Có sóng là có show truyền hình
Khán giả thuần túy thường tìm một chương trình truyền hình để giải trí và không nhiều mục đích khác và hiện đã có những chương trình hoàn toàn mang tính giải trí với lựa chọn mục tiêu khán giả khá rõ ràng. Sau làn sóng mua định dạng từ nước ngoài về, show truyền hình Việt Nam bùng nổ một giai đoạn mới - tự nghĩ ra các định dạng, ý tưởng và tranh nhau lên sóng. Có thể nói, chưa khi nào, show truyền hình giải trí lại xuất hiện nhiều như vậy, với những cái tên mới và có khi làm mất cân bằng nhu cầu thưởng thức truyền hình hiện nay. Từ những kênh lớn như VTV3, VTV6, HTV7... đến những kênh truyền hình khu vực mới nổi như THVL1, VTV9, THVL2... đều được lấp sóng bằng các show truyền hình giải trí.
Xâu chuỗi lại hàng loạt show có mặt trên “chợ” truyền hình, có thể thấy hầu hết các định dạng không có gì đột phá, chỉ nằm trong một khung sườn chung là truyền hình giải trí có yếu tố nghệ sĩ tham gia. Tất cả đều có khung thời lượng từ 45 đến 60 phút, có giám khảo (hay huấn luyện viên) và có thí sinh là nghệ sĩ chuyên nghiệp, bán chuyên nghiệp hoặc không chuyên. Thị phần khán giả cũng là một trong những quy luật khó nghiên cứu nhất hiện nay. Nếu như khoảng 3 năm trước, gần như các show truyền hình dạng này rất thành công trên “ba ông lớn” là VTV3, VTV9 và HTV7 thì nay nổi lên một “đại gia” có lượng người xem lớn nữa là THVL1 (Truyền hình Vĩnh Long 1). Từ 21h đến 22h15 các ngày từ thứ 2 đến chủ nhật hàng tuần, kênh THVL1 đều được lấp sóng bằng các show truyền hình giải trí.
Với tiềm năng lớn về số lượng khán giả thưởng thức truyền hình quanh khung giờ 21h hằng ngày, không khó nhận ra các nhà sản xuất đã mở ra những cuộc chạy đua của những chương trình truyền hình giải trí. Họ lên sóng hàng loạt chương trình từ format mua của quốc tế đến định dạng “tự biên tự diễn”. Kênh VTV3 hiện nay được chiếm lĩnh bởi các show có định dạng quốc tế ở nhiều lĩnh vực và khá đa dạng như: “The Voice”, “The Voice Kids”, “The X-Factor”, “Vietnam Idol”, “Vietnam’s Next Top Model”, “Dance your fat off” (Bước nhảy ngàn cân), “Ơn giời! Cậu đây rồi” (Thanks God! You are here), “Dancing with Stars” (Bước nhảy hoàn vũ)... và rải rác vài show có định dạng tự viết như “Thần tượng Bolero”... Trong khi đó, một trong những kênh giải trí đã từng rất thành công - HTV7 - đang “hồi sinh” nhờ một lượng lớn các show truyền hình lên sóng từ đầu năm 2016. HTV cũng chiếm rất nhiều show đình đám như: “Đấu trường tiếu lâm”, “Người hùng tí hon”, “Tuyệt chiêu siêu diễn”, “Siêu hài nhí”, “Bí mật đêm chủ nhật”... và mới nhất là show truyền hình về lĩnh vực thiết kế kiến trúc “Căn hộ trong mơ”.
 |
| Chương trình “Siêu nhí tranh tài”. |
Có thể nói, lượng khán giả đổ về xem kênh THVL1 là lớn nhất hiện nay, khi hầu hết các nhà sản xuất đều có show phát trên kênh này, với hàng loạt các chương trình nối đuôi nhau lên sóng như: “Cười xuyên Việt”, “Solo cùng Bolero”, “Sao nối ngôi”, “Làng hàng mở hội”, “Tuyệt đỉnh song ca”, “Tình ca Việt”, “Hoán đổi cặp đôi”, “Biệt đội tài năng”, “Nghệ sĩ đa tài”, “Người hát tình ca”, “Ca sĩ giấu mặt”... Những kênh còn lại như VTV9 và VTV6 có ít chương trình hơn nhưng cũng lên sóng một số show truyền hình mới.
