Ông Rafael Grossi, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), đã đến Nhật Bản vào đầu tháng 7 để thăm tỉnh Fukushima và trình bày đánh giá an toàn của cơ quan Liên Hợp Quốc với Thủ tướng Kishida Fumio.
Sự chấp thuận của IAEA không thể trấn an nỗi lo lắng của cư dân địa phương và các nước láng giềng. Tại Hàn Quốc, nhiều người đã bắt đầu tích trữ muối biển và hải sản vì sợ thực phẩm bị ảnh hưởng bởi động thái xả thải của Nhật Bản.
Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) - đơn vị quản lý nhà máy điện hạt nhân Fukushima - cho biết, nước thải phóng xạ có chứa một số thành phần nguy hiểm, song phần lớn đã được loại bỏ.
Tuy nhiên, chất phóng xạ tritium vẫn còn đó bởi hiện không có công nghệ nào đủ khả năng xử lý tritium trong nước thải.
Chính phủ Nhật Bản và IAEA cho biết, nước phóng xạ sẽ được pha loãng và thải ra từ từ trong nhiều thập kỷ. Điều đó đồng nghĩa với việc nồng độ tritium được giải phóng sẽ đáp ứng các quy định về an toàn môi trường quốc tế.
TEPCO, Chính phủ Nhật Bản và IAEA cũng lập luận rằng tritium xuất hiện tự nhiên trong môi trường, từ mưa, nước biển đến nước máy và thậm chí cả trong cơ thể con người - vì vậy việc thải một lượng nhỏ ra biển sẽ an toàn.
Trong báo cáo của IAEA, ông Grossi cho biết việc xả nước phóng xạ đã qua xử lý ra biển sẽ tác động không đáng kể đối với con người và môi trường. Tuy nhiên, các chuyên gia không đồng tình về đánh giá rủi ro của Nhật Bản và IAEA.
Ủy ban An toàn Hạt nhân Canada cho biết, bản thân tritium quá yếu để xâm nhập vào da, nhưng có thể làm tăng nguy cơ ung thư nếu tiêu thụ với “số lượng cực lớn”. Ủy ban Điều tiết Hạt nhân Mỹ (NRC) cũng tuyên bố rằng: “Mọi tiếp xúc với bức xạ đều có thể gây ra rủi ro về sức khỏe”.
Robert H. Richmond, Giám đốc Phòng thí nghiệm biển Kewalo tại Đại học Hawaii ở Manoa đánh giá kế hoạch của TEPCO, chính quyền Nhật Bản và IAEA là “thiếu khôn ngoan” và quá sớm.
“Việc pha loãng nước thải có thể không đủ để giảm tác động của phóng xạ đối với sinh vật biển. Tritium có thể đi qua nhiều cấp độ khác nhau của chuỗi thức ăn - bao gồm thực vật, động vật, vi khuẩn - và được "tích lũy sinh học", nghĩa là chúng sẽ tích tụ trong hệ sinh thái biển”, ông Richmond nhận định.
Những rủi ro tiềm ẩn sẽ không chỉ ảnh hưởng đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Một nghiên cứu năm 2012 đã chứng minh rằng cá ngừ vây xanh có thể mang theo hạt nhân phóng xạ từ Fukushima qua Thái Bình Dương đến California.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, trong một tuyên bố năm 2021 rằng Nhật Bản đã “minh bạch về quyết định của mình” và dường như đang tuân theo “các tiêu chuẩn an toàn hạt nhân được chấp nhận trên toàn cầu”.
Trong khi đó, một quan chức nổi tiếng của Trung Quốc đã cảnh báo nước thải phóng xạ có thể gây ra “tác hại khó lường đối với môi trường biển và sức khỏe con người”.
Ông nói thêm: “Thái Bình Dương không phải là cống thải để Nhật Bản xả nước bị nhiễm hạt nhân”.
Tổng thư ký của Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương cũng đã xuất bản một bài bình luận vào tháng 1 bày tỏ “những lo ngại nghiêm trọng”. “Cần có thêm dữ liệu trước khi cho phép bất kỳ hoạt động xả thải nào ra đại dương. Chúng ta cần đảm bảo tương lai của con cháu được an toàn”, ông viết.
Tại Hàn Quốc, giá muối biển đã tăng vọt, các chủ cửa hàng cho biết doanh số bán hàng của họ đã tăng gấp đôi trong thời gian gần đây. Công chúng Hàn Quốc cũng đã tổ chức các cuộc biểu tình phản đối kế hoạch của Nhật Bản với một số người đeo mặt nạ phòng độc bên ngoài Đại sứ quán Nhật Bản ở Seoul.
