ sở pháp lý để thành phố quản lý cư trú phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Thành phố kỳ vọng thông qua nghị quyết này sẽ góp phần ổn định an ninh trật tự, đảm bảo đời sống an sinh xã hội của người dân.
Trên thực tế, Hà Nội đã áp dụng quy định diện tích nhà ở tối thiểu 15 m2/người để đăng ký thường trú với trường hợp nhà thuê từ năm 2013 (Nghị quyết số 11 HĐND thành phố). Năm 2016, HĐND thành phố ban hành văn bản kéo dài thời gian áp dụng nghị quyết đến hết 2020, đến nay đã quá hạn hơn 2 năm.
Sau 10 năm triển khai, Công an thành phố - cơ quan làm thủ tục đăng ký thường trú cho người dân và lãnh đạo quận Hoàn Kiếm đánh giá Nghị quyết số 11/2013 còn bất cập. Văn bản này chỉ quy định diện tích tối thiểu với trường hợp thuê nhà, không đề cập việc mượn, ở nhờ; không quy định diện tích tối thiểu với trường hợp thuê, mượn, ở nhờ để đăng ký thường trú khu vực ngoại thành.
Quá trình giải quyết đăng ký thường trú cho công dân, UBND xã, phường còn lúng túng khi xác định diện tích bình quân do biểu mẫu tờ khai về tình trạng chỗ ở phục vụ cho việc đăng ký cư trú ban hành từ giữa năm 2007 và không thể hiện nội dung xác nhận diện tích bình quân với nhà thuê, mượn, ở nhờ.
Một căn cứ quan trọng khác để TP Hà Nội quy định tối thiểu 15 m2/người với trường hợp thuê, mượn, ở nhờ muốn đăng ký thường trú là Chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2030, ban hành cuối năm 2020.
Theo chương trình này, Hà Nội phấn đấu năm 2025 diện tích nhà ở tối thiểu là 10 m2/người, đến năm 2030 là 12 m2/người; diện tích nhà ở bình quân toàn thành phố tương ứng với hai mốc thời gian trên là 29 m2/người và 32 m2/người.
Thống kê của Sở Quy hoạch và Kiến trúc, từ năm 2011 đến tháng 6.2022, có trên 1.600 dự án có nhà được chấp thuận tổng mặt bằng, phương án kiến trúc với diện tích trên 31 triệu m2, dân số khoảng 560.000, tương đương 52,8 m2/người (gồm nhà ở thấp tầng riêng lẻ và chung cư).
Do vậy, theo UBND Hà Nội, việc ban hành văn bản quy định diện tích nhà ở tối thiểu để đăng ký thường trú tại chỗ thuê, mượn, ở nhờ là cần thiết và có tính khả thi. Khi nghiên cứu xây dựng dự thảo nghị quyết đã bảo đảm hài hòa quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, lợi ích của nhà nước, cộng đồng và xã hội.
Điều 20 Luật Cư trú năm 2020 quy định những trường hợp thuê, mượn, ở nhờ được đăng ký thường trú khi đáp ứng các điều kiện: Chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý cho đăng ký thường trú tại địa điểm thuê, mượn, ở nhờ và được chủ hộ đồng ý nếu đăng ký thường trú vào cùng hộ gia đình đó; bảo đảm diện tích về nhà ở tối thiểu do HĐND cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 8 m2 sàn/người.
Ngay sau khi Luật Cư trú có hiệu lực từ 1.7.2021, nhiều địa phương đã ban hành nghị quyết quy định về diện tích nhà ở tối thiểu để đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ.
