“Học không đi đôi với hành”
Theo thống kê của Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam, Việt Nam hiện nay có 195 cơ sở đào tạo du lịch, với khoảng 20.000 sinh viên, học viên tốt nghiệp hằng năm. Trong đó, khoảng 1.800 sinh viên đại học, cao đẳng chuyên nghiệp.
Phó Cục trưởng Cục Du lịch Phạm Văn Thủy chỉ ra rằng, lao động du lịch Việt Nam được đánh giá là cần cù, thông minh, ham học hỏi. Dù vậy, điểm yếu là chất lượng còn hạn chế, chưa đạt yêu cầu theo tiêu chuẩn quốc tế. Điều này tác động lớn đến việc tạo ra sản phẩm có sức cạnh tranh.
“Việc đào tạo và sử dụng thiếu đồng bộ, thiếu hệ thống và chưa đạt chuẩn dẫn đến nguồn nhân lực được đào tạo ra bị lệch hướng, thiếu nhân sự cao cấp, mà chủ yếu hành nghề cơ bản” - ông Phạm Văn Thủy nêu thực trạng.
Chia sẻ với phóng viên, ông Nguyễn Tiến Đạt, CEO AZA Travel, đánh giá, thực tế chỉ khoảng 10% sinh viên theo học ngành du lịch làm đúng nghề sau khi tốt nghiệp. Thêm vào đó, nhiều sinh viên mới ra trường không thực sự chú tâm vào công việc, tâm thế không nghiêm túc với nghề.
Nhân lực yếu kéo sụt sức cạnh tranh
PGS.TS Phạm Hồng Long - Trưởng khoa Du lịch, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, chỉ ra, các trường gặp khó khăn trong xây dựng mô hình đào tạo phù hợp, do ngành du lịch không có tiêu chí về đào tạo theo chuẩn quốc tế.
Hiện nay, chương trình đào tạo lao động du lịch tại Việt Nam có 3 xu hướng: một là thực hành, hai là nghiên cứu quản lý, ba là kết hợp hai hình thức này.
Ông Phạm Hồng Long gợi ý các trường tuân thủ quy định về kiểm định đào tạo quốc tế với chuẩn mực như mạng lưới các trường đại học ở châu Á, châu Âu. Các cơ quan quản lý cần định hướng nghề du lịch theo tiêu chuẩn cụ thể, để từ đó các trường xây dựng mô hình đào tạo đạt chất lượng sát với nhu cầu của thị trường.
GS.TS Đào Mạnh Hùng - Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam - cho rằng: “Chỉ có chiến lược phát triển nguồn nhân lực được quan tâm đúng mức và hợp lý mới duy trì được thương hiệu và chất lượng phục vụ trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Đặc biệt trong bối cảnh thỏa thuận tiêu chuẩn kỹ năng nghề Du lịch cho phép dịch chuyển lao động trong ngành du lịch thuộc khối ASEAN”.
Chuyên gia này lấy ví dụ một người lao động tại Việt Nam có thể làm việc tại các nước thành viên ASEAN, trong khi đó, Việt Nam cũng có thể thu hút các lao động có trình độ để đáp ứng được các vị trí đòi hỏi trình độ cao đang bị thiếu hụt nhân lực.
Ông Đào Mạnh Hùng đề xuất xây dựng mối liên hệ có trách nhiệm giữa các cơ sở đào tạo và các doanh nghiệp du lịch, trên cơ sở nhu cầu của việc làm, đơn đặt hàng từ các doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo xây dựng chỉ tiêu, tiêu chí đào tạo hằng năm. Các doanh nghiệp tạo điều kiện cho sinh viên thực hành tại cơ sở của mình, từ đó triển khai việc kiểm tra, tuyển dụng nhân viên sau khóa học.
Hằng năm cần tổ chức Hội thi tay nghề Du lịch toàn quốc, tiến tới Hội thi tay nghề Du lịch ASEAN cho nguồn nhân lực lao động du lịch cả nước và các giảng viên các cơ sở đào tạo.
Cần thành lập tổ chức quốc gia kiểm định chất lượng và cấp chứng chỉ nghề cho lao động ngành du lịch để trên cơ sở đó sắp xếp đúng vị trí công việc và mọi chế độ cho người lao động.
Thành lập các trung tâm bồi dưỡng tay nghề chất lượng cao theo tiêu chuẩn quốc tế tại các vùng miền để kịp thời cung cấp bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu cho các cơ sở du lịch. Đặc biệt, tăng cường trang thiết bị tin học trong các cơ sở đào tạo, xây dựng các bài giảng bằng công nghệ 4.0 cho tất cả các chuyên ngành.
Theo Báo cáo của Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, chuyên gia đánh giá chất lượng, năng suất lao động trong ngành du lịch và khách sạn tại Việt Nam còn thấp. Năng suất lao động tại khách sạn ở Việt Nam chỉ bằng 1/15 so với Singapore, 1/10 so với Nhật Bản và 1/5 so với Malaysia.
Lao động ngành du lịch có nguy cơ bị cạnh tranh việc làm ngay tại Việt Nam bởi nhân lực từ các nước ASEAN như Thái Lan, Philippines và Malaysia... Hiện nay, lao động Philippines, Thái Lan, Indonesia, Singapore đến Việt Nam để làm việc khá nhiều, hầu như khách sạn 4 - 5 sao đều có lao động nước ngoài.
