Khả năng khám phá vũ trụ của loài người đang lớn hơn bao giờ hết, với năm 2022 hứa hẹn là một trong những năm hồi hộp nhất. Dưới đây là một số hoạt động vũ trụ mà chúng ta có thể đón chờ trong vài tháng tới, theo Gizmodo.
Chuyến bay đầu tiên của Hệ thống Phóng Không gian (SLS) của NASA
Một trong những sự kiện được mong đợi nhất trong năm sẽ diễn ra vào mùa xuân, vào khoảng giữa tháng 3 và tháng 4. NASA sẽ lần đầu thử phóng tên lửa SLS cao 101m, khởi động kỷ nguyên Artemis.
Vụ phóng tên lửa của NASA dự kiến tạo ra hình ảnh ngoạn mục khi tên lửa tạo ra lực đẩy 8,8 triệu pound lúc cất cánh - nhiều hơn 15% so với tên lửa Saturn V của NASA. Trong lần phóng này, sứ mệnh Artemis 1 gồm tàu vũ trụ Orion không người lái sẽ di chuyển 450.000km đến quỹ đạo Mặt trăng và nhanh chóng quay trở lại Trái đất.
Việc phóng thành công SLS sẽ tạo tiền đề cho Artemis 2 (dự kiến diễn ra năm 2023), trong đó tàu vũ trụ Orion sẽ chở phi hành đoàn đi vòng quanh Mặt trăng và quay trở lại Trái đất. Vụ phóng cũng tạo tiền đề cho Artemis 3 (dự kiến diễn ra không sớm hơn năm 2025), trong đó các phi hành gia NASA sẽ hạ cánh trên Mặt trăng lần đầu tiên kể từ năm 1972.
Chuyến bay quỹ đạo đầu tiên của Starship của SpaceX
SpaceX cũng sẽ phóng thử tên lửa vũ trụ khổng lồ trong năm 2021, có thể trong tháng 1 hoặc tháng 2. Siêu tên lửa Starship có thể tái sử dụng, bao gồm nguyên mẫu Super Heavy Booster 4 và Starship SN20, với chiều cao tổng hợp là 120m, là tên lửa cao nhất từng được chế tạo.
Starship phóng từ cơ sở Starbase của SpaceX ở Boca Chica, Texas để đi vào quỹ đạo Trái đất. Tên lửa đẩy sẽ rơi xuống vịnh Mexico, trong khi tầng 2 sẽ rơi xuống Thái Bình Dương gần Hawaii.
Giám đốc điều hành SpaceX - tỉ phú Elon Musk - cho biết, “có rất nhiều rủi ro liên quan đến lần phóng đầu tiên này” và ông cũng thẳng thắn dự đoán khả năng thất bại.
Ông tin rằng sẽ có một tên lửa Starship thành công vào quỹ đạo trong năm 2022 với 12 lần phóng có khả năng diễn ra trong năm này. Tiến độ trên rất quan trọng vì SpaceX phát triển tên lửa phục vụ cho các sứ mệnh Artemis lên Mặt trăng của NASA.
Những tên lửa vũ trụ khác dự kiến phóng thử lần tiên trong năm 2022 gồm Ariane 6 của Arianespace, New Glenn của Blue Origin, Vulcan Centaur của United Launch Alliance và H3 của Mitsubishi.
Thử nghiệm CST-100 Starliner của Boeing
Sức ép sẽ tập trung vào Boeing để xem công ty cuối cùng có đạt được tiến bộ với CST-100 Starliner hay không. Boeing phát triển tàu vũ trụ này trong Chương trình Phi hành đoàn Thương mại của NASA. Tuy nhiên, tiến độ đang chậm hơn nhiều năm.
Tháng 10.2021, thử nghiệm bay vào quỹ đạo OFT-2 của Boeing thất bại ngay từ ban đầu. Trước đó, cuộc thử nghiệm của Starliner năm 2019 cũng là một mớ hỗn độn. Boeing đặt lịch phóng Starliner vào tháng 5.2022.
