Điểm khác biệt của mâm ngũ quả miền Nam so với các miền
Người dân Nam Bộ rất cầu kỳ trong khâu lựa chọn những loại quả xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên.
Mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Nam thường có các loại quả: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (theo câu: "Cầu sung vừa đủ xài"), thêm chân đế là 3 trái thơm (dứa), thể hiện sự vững vàng. Điều đặc biệt mâm ngũ quả ở miền Nam không thể thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh.
Ông Nguyễn Cung Hà, Viện Nghiên cứu và ứng dụng Tiềm Năng con người cho rằng, ngày nay hoa quả ngày càng phong phú, vì thế có thể mâm ngũ quả có thể trở thành mâm thập quả. Thế nhưng, tên gọi “ngũ quả” đã đi sâu vào tiềm thức, tâm linh người Việt bao đời nên người dân vẫn luôn gọi là mâm ngũ quả.
Nếu như người miền Bắc, nải chuối xanh dần như không thể không có trên mâm ngũ quả thì người miền Nam lại kiêng kỵ. Mâm ngũ quả của người miền Nam không bao giờ có chuối, vì loại quả này tên gọi có âm giống từ “chúi" thể hiện sự nguy khó.
Bên cạnh đó, quả cam cũng ít được có mặt trong mâm ngũ quả ngày Tết, vì câu “quýt làm cam chịu”, hoặc trái lê cũng ít xuất hiện vì đồng nghĩa với “lê lết”,…
Mâm ngũ quả người miền Nam thường là: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, đọc chệch thành các tên "cầu vừa đủ xài" hoặc "cầu vừa đủ sung".
Ý nghĩa mâm ngũ quả người miền Nam
Nếu như ở miền Bắc người dân vẫn chọn số quả lẻ khi chưng mâm ngũ quả ngày Tết, thì người dân miền Nam lại thoải mái hơn khi không quan trọng chuyện chọn số quả lẻ hay chẵn mà chủ yếu chọn ý nghĩa của loại quả khi chưng.
Với người dân miền Nam mâm ngũ quả ngày Tết luôn thể hiện cho 5 yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Đây là 5 yếu tố được cho là đã cấu thành nên vũ trũ trong quan niệm của người Việt nói riêng và của văn hóa Á Đông nói chung.
Mâm ngũ quả ngày tết của người dân miền Nam đều mang một nghĩa chung sâu sắc đó là thể hiện lòng hiếu thảo, ước mong những điều tốt lành cho một năm mới sắp tới.
Mỗi một loại quả được chọn bày biện trong mâm ngũ quả ngày Tết người dân miền Nam đều mang những ý nghĩa riêng:
Phật thủ: Bàn tay phật che chở cho cả gia đình.
Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.
Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.
Thanh long: Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.
Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.
Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.
Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.
Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.
