Nhiều thách thức
Ông Nguyễn Lê Anh, Tổng kịch bản, Giám đốc sản xuất bộ phim cho biết: Khó khăn từ lúc thai nghén ý tưởng làm phim, có nhiều tranh luận, ý kiến khác nhau từ tên phim. Cái tên cuối cùng được chọn vì bao quát nội hàm phim. Đó là ý tưởng Đảng luôn đồng hành cùng đất nước, dân tộc.
Là dạng phim biên niên sử, tuy nhiên, trước đó có 5 tập dẫn vào mang tên “Khát vọng Độc lập Tự do” điểm qua tinh thần yêu nước của nhân dân từ khi Pháp vào, các cuộc khởi nghĩa chưa thành công rồi các điều kiện để thành lập Đảng. Sau 5 tập đầu, các tập sau được xây dựng theo dấu mốc từng năm, thường mỗi năm 1 tập, năm có nhiều sự kiện cũng chỉ tối đa 2 tập. Khi xây dựng kịch bản, phải chuẩn bị cả 5 năm các hệ thống sự kiện, để làm sao xâu chuỗi, liên kết đặt các sự kiện cạnh nhau, có dấu ấn đặc thù. Không bỏ sót sự kiện nào lớn, nêu rõ tác động, sức ảnh hưởng của sự kiện và phải đảm bảo tính chính xác của sự kiện.
Sự kiện thì dùng tư liệu, hoặc quay mới. Đặc biệt có nhiều tư liệu ở phía bên kia (chính quyền Sài Gòn) nằm trong kho lưu trữ ở TPHCM với nhiều hình ảnh chưa được sử dụng. Và nguồn tư liệu thứ hai chúng tôi phải đi sưu tầm, đi mua ở các nước Mỹ, Pháp, Nga, Nhật, Australia…
Để tìm được tư liệu phải hình dung được sự kiện và nắm bắt những sự kiện chính người dân quan tâm.
Có những giai đoạn như thời kỳ đầu đổi mới rất khó tìm tư liệu.
Còn về lời bình phim cũng phải khéo léo xâu chuỗi và cân đối sự kiện, cái gì cần nhấn nhá, cái gì cần đào sâu. Và có những sự kiện cũng được đề cập cởi mở và không né tránh như chiến tranh biên giới phía Bắc năm 1979, sự kiện Gạc Ma 1988, hay Hội nghị Thành Đô năm 1990…Đây chính là những sự kiện thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng.
Sức hấp dẫn lớn nhất là sự kiện
Đạo diễn, NSND Lê Thi, Tổng đạo diễn của phim nhấn mạnh, phim làm theo kết cấu từng năm và dạng biên niên sử. Lấy dấu mốc lịch sử từng năm một, nhấn mạnh vai trò của Đảng, của Bác, tạo nên khối đại đoàn kết dân tộc để tạo nên chiến thắng… Tìm tư liệu phục vụ cho từng năm là khó khăn, nên đoàn làm phim đã đi sưu tầm và mua tư liệu ở nước ngoài. Có tư liệu rồi thì xử lý tư liệu là vấn đề quan trọng.
Tư liệu của nước ngoài và tư liệu của ta phải đối chứng, so sánh để tìm ra sự thật khách quan nhất. Khi chiếu xong phim, rất mừng, chưa thấy ai phản hồi có thông tin sai lạc nào về lịch sử. Các sự kiện đều được nói đúng bản chất sự kiện.
Đoàn làm phim không chịu một áp lực vùng cấm hay rào cản nào; nhưng đôi lúc cũng sót một vài sự kiện…
Sức hấp dẫn của phim nằm ở chất lịch sử, ở sự kiện, ở nhiều tư liệu lần đầu mới công bố về quân Mỹ, quân Pháp, nhận định của các nhà sử học, nhà chuyên gia nước ngoài với các góc nhìn đa chiều, khách quan.
Và xa hơn...
Phim “Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - Biên niên sử truyền hình”, nếu tính cả quá trình chuẩn bị đến khi làm xong, phải mất đến 7 năm. Phóng viên Báo Lao Động hỏi ông Nguyễn Lê Anh, Tổng kịch bản, Giám đốc sản xuất bộ phim là có chút gì tiếc nuối khi xong phim. Ông bảo: “Thời gian nhiều khi vẫn chưa đủ để có thể tìm tư liệu tốt hơn, có tập đã phát sóng rồi sau đó tìm thêm được tư liệu, nếu được điều chỉnh, bổ sung sẽ phong phú, đa dạng hơn. Cũng trong quá trình làm phim, chúng tôi thu thập được rất nhiều tư liệu, nhiều sự kiện hay, trong 1 năm không thể nói hết trong bộ phim 90 tập, vì thế cần những lối rẽ khác. Như giai đoạn đổi mới, hội nhập còn rất nhiều vấn đề hay. Cũng từ nguồn tư liệu phong phú khi làm phim 90 tập này, chúng tôi rẽ sang làm phim mới 6 tập Bác Hồ với các kỳ Đại hội Đảng để chiếu phục vụ Đại hội Đảng lần thứ XIII.
Trong quá trình làm phim “Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - Biên niên sử truyền hình” câu chuyện đi tìm nhân chứng cũng để lại cho Nguyễn Lê Anh nhiều suy nghĩ. Có những nhân chứng quá già, trí nhớ không còn minh mẫn, nên luôn phải kiểm tra chéo, có khi tìm thế hệ sau để kiểm chứng. Có khi ông con ở cạnh ông bố là nhân chứng. Có những câu chuyện xúc động, như khi phỏng vấn một đồng chí lão thành cách mạng khi nhớ về ngày Giải phóng thủ đô, cụ sôi nổi như sống lại một thời, đến khi phim phát sóng, người con khóc bảo: “Bố anh vừa mất rồi, không được nhìn thấy phim rồi...”.
Điều đó thôi thúc Lê Anh phải làm phim sớm hơn nữa về các nhân chứng lịch sử tuổi đã cao. Họ còn có độ trễ, độ lùi của thời gian để nói về lịch sử. Như cụ Đặng Văn Việt “hùm xám đường số 4” báo chí khai thác đã nhiều, nhưng đoàn làm phim vẫn khai thác được những câu chuyện mới.
Hay khi xem nhiều tư liệu nước ngoài thấy họ có cả những băng quay tư liệu về các cuộc tọa đàm, hội thảo, các bài nói chuyện rất dài của các chính khách… vì thế trong thời gian tới, việc quay phỏng vấn các nhân chứng lịch sử cũng rất cần dành nhiều thời gian hơn cho họ...