Trực thăng đón tên lửa đẩy đang rơi
Năm 2022, Rocket Lab sẽ thử đón giữa không trung một tên lửa đẩy Electron đang rơi và đưa trở lại đất liền để tái sử dụng. Rocket Lab đã thử nghiệm thành công ý tưởng này vào tháng 4.2020.
Một hệ thống dù sẽ làm chậm tên lửa đẩy trong quá trình hạ độ cao, trong khi một dây đặc biệt trên trực thăng giúp trực thăng đón và giữ chặt tên lửa đẩy. Một thùng nhiên liệu phụ sẽ được bổ sung cho trực thăng, giúp kéo dài hành trình. Rocket Lab dự kiến triển khai cú đón bắt táo bạo này trong nửa đầu năm 2022.
Cuộc đua chinh phục Mặt trăng
Con người sẽ không lên Mặt trăng trong năm 2022, nhưng tàu đổ bộ và robot thì ngược lại. Mỹ, Nga, Ấn Độ và Nhật Bản đều đang chuẩn bị cho các sứ mệnh Mặt trăng vào năm tới.
Công ty Astrobiotic có trụ sở tại Pittsburgh, Mỹ có kế hoạch gửi tàu đổ bộ Peregrine lên Mặt Trăng vào một thời điểm nào đó trong năm 2022. Sứ mệnh này là một phần của sáng kiến Chương trình gửi hàng đến Mặt Trăng (CLPS) của NASA, trong đó cơ quan vũ trụ Mỹ ký hợp đồng với các đối tác thương mại. Tàu đổ bộ, được trang bị 14 trọng tải các loại, sẽ phóng trên đỉnh tên lửa United Launch Alliance Centaur.
Công ty Intuitive Machines có trụ sở tại Houston, một đối tác khác của CLPS, đang lên kế hoạch đưa tàu đổ bộ Nova-C lên Mặt trăng trong nửa đầu năm bằng tên lửa Falcon 9 của SpaceX. Nova-C sẽ đưa hàng hóa nặng 100kg lên bề mặt Mặt trăng.
Tháng 7.2019, sứ mệnh Chandrayaan-2 của Ấn Độ đã thất bại trong việc đưa tàu đổ bộ Vikram đáp an toàn xuống bề mặt Mặt trăng. Tổ chức Nghiên cứu Vũ trụ Ấn Độ sẽ thử lại trong quý 3 năm 2022 với hy vọng đưa sứ mệnh Chandrayaan-3 đáp xuống Mặt trăng. Nếu thành công, Ấn Độ sẽ trở thành quốc gia thứ 4 hạ cánh tàu thăm dò lên Mặt trăng (các nước khác là Mỹ, Nga và Trung Quốc).
Tháng 7.2022, Nga gửi tàu đổ bộ Luna 25, còn được gọi là Luna-Glob-Lander, đến vùng cực nam của Mặt trăng. Mục đích của sứ mệnh là phân tích "thành phần của lớp đất mặt vùng cực, và nghiên cứu các thành phần plasma và bụi của ngoại quyển Mặt trăng".
Tàu đổ bộ thông minh để điều tra Mặt trăng (SLIM) sẽ là sứ mệnh đầu tiên của Nhật Bản lên Mặt trăng. Mục đích của SLIM là kiểm tra khả năng hạ cánh chính xác trên Mặt trăng, như tránh miệng núi lửa và chọn vị trí tối ưu để hạ cánh. Tàu vũ trụ do cơ quan vũ trụ Nhật Bản (JAXA) phát triển dự kiến phóng vào một thời điểm nào đó trong năm 2022 và hạ cánh gần Marius Hills Hole - một lối vào ống dung nham Mặt trăng.
Thêm tàu thám hiểm hạ cánh xuống sao Hỏa
Tàu thám hiểm Rosalind Franklin của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu, cùng với tàu đổ bộ Kazachok của Nga, dự kiến phóng vào ngày 29.9. Trên sao Hỏa, tàu Rosalind Franklin sẽ thu thập các mẫu bề mặt và nghiền chúng thành bột mịn. Phòng thí nghiệm trên tàu sẽ thực hiện các phân tích hóa học, quang phổ và vật lý chi tiết. Khả năng điều hướng sẽ giúp tàu thám hiểm này di chuyển khoảng 100m mỗi ngày sao Hỏa.
