Giữ hương vị truyền thống
Từ đầu tháng Chạp người Điền Trang (xã Nghĩa Trung, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi) lại tất bật rang nếp, sên đường (nấu đường), lượm hạt nổ (hạt nếp sau khi rang)…
Bà Nguyễn Thị Liễu (47 tuổi) - chủ một cơ sở bánh nổ ở làng Điền Trang cho biết, để làm ra được cây bánh nổ ngon, quan trọng nhất là khâu chọn nguyên liệu. Nếp được rang trên bếp than hồng. Khi đủ độ nóng, nếp nổ lách tách, vỏ trấu tự bung ra ngoài, chỉ còn lại phần ruột trắng ngần, nở bông, được gọi là nổ. Sau đó, người ta cho thêm nước đường nấu vừa tới, trộn với gừng, mè, vani, quế và cho vào khuôn.
Nguyên liệu được đổ ngang miệng khuôn, rồi dùng chày phía trên ép xuống cho lọt khuôn theo hướng thẳng đứng. Thợ đóng bánh sẽ dùng chiếc vồ (búa gỗ) đóng mạnh xuống đầu tròn của chày vẫn đang đặt trong khuôn. Vừa đóng vừa đổ nếp vào, mãi đến khi đầy khuôn và chặt thì dừng lại, tháo 2 niềng và 4 miếng gỗ ra sẽ được đòn bánh nổ dài 40cm - 45cm. Bánh nổ sau đó được cắt thành từng miếng vuông vức, sấy khô rồi đóng vào túi nilon, mang đi tiêu thụ.
“Trước kia, bánh nổ làm đãi khách ngày Tết. Bây giờ, trên bàn thờ gia tiên ba ngày Tết cũng không thể thiếu món bánh này. Quà quê gửi đi muôn nơi của người Quảng Ngãi, bên cạnh mạch nha, đường phổi, bao giờ cũng có một bánh nổ giòn thơm nghĩa tình. Dịp Tết, phải tăng cường nhân công, mỗi ngày chúng tôi làm ra 200 – 250 kí, đưa đi tiêu thụ khắp tỉnh, thành. Công việc tuy vất vả nhưng ai cũng phấn khởi”- bà Liễu cho hay.
Ông Đinh Duy Nam (59 tuổi, thôn Điền Trang, xã Nghĩa Trung) chia sẻ: “Do làm bằng thủ công nên mỗi lát bánh thơm ngon là tâm huyết và đam mê của người thợ lành nghề. Mỗi ngày đi đóng bánh thuê như vậy cũng kiếm được 200 - 300 nghìn đồng. Lợi ích kinh tế không đáng là nhiêu, chủ yếu lấy công làm lời và giữ được hương vị truyền thống”.
Nhân rộng làng nghề
Hiện thôn Điền Trang, xã Nghĩa Trung còn khoảng 15 hộ gắn bó với nghề làm bánh nổ. Bánh nổ là sản vật truyền thống của người dân trong làng hàng trăm năm qua và vẫn còn gìn giữ đến ngày hôm nay.
Theo các cụ cao niên, nghề làm bánh nổ xuất phát từ đời sống của ông cha xưa. Ngày ấy, cuộc sống gian khổ, thuở đầu bánh được làm gạo "mót" – lúa còn sót ngoài đồng được mót về để làm bánh. Sau đó, dư dả dần, dân mới lấy lúa nếp làm nguyên liệu chính để bánh ngon hơn.
Bà Võ Thị Thu Sang - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Nghĩa Trung cho biết, năm nay, những người đi làm ăn xa trở về địa phương để tránh dịch thì nghề làm bánh nổ cũng giúp họ kiếm thêm thu nhập vào dịp giáp Tết, nhất là phụ nữ. Bánh nổ được giới thiệu là sản phẩm OCOP địa phương cách đây 2 năm. Trong thời gian tới, bên cạnh giữ vững thương hiệu bánh nổ Điền Trang, xã dự kiến sẽ nhân rộng, phát triển nghề làm bánh nổ ra 5 thôn còn lại.
