Người Pà Thẻn sống chủ yếu tại huyện Lâm Bình (Tuyên Quang) và huyện Bắc Quang (Hà Giang), đây cũng là một trong những dân tộc thiểu số của Việt Nam còn lưu giữ được những phong tục tập quán xa xưa.
Nhảy lửa, một lễ hội có lịch sử lâu đời của người Pà Thẻn, được truyền lại qua nhiều thế hệ, thể hiện yếu tố văn hóa, tín ngưỡng nguyên thủy sơ khai và niềm tin của con người với thần linh cũng như những sức mạnh siêu nhiên.
Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn không có ngày cố định trong năm mà sẽ diễn ra vào những dịp như giao thời giữa năm cũ và năm mới hoặc khi vào vụ thu hoạch lúa mùa tháng 10, tháng 11 âm lịch. Thường thì thầy cúng sẽ là người quyết định thời gian diễn ra lễ hội.
Theo quan niệm của người Pà Thẻn xưa, nhảy lửa giống như một hành động của dân làng tạ ơn thần linh đã phù hộ cho một năm mùa màng tốt tươi, cuộc sống no ấm khoẻ mạnh. Ánh sáng từ ngọn lửa được tin rằng sẽ giúp xua đi tà ma và những điều không tốt.
Cúng Sình Văn Phong (xã Tân Xuân, Quang Bình, Hà Giang) người có thâm niên hơn 30 năm cúng tại các lễ hội nhảy lửa cho biết, mời thần linh là nghi lễ tối quan trọng bởi chỉ có thần linh mới có thể ban cho những người tham gia lễ hội sức mạnh và lòng dũng cảm để nhảy vào đống than hồng mà không bị thương tích hay đau đớn.
Ông Phong cũng cho biết, ngoài việc tạ ơn thần linh thì lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn còn mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng, nhắc con cháu nhớ về ân đức của tổ tiên. Từ đó mà chăm chỉ làm ăn, rèn luyện sức khoẻ, cũng vì thế mà chỉ những chàng trai trẻ chưa vợ mới được lựa chọn để nhảy lửa.
Khi màn đêm buông xuống cũng là lúc nghi lễ mời thần linh kết thúc, lúc này thầy cúng tiếp tục dùng một vật nhỏ bằng sắt gõ và thanh gỗ dài để tạo ra những âm thanh gấp gáp liên tục như để đốc thúc các chàng trai. Không ai bảo ai, họ lần lượt lao vào đống than đỏ rực bằng đôi chân trần, tay thì liên tục nắm từng nắm than hồng tung lên không trung như một vũ điệu huyền bí đầy mê hoặc. Người này nối tiếp người kia cho đến đêm muộn, họ chìm đắm trong lửa cùng với những tiếng hò reo cổ vũ của dân bản. Lễ hội chỉ kết thúc khi đống lửa đã tàn hết.
Một số hình ảnh đặc sắc trong lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn:
