Trận đánh chớp nhoáng
Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraina, lực lượng Nga đã gặp phải kháng cự quyết liệt của người Ukraina bằng các hệ thống vũ khí do phương Tây cung cấp cho chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelensky.
Lực lượng lính dù Nga được gửi đến các sân bay xung quanh Kiev đã chịu tổn thất nặng nề trong khi đoàn xe bọc thép trải dài hàng chục km dọc theo cao tốc chính dẫn tới thủ đô Kiev đã bị pháo binh và trinh sát của Ukraina tấn công.
Bất chấp cuộc tấn công vào các căn cứ không quân và lực lượng phòng không của Ukraina, lực lượng không quân Nga vẫn không thể giành được quyền kiểm soát hoàn toàn bầu trời và bị tổn thất nặng, do đó hạn chế khả năng hỗ trợ lực lượng mặt đất.
Một tháng kể từ khi phát động chiến dịch, Nga rút quân khỏi các khu vực gần Kiev, Kharkiv, Chernihiv và các thành phố lớn khác.
Dịch chuyển chiến địa
Điện Kremlin sau đó chuyển trọng tâm sang Donbass - trung tâm công nghiệp phía đông của Ukraina, nơi lực lượng ly khai được Mátxcơva hậu thuẫn đã đối đầu với Kiev từ năm 2014 sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea.
Dựa vào lợi thế lớn về pháo binh, các lực lượng Nga đã tiến công mạnh mẽ trong các trận chiến ác liệt tàn phá khu vực. Cảng chiến lược Mariupol ven biển Azov được xem là biểu tượng của sự kháng cự của người Ukraina đã thất thủ vào tháng 5 sau một cuộc bao vây kéo dài gần 3 tháng.
Hơn 2.400 binh sĩ bảo vệ Mariupol cố thủ tại nhà máy thép Azovstal sau đó đã đầu hàng và bị bắt làm tù binh. Ít nhất 53 người trong số các binh sĩ này chết trong tháng 7 khi xảy ra vụ nổ một nhà tù ở miền đông Ukraina.
Nga đã nắm quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Lugansk, 1 trong 2 tỉnh tạo nên Donbass và cũng nhanh chóng chiếm Donetsk.
Nhìn chung, AP chỉ ra, Nga hiện kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraina.
Cuộc tấn công ở Donbass đã chậm lại khi Nga buộc phải chuyển một số binh sĩ đến các khu vực do Nga kiểm soát ở phía nam để chống lại một cuộc phản công tiềm tàng của Ukraina.
Quân đội Nga đã chiếm vùng Kherson ở phía bắc Crimea và một phần của khu vực Zaporizhzhia lân cận trong thời gian đầu của cuộc xung đột. Nga đã lập chính quyền dân sự, đưa vào sử dụng tiền tệ, phát hành hộ chiếu Nga và tiến hành các hoạt động chuẩn bị trưng cầu dân ý để mở đường cho việc sáp nhập.
Dù vậy, gần đây, các lực lượng Ukraina đã giành lại được lãnh thổ, đánh phá những cây cầu và nhắm mục tiêu vào các kho đạn dược. Trong khi đó, Nga và Ukraina đều cáo buộc lẫn nhau về pháo kích vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia mà Nga đang kiểm soát làm dấy lên lo ngại về một thảm họa nguyên tử.
Chuyên gia quân sự Ukraina Oleh Zhdanov nhận định: “Ukraina đã buộc Nga phải tiến hành một đợt tái triển khai lực lượng lớn và dàn trải dọc chiến tuyến, từ Kharkiv đến Kherson. Rất khó để dàn quân trong một khoảng cách lớn như vậy".
Ông lưu ý thêm, dù Kiev không có đủ vũ khí để phát động một cuộc phản công lớn, nhưng Ukraina có lợi về mặt thời gian. “Thời gian tạm dừng càng kéo dài, Ukraina sẽ nhận được càng nhiều vũ khí từ các đồng minh" - ông nói.
Ukraina bắt đầu có những chiến thắng chiến lược
Các loại vũ khí phương Tây, bao gồm nhiều bệ phóng tên lửa HIMARS của Mỹ, đã nâng cao năng lực cho quân đội Ukraina, cho phép nước này nhắm vào các kho đạn, cầu và những cơ sở quan trọng khác của Nga với độ chính xác cao.
Một thắng lợi mang tính biểu tượng là vào tháng 4 khi soái hạm Moskva của Hạm đội Biển Đen của Nga, đã phát nổ và chìm khi đang tuần tra sau khi được cho là trúng một tên lửa của Ukraina.
Một thắng lợi khác của Ukraina là sau các cuộc tấn công không ngưng của Ukraina, quân đội Nga rút khỏi đảo chiến lược - Đảo Rắn, nằm trên tuyến vận tải biển gần Odessa. Việc Nga rút khỏi Đảo Rắn làm giảm mối đe dọa về khả năng bị tấn công bằng đường biển vào Odessa cũng như giúp mở đường cho nối lại thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc của Ukraina.
Tháng 8 này, một loạt vụ nổ xảy ra tại một căn cứ không quân và kho vũ khí Nga ở Crimea. Nga thừa nhận hành vi phá hoại là nguyên nhân của một vụ nổ và xử lý đạn được không an toàn là nguyên nhân gây ra một vụ nổ khác.
Những vụ nổ này với tiếp sau là các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nêu bật tính dễ bị tổn thương của Crimea, bán đảo có giá trị biểu tượng với Nga và là chìa khóa để duy trì các hoạt động của Nga ở phía nam. Những cuộc tấn công này cũng chứng minh rằng các lực lượng Ukraina có khả năng tấn công xa tiền tuyến và giới chức Ukraina từng cảnh báo cây cầu Crimea dài 19km có thể là mục tiêu tiếp theo.
Dự đoán diễn biến tiếp theo
AP nhận định, kết quả xung đột Nga - Ukraina sẽ phụ thuộc vào khả năng tập hợp thêm nguồn lực của hai bên.
Ukraina đã tổng động viên và tuyên bố mục tiêu thành lập quân đội 1 triệu thành viên.
Tướng Anh đã nghỉ hưu Richard Barrons - đồng chủ tịch của nhóm tư vấn Universal Defense & Security Solutions - nhận định, Ukraina sẽ cần thời gian tới 2023 để tập trung đủ một lực lượng có khả năng đánh lực lượng Nga.
Ông lưu ý, điều này chỉ có thể đạt được nếu phương Tây củng cố ý chí chính trị, cung cấp tiền khoảng 5 đến 6 tỉ USD một tháng cùng với các vũ khí như pháo tầm xa, đạn dược hỗ trợ cho các pháo đó và sau đó cho phép hỗ trợ logistics và y tế để Ukraina xây dựng quân đội hùng mạnh.
Ông cũng cho rằng, phương Tây nên chuẩn bị để tiếp tục hỗ trợ Ukraina trong thời gian dài bất chấp giá năng lượng tăng vọt và những thách thức kinh tế khác bắt nguồn từ các lệnh trừng phạt Nga.
