Học phí trường công “bám sát” trường tư
Trường Đại học (ĐH) Khoa học Xã hội và Nhân văn là trường thứ 5 trong hệ thống ĐH Quốc gia TPHCM vừa công bố sẽ thực hiện tự chủ sau các trường: ĐH Bách khoa, ĐH Quốc tế, ĐH Kinh tế - Luật và ĐH Công nghệ thông tin.
Từ năm học 2022-2023, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn được tự chủ về tổ chức bộ máy và nhân sự, cơ sở vật chất, tài chính. Học phí sẽ có sự thay đổi từ năm học này, được xác định theo nguyên tắc tính đúng chi phí đào tạo. Học phí bậc ĐH chương trình chuẩn sẽ tăng lên từ 16-24 triệu đồng/năm, tức tăng từ 6-14 triệu đồng/năm so với năm học này. Đặc biệt, với chương trình chất lượng cao, dự kiến học phí là 60 triệu đồng/sinh viên/năm.
Theo khảo sát của Lao Động, mức học phí sau tự chủ của các trường ĐH công lập đều tăng nhiều lần so với trước đó. Một ví dụ khác như Trường ĐH Y Dược Thái Bình có mức học phí công bố trong đề án tuyển sinh năm 2021 ở ngành Y đa khoa, Y học cổ truyền, Dược học là 24,5 triệu đồng/năm; ngành còn lại là 18,5 triệu đồng/năm. So với mức học phí chưa tự chủ là 14,3 triệu/năm, học phí sau tự chủ của trường tăng từ trên 29% đến 71%.
Hay điển hình như Trường Đại học Y Dược TPHCM đã từng gây sốc khi tăng học phí sau tự chủ lên từ 30-70 triệu đồng/năm, tức tăng 2-5 lần so với mức học phí cũ.
Ngoài ra, học phí ở các trường công lập còn có sự chênh lệch lớn giữa chương trình đại trà với các chương trình đặc biệt. Trong đó, các ngành chất lượng cao, chương trình quốc tế học phí có thể cao hơn chương trình đại trà 3 - 5 lần.
Như vậy, nếu trước đây học phí chênh lệch lớn là một tiêu chí quan trọng khác biệt giữa trường đại học công lập hay tư thì nay khoảng cách này đang dần xích lại. Ở các trường ngoài công lập, Trường ĐH Gia Định có mức học phí các ngành khoảng 22 triệu đồng/2 kỳ, Trường ĐH Duy Tân khoảng 19-23 triệu đồng/2 kỳ, Trường ĐH Văn Hiến khoảng 24 triệu đồng/năm, Trường ĐH Công nghệ TPHCM khoảng 36-44 triệu/2 kỳ, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành dao động 22-68 triệu/2 kỳ…
Thách thức và cơ hội
Theo TS Trần Đình Lý - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Nông Lâm TPHCM, khi được tự chủ, các trường được chủ động hơn về đào tạo, khoa học công nghệ, tổ chức cán bộ, đầu tư phát triển và khai thác, sử dụng cơ sở vật chất… Từ đó, sẽ giúp nâng cao về chất lượng đào tạo.
Ông Lý cho rằng, tâm lí của nhiều sinh viên vẫn muốn chọn học trường công lập vì uy tín đào tạo và học phí mềm hơn. Tuy nhiên, khi tự chủ nếu duy trì mức học phí thấp sẽ dẫn đến không có đủ nguồn để cải thiện thu nhập cho giảng viên, không thu hút và giữ được những giảng viên có trình độ tham gia giảng dạy. Do vậy, các trường sẽ phải tính tới tăng học phí theo cách tính định mức kinh tế kỹ thuật, phải giải bài toán nâng cao chất lượng đào tạo thông qua việc đầu tư cơ sở vật chất và thu hút giữ chân nhân lực chất lượng cao.
Việc tăng học phí có thể dẫn đến ít người có khả năng đáp ứng được mức học phí này. Để khắc phục, một yêu cầu cần đặt ra là các trường phải có chính sách để tăng nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ chuyển giao khoa học công nghệ và dịch vụ hỗ trợ, tư vấn giáo dục đào tạo theo hợp đồng cho các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong và ngoài nước để hỗ trợ chi phí đào tạo.
Từ góc độ nhiều năm làm công tác giáo dục tại trường tư thục, ông Trịnh Hữu Chung - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Gia Định cho rằng khi được tự chủ, 2 điểm được “lợi” là mức học phí và cơ chế “thoáng”. Đây là cơ hội và thách thức với cả trường công lập và tư thục.
“Có cơ chế, có tiền thì phải làm gì? Người học được lợi gì? Đây là câu hỏi mà tôi cho rằng các trường công lập tự chủ phải có câu trả lời rõ ràng tới phụ huynh, người học và xã hội. Trong đó, yếu tố con người, công nghệ và đổi mới sáng tạo là 3 từ khoá chủ chốt”, ông Chung cho hay.
Phân tích sâu hơn, ông Chung cho rằng khi được tự chủ, có nguồn thu từ học phí lớn hơn thì có thể cải thiện về thu nhập cho giảng viên để họ an tâm công tác, đầu tư cho giảng dạy, có thể mời được người giỏi với mức lương cao, có kinh phí để cử giảng viên đi tu nghiệp. Thực tế, có rất nhiều giảng viên giỏi của trường công lập “chạy sang” trường tư vì lương, thưởng.
Khi mạnh về nguồn lực, trường có thể đầu tư trọng điểm vào công nghệ để đáp ứng được nhu cầu đào tạo và xu hướng hiện nay, trong khi cơ chế cũ sẽ “gò bó” về quy trình, thủ tục, hạn mức đầu tư…
Các trường đại học khi tự chủ sẽ đầu tư mạnh vào các nghiên cứu, giáo trình, tài liệu, công bố khoa học, sáng chế tầm cỡ quốc gia và quốc tế, thay đổi hàng loạt các giáo trình cũ, thư viện điện tử được chú trọng… Từ đó, có những nghiên cứu được ứng dụng, tạo nguồn thu hỗ trợ ngược lại cho kinh phí đào tạo.
Những điểm này vốn là lợi thế của các trường tư thục, nếu trường công lập tận dụng được cơ hội tự chủ thì sẽ thành công, ngược lại, nếu tăng học phí mà người học không thấy xứng đáng với mức chi phí họ bỏ ra, không thấy sự đổi mới đột phá thì việc tăng học phí sẽ dẫn tới phản ứng.
“Tăng học phí phải đi đôi với tăng chất lượng. Người học, phụ huynh phải thấy rõ học phí tăng gấp 2-5 lần như vậy chúng tôi được cái gì” - ông Chung nhấn mạnh.
Ông Chung cho rằng khi học phí trường công tăng ngang ngửa trường tư thì người học có nhiều lựa chọn hơn. Lúc này, cả trường công và trường tư đều phải có giải pháp để đổi mới chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng, tăng cường trải nghiệm và chăm sóc người học.