Ngược lại với số lượng các show truyền hình ngày càng tăng là chất lượng chương trình dần không được quan tâm. Do đó, một câu hỏi đặt ra là liệu với những chương trình đang có dấu hiệu đi xuống cả về mặt giải trí lẫn chất lượng nghệ thuật thì show truyền hình có sớm thoái trào?
Cạn ý tưởng, “nhẵn mặt” nghệ sĩ
Chắc chắn, khi nhà sản xuất “đẻ” ra quá nhiều show truyền hình trong một thời gian ngắn như hiện nay thì việc cạn ý tưởng là điều sẽ xảy ra. Việc lên sóng nối đuôi nhau, sự tái lên sóng mùa mới có khi chỉ xoay trong 6 tháng chứ chưa được 1 năm là khó tránh khỏi. Bởi khi nhu cầu xem của khán giả cao, lợi nhuận thu được từ quảng cáo không hề nhỏ thì các show có tỉ suất người xem lớn được sản xuất liên tục trong một thời gian ngắn là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, mặt trái của việc tái lên sóng trong thời gian ngắn như vậy chính là vấn đề liên quan tới thí sinh và người nổi tiếng tham gia các show. Nhà sản xuất nào cũng cho rằng, cứ chương trình hay, chất lượng là có khán giả xem, tuy nhiên, thực tế có nhiều câu hỏi hóc búa hơn, đó là chất lượng không giảm đi nhiều nhưng hiệu ứng công chúng, sự quan tâm của cộng đồng là có giảm.
 |
| Vietnam Idol 2016. |
Nghệ sĩ nổi tiếng Việt Nam không quá nhiều, đếm một cách thoải mái thì có thể vượt qua con số hai bàn tay, vì vậy, có một cuộc “cơi nới” đối tượng nghệ sĩ tham gia vị trí giám khảo, huấn luyện viên trong các show truyền hình hiện nay, đó là sự góp mặt của nghệ sĩ hài bên cạnh dàn ca sĩ hot. Với việc chọn một định dạng gần như “bất biến” - có yếu tố nhận xét của giám khảo và nhiều show truyền hình “xài chung” giám khảo - thì sự nhàm chán sinh sôi nảy nở khi nhà sản xuất, biên kịch không thể tìm ra một định dạng nào khác hơn. Nhưng theo họ, chừng nào khán giả vẫn còn thích thì những nghệ sĩ “quen mặt” vẫn cứ được mời làm giám khảo. Đó là chưa kể đến một sức ép nữa đến từ những nhà tài trợ, khi giám khảo, khách mời là những gương mặt đại diện thương hiệu.
Hài là một lĩnh vực luôn có được lượng khán giả rất lớn. Do đó, nghệ sĩ hài, diễn viên hài, kịch bản hài... được khai thác tối đa trong các show truyền hình. Mọi hình thức hài, như hài 60 giây, hài tiểu phẩm, hài tình huống, hát hài, múa hài... có mặt trên khắp các show truyền hình. Nhiều tới mức, kịch bản cứ lặp đi lặp lại, đề tài cứ đụng nhau chan chát trong các chương trình phát sóng liền kề nhau. Và với sự khai thác như vậy, việc đuối về mặt ý tưởng chắc hẳn sẽ xảy ra kèm theo đó là những tình huống kịch bản phản cảm, dung tục. Như show truyền hình “Hoán đổi cặp đôi”, phần ứng biến của các nghệ sĩ hài đã tạo ra nhiều ý kiến khác nhau, ranh giới của sự dung tục, phản cảm rất mong manh.
Rõ ràng, show truyền hình giải trí như một “quả bóng” đang được bơm căng bởi những “luồng khí” dần trở nên trống rỗng về mặt ý tưởng, trùng lặp về nội dung cũng như khan hiếm về kịch bản. Điều này đòi hỏi các nhà sản xuất cần thận trọng hơn trước xu hướng bùng nổ của khán giả và chọn cho mình một giải pháp để không chỉ tăng số lượng mà vẫn đảm bảo được chất lượng các show truyền hình.
