Báo cáo nêu rõ, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về việc khai thác cát biển phục vụ san lấp các dự án cao tốc trọng điểm quốc gia, với quyết tâm chính trị, nỗ lực cao nhất trong thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Sóc Trăng đã chỉ đạo các ngành chức năng khẩn trương, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các trình tự, thủ tục liên quan đến khai thác cát biển để phục vụ các dự án đường cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị trọng điểm quốc gia góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện và qua rà soát về cơ sở pháp lý, tỉnh Sóc Trăng còn gặp một số khó khăn, vướng mắc và chưa thể triển khai thực hiện về áp dụng cơ chế đặc thù và thẩm quyền cấp phép khai thác cát biển tại khu vực biển nằm ngoài phạm vi vùng biển 6 hải lý.
Theo báo cáo, tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11.01.2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội quy định chỉ có hiệu lực trong 2 năm (năm 2022 và 2023); tại khoản 3 Điều 4 Nghị quyết số 106/2023/QH15 ngày 28.11.2023 của Quốc hội thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ không đề cập cơ chế đặc thù đối với cát biển.
Tại khoản 2 Điều 82 Luật Khoáng sản năm 2010; Nghị định số 11/2021/NĐ-CP ngày 10.02.2021 của Chính phủ thì “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quản lý, giao khu vực biển nằm trong phạm vi vùng biển 6 hải lý tính từ đường mép nước biển thấp nhất trung bình trong nhiều năm của đất liền".
Theo hồ sơ, tài liệu, bản đồ liên quan đến kết quả đánh giá tài nguyên cát biển khu B1 tỉnh Sóc Trăng do Bộ Tài nguyên và Môi trường bàn giao cho tỉnh Sóc Trăng, khu B1 tỉnh Sóc Trăng có diện tích chồng lấn với tỉnh Trà Vinh. Tuy nhiên, hiện nay ranh giới hành chính trên biển đối với các địa phương có biển chưa được cấp có thẩm quyền ban hành và công bố nên chưa thể xác định cụ thể diện tích nào thuộc tỉnh Sóc Trăng và diện tích nào thuộc tỉnh Trà Vinh.
Ngoài ra, tại Thông báo số 136/TB-VPCP ngày 3.4.2024 của Văn phòng Chính phủ về kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về bảo đảm nguồn vật liệu cho Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh và các dự án đường cao tốc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm có văn bản hướng dẫn, ủy quyền cho Ủy ban nhân dân các địa phương làm thủ tục lựa chọn nhà đầu tư và cấp phép khai thác cát biển làm vật liệu san lấp.
Như vậy, các mỏ cát biển trong khu B1 tỉnh Sóc Trăng (do Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá và bàn giao cho tỉnh) nằm ngoài phạm vi vùng biển 6 hải lý (không thuộc thẩm quyền quản lý và cấp phép của tỉnh). Đồng thời, hiện nay chưa có văn bản của cơ quan có thẩm quyền giao hoặc ủy quyền cho Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng cấp phép khai thác cát biển tại khu vực biển nằm ngoài phạm vi vùng biển 6 hải lý.
Tỉnh Sóc Trăng xác định 21 dự án tại Phụ lục IV kèm theo Nghị quyết số 106/2023/QH15 là các dự án quan trọng, trọng điểm của quốc gia, việc triển khai các dự án có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.
Tuy nhiên, nhằm đảm bảo về cơ sở pháp lý, giúp tỉnh Sóc Trăng hoàn thành nhiệm vụ theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh kiến nghị Phó Thủ tướng Chính phủ giao thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng hoặc chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường có văn bản ủy quyền cho tỉnh Sóc Trăng được cấp phép khai thác cát biển đối với khu vực B1 đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá.
Chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm giao khu vực biển cho nhà thầu được giao khu vực mỏ khai thác khoáng sản (cát biển) theo cơ chế đặc thù theo quy định.
Tại khoản 3 Điều 4 Nghị quyết số 106/2023/QH15 ngày 28.11.2023 của Quốc hội thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ quy định: “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ điều kiện thực tế để xem xét, hướng dẫn nhà thầu thi công quy định tại khoản 1 Điều này tự lập đánh giá tác động tới lòng, bờ, bãi sông đối với mỏ cát, sỏi lòng sông nằm ở đoạn sông, suối có nguy cơ sạt lở cao bảo đảm tuân thủ quy định về quản lý cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông. Nhà thầu thi công chịu trách nhiệm đối với kết quả đánh giá”.