Cũng trong năm 2022, chúng ta có thể mong đợi những thông tin mới từ các tàu thám hiểm sao Hỏa Curiosity và Perseverance của NASA cũng như thêm nhiều chuyến bay của trực thăng sao Hỏa Ingenuity và dữ liệu từ tàu thám hiểm Chúc Dung của Trung Quốc. Sứ mệnh InSight của NASA sẽ tiếp tục hoạt động trong năm 2022, nhưng đây có thể là năm cuối cùng vì tàu đổ bộ này đang vật lộn để nạp năng lượng mặt trời.
Nhiều tàu vũ trụ thăm dò không gian
Vào tháng 8, tên lửa Falcon Heavy của SpaceX sẽ đưa tàu thăm dò Psyche của NASA vào vũ trụ. Điểm đến của tàu là tiểu hành tinh 16 Psyche - tiểu hành tinh kim loại đắt giá có vô số niken-sắt. Sứ mệnh có thể làm sáng tỏ thành phần và độ tuổi của bề mặt tiểu hành tinh Psyche cũng như những điều kiện hình thành tiểu hành tinh này. Dữ liệu từ tàu thăm dò của NASA cũng sẽ được sử dụng để tạo bản đồ chi tiết về bề mặt của tiểu hành tinh. Tàu thăm dò Psyche dự kiến tiếp cận tiểu hành tinh vào tháng 1.2026.
Lần phóng tên lửa Falcon Heavy vào tháng 8 cũng sẽ đưa 2 tàu vũ trụ nhỏ của NASA tới 2 vị trí khác. Trong dự án Janus, 2 tàu vũ trụ sẽ khám phá hai tiểu hành tinh đôi (175706) 1996 FG3 và (35107) 1991 VH. Dự án Janus nhằm nâng cao hiểu biết về Hệ Mặt trời sơ khai, cũng như thông báo các biện pháp phòng thủ hành tinh. Sẽ mất 4 năm để 2 tàu thăm dò đến đích.
Trong năm 2022, các tàu thăm dò đã được phóng trên vũ trụ sẽ tiếp tục sứ mệnh. Tàu vũ trụ Juno của NASA sẽ thực hiện chuyến bay gần mặt trăng Europa của sao Mộc vào ngày 29.9. Tàu thăm dò Mặt trời Parker của NASA sẽ thực hiện 4 lần bay gần Mặt trời trong năm 2022.
Ngoài ra, kính viễn vọng Không gian Webb trị giá 10 tỉ USD phóng vào ngày Giáng sinh năm 2021, sẽ du hành đến Điểm Lagrange 2 (khu vực không gian nơi lực hấp dẫn từ Mặt trời và Trái đất cân bằng chuyển động quỹ đạo của một đối tượng). Tại đây, sau khi hoàn tất triển khai, kính thiên văn hiện đại này sẽ có những quan sát đầu tiên về vũ trụ.
Diễn biến thiên văn đáng chú ý
Không có nhật thực toàn phần xảy ra năm 2022, nhưng sẽ có 2 nhật thực một phần. Nhật thực một phần đầu tiên năm 2022 xảy ra vào ngày 30.4 và có thể quan sát được ở phía nam của Nam Mỹ, và lần thứ hai xảy ra vào ngày 25.10 với vị trí quan sát nhật thực một phần rõ nhất ở Châu Âu và các khu vực phía bắc Châu Phi.
Nguyệt thực một phần vào ngày 15-16.5.2022 sẽ quan sát được ở các khu vực của Bắc Mỹ và toàn bộ Nam Mỹ, trong khi nguyệt thực một phần vào ngày 7-8.11 sẽ xuất hiện chủ yếu trên Thái Bình Dương, với những khu vực phía tây của Bắc Mỹ và Đông Á sẽ quan sát được phần nào.
Nhìn chung, có thể thấy những người yêu thiên văn vũ trụ sẽ có thêm một năm tuyệt vời khác để theo dõi các hoạt động vũ trụ.
