Theo ông Phạm Văn Dược – Phó trưởng Ban Quản lý di tích và rừng quốc gia Yên Tử - cây Xích Tùng cổ bị chết mới nhất nằm trên đường Tùng – nơi tập trung nhiều Xích Tùng nhất ở danh sơn Yên Tử. “Cụ” Xích Tùng này bị chết đứng do bị khô toàn thân, buộc các nhân viên Ban quản lý phải cắt hạ, nhằm đảm bảo an toàn cho du khách.
Theo ông Dược, hầu hết Xích Tùng cổ Yên Tử chết đều do “tuổi cao, sức yếu” lại bị sâu bệnh, thời tiết tấn công, trong đó phần lớn là chết khô.
Hiện, Yên Tử còn khoảng trên 230 cây Xích Tùng cổ, phân bố tập trung ở Đường Tùng, Am Dược, chùa Hoa Yên… Ngoài những cây đã chết, hầu hết những cây còn lại đều có thân, gốc bị mục rỗng một phần, cụt ngọn, thân nghiêng, sâu bệnh hại nặng... Riêng Đường Tùng cổ thụ có 69 cây thì 8 cây đã chết đứng, 51 cây bị mục rỗng thân, gốc và sâu bệnh hại.
Theo các chuyên gia lâm nghiệp, các cây Xích Tùng Yên Tử đều cao tuổi, nhưng nếu có biện pháp chăm sóc, bảo vệ tốt thì có cây có thể sống thêm ít nhất vài chục năm nữa. Các chuyên gia đã được mời về đây để “khám bệnh” và đưa ra các phác đồ điều trị cho rừng Xích Tùng, nhưng chỉ còn đợi kinh phí.
Dự án cứu rừng Xích Tùng cổ lần đầu tiên được đặt ra cách đây 10 năm. Lúc đầu, dự án sử dụng nguồn ngân sách, nhưng do khó khăn kinh tế nên bị đưa vào diện cắt giảm. Năm 2016, dự án được khởi động trở lại, trong đó nguồn kinh phí chủ yếu trông chờ vào xã hội hóa, nhưng thất bại do không đơn vị, cá nhân nào tài trợ cho dự án.
Sau đó, UBND tỉnh Quảng Ninh quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư dự án “Chăm sóc, bảo tồn các cây Xích Tùng cổ tại Rừng quốc gia Yên Tử giai đoạn 2016 – 2020”, với tổng kinh phí 27 tỉ đồng từ nguồn ngân sách.
Tuy nhiên, dự án lại chậm thêm một nhịp nữa do các sở, ngành tham mưu sai cho UBND tỉnh Quảng Ninh, bởi theo Điều 8, Luật Đầu tư công, các dự án liên quan đến di tích quốc gia đặc biệt, không kể số vốn lớn nhỏ, đều phải do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Đến đầu năm 2017, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng có ý kiến, yêu cầu Bộ KHĐT khẩn trương chủ trì, phối hợp UBND tỉnh Quảng Ninh hoàn thiện hồ sơ, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét chủ trương đầu tư dự án chăm sóc, bảo tồn cây Xích Tùng cổ tại Yên Tử theo quy định của Luật Đầu tư công. Hiện, dự án vẫn chưa được phê duyệt do còn phải bổ sung, sửa đổi một số nội dung.
