Ở quốc gia Bắc Âu này, thanh thiếu niên có thể lái bất kỳ chiếc xe nào đã được sửa đổi để chạy không nhanh hơn loại xe điện nhỏ dùng trong sân golf.
Quy định gần thế kỷ
Theo AFP, Thụy Điển có quy định có tuổi đời gần 1 thế kỷ cho phép người trẻ từ 15 tuổi trở lên lái xe mà không cần bằng lái phù hợp, miễn là phương tiện đó đã được thay đổi để có tốc độ tối đa 30km/h. Quy định này ban đầu được áp dụng cho các phương tiện nông nghiệp.
Trong những năm gần đây, những ôtô và xe tải được gọi là A-traktor - hoặc người Thụy Điển thường gọi là “EPA” - trở nên phổ biến đến mức giới chức đang lo ngại tăng tai nạn giao thông đường bộ.
“Tôi đã nhận nó một năm trước, vào tháng 4, nhân ngày sinh nhật” - Evelina tự hào nói với AFP về chiếc BMW 5-series màu xanh đậm trên đường lái xe vào nhà ở ngoại ô phía nam Stockholm. Đây là phần thưởng đặc biệt cho thành tích của Evelina ở trường.
Trong khi thanh thiếu niên ở những nước khác đi xe moped (xe máy không cần dùng bàn đạp để xe di chuyển và được trang bị máy phát hoặc động cơ với tổng dung tích dưới 50cc) hoặc xe tay ga cho đến khi có bằng lái ôtô, người trẻ Thụy Điển có thể sử dụng hầu hết mọi phương tiện đã được giới hạn tốc độ.
Ở những vùng ngoại ô giàu có của Stockholm, công chúng có thể bắt gặp những người trẻ tự mình lái những chiếc Porsche Cayenne.
“Tôi thường lái xe khi đến trường hoặc gặp gỡ bạn bè” - Evelina nói.
Với A-traktor, điều bắt buộc là phải có biển cảnh báo hình tam giác ở phía sau để báo hiệu phương tiện đang di chuyển chậm và có móc kéo xe. Thêm vào đó, hàng ghế sau cũng phải được tháo ra để xe chỉ có tài xế và chở thêm 1 hành khách.
Tất cả những gì cần là bằng lái xe moped đơn giản, được cấp từ 15 tuổi hoặc bằng lái máy kéo, cấp từ 16 tuổi.
Theo AFP, hệ thống này gây bất ngờ ở một quốc gia nổi tiếng về bảo vệ an toàn đường bộ - dây an toàn ba điểm là phát minh của Thụy Điển - và có các quy tắc nghiêm ngặt về cấm lái xe khi uống rượu bia.
Hệ thống cho phép thanh thiếu niên lái xe ở Thụy Điển thậm chí còn được nới lỏng hơn nữa vào giữa năm 2020, khi có thể giới hạn tốc độ tối đa của ôtô bằng điện tử, giúp việc sửa đổi một chiếc ôtô hiện đại trở nên dễ dàng hơn nhiều.
Ban đầu, A-traktor chủ yếu phổ biến ở thanh thiếu niên nông thôn Thụy Điển. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người trẻ ở thành phố có A-traktor khiến số phương tiện đăng ký tăng gấp đôi lên 50.000 chỉ sau 2 năm rưỡi, ở quốc gia có 10,3 triệu dân.
Tiền thân của A-traktor ở Thụy Điển bắt nguồn từ thời kỳ suy thoái những năm 1930, khi thiếu thiết bị nông nghiệp.
Để khuyến khích chế tạo các phương tiện giá rẻ khi máy kéo vẫn còn nằm ngoài tầm với của nông dân, chính phủ Thụy Điển cho phép người dân chế tạo những chiếc ôtô đơn giản.
Những năm 1950, khi nền kinh tế thịnh vượng, máy kéo thực phổ biến hơn, nhu cầu về những phương tiện tự chế bắt đầu giảm dần. Nhưng ở nông thôn, những người trẻ tuổi chưa có giấy phép vẫn vui vẻ sử dụng máy kéo để đi lại, đặc biệt là ở những khu vực không có nhiều phương tiện giao thông công cộng.
Nhà nước Thụy Điển chính thức hóa việc sử dụng A-traktor bằng quy định năm 1963 và quy định này được bảo vệ chặt chẽ trong nhiều thập kỷ ở vùng nông thôn Thụy Điển.
Chỉ tới năm 2018, giới chức Thụy Điển mới có quy định bắt buộc về kiểm tra mức độ phù hợp của các phương tiện trên đường.
Với nhiều thanh thiếu niên nông thôn Thụy Điển, A-traktor tượng trưng cho ước mơ độc lập của họ. A-traktor cũng là trung tâm cho một nhóm văn hóa đang phát triển tập trung vào những chiếc ôtô tùy chỉnh và thể loại âm nhạc mới cực kỳ phổ biến ở Thụy Điển “EPA Dunk”.
Tại thị trấn Karlstad, phía tây Thụy Điển, Ronja Lofgren, 17 tuổi, thường gây chú ý với chiếc xe tải Scania Vabis nặng 5,5 tấn từ năm 1964 được cha lấy từ đống phế liệu.
Ronja Lofgren đã trang trí lại chiếc xe bằng màu sơn xanh đỏ lấp lánh và rất nhiều đèn pha.
“Lúc đầu khi tôi vào thị trấn, mọi người sẽ rút điện thoại ra và quay phim" - cô gái 17 tuổi chia sẻ.
Tai nạn tăng vọt
Khi lượng phương tiện đăng ký mới tăng từ năm 2020, các công ty bảo hiểm và cảnh sát Thụy Điển đã báo động về việc các vụ tai nạn liên quan đến A-traktor tăng hơn 5 lần trong 5 năm. Số ca bị thương vượt quá 200 ca/năm và chỉ riêng năm 2022 có 4 ca tử vong.
Với những người khác, việc tăng A-traktor trở thành cơ hội kinh doanh. Oskar Flyman, 21 tuổi, và em trai bắt đầu kinh doanh năm 2021, công việc chính là chuyển đổi ôtô thành A-traktor.
“Bạn có thể tìm thấy những chiếc A-traktor với giá từ 30.000 kronor (2.900 USD) đến 200.000 kronor (19.044 USD)” - Flyman nói.
Flyman cho biết thêm, nếu đã có ôtô, một lần chuyển đổi thông thường sẽ tốn khoảng 25.000 kronor (2.380 USD).
Trong garage của anh em Flyman ở ngoại ô phía bắc Stockholm có rất nhiều xe Audi và BMW. Anh em Flyman thực hiện chuyển đổi ôtô sang A-traktor khoảng 5 đến 6 lần mỗi tháng.
Gần đây, cơ quan giao thông vận tải của Thụy Điển đề xuất thắt dây an toàn và sử dụng lốp xe mùa đông là điều bắt buộc với A-traktor, tương tự ôtô thông thường.
