Bí ẩn của sao Hỏa
Không có hành tinh nào nhận được nhiều sự chú ý của nhân loại trong năm nay hơn sao Hỏa. Vào tháng 2, 3 sứ mệnh riêng biệt từ 3 quốc gia đã đến hành tinh đỏ.
Kể từ đó, chúng ta dõi theo những câu chuyện về sao Hỏa từ tàu thăm dò Hope của UAE, sứ mệnh Thiên Vấn 1 và tàu thám hiểm sao Hỏa Chúc Dung của Trung Quốc cũng như tàu thám hiểm Perseverance và trực thăng Ingenuity của NASA.
Những tàu vũ trụ này, cùng với các sứ mệnh khác trên sao Hỏa và xung quanh sao Hỏa, nhân loại đã thay đổi cách nhìn và hiểu biết về hành tinh hàng xóm của Trái đất.
Các tàu vũ trụ đã tìm kiếm muối hữu cơ, theo dõi những đám mây và tìm thấy "lượng nước đáng kể" trong phiên bản khổng lồ của Grand Canyon trên sao Hỏa.
Khi tàu thám hiểm sao Hỏa Perseverance quay video về quá trình hạ cánh xuống sao Hỏa, tạo ra ôxy trên sao Hỏa và thu thập những mẫu vật sao Hỏa đầu tiên, trực thăng Ingenuity đã và tiếp tục làm nên lịch sử với khả năng bay trên một hành tinh khác ngoài Trái đất.
"Chạm" tới Mặt trời
Năm 2021, nhân loại lần đầu tiên "chạm tới Mặt trời" với tàu vũ trụ The Parker Solar Probe. Kể từ khi ra phóng đi năm 2018, sứ mệnh The Parker Solar Probe đã quay vòng ngày càng gần Mặt trời hơn. Năm nay, tàu vũ trụ Parker đến gần Mặt trời hơn bao giờ hết, lần đầu tiên đi vào bầu khí quyển bên ngoài của Mặt trời.
Tàu vũ trụ của NASA đã phát trực tiếp các đặc điểm ở tầng trên của bầu khí quyển Mặt trời, giúp các nhà khoa học xác định những zigzag hoặc đường hình chữ chi có thể đến từ bề mặt Mặt trời.
Sao Thủy, sao Kim và sao Mộc
Ngoài sao Hỏa, các hành tinh khác trong Hệ Mặt trời cũng chia sẻ sự chú ý trong các khám phá vũ trụ năm 2021. Nhiều sứ mệnh vũ trụ trong năm qua đã bay tới sao Thủy, sao Kim và sao Mộc.
Nhân loại có rất ít thông tin về sao Thủy khi đây là hành tinh gần Mặt trời nhất nên khó quan sát hơn. Tàu thăm dò BepiColombo của Châu Âu-Nhật Bản đã bay gần hành tinh này vào tháng 10, chụp được những hình ảnh về sao Thủy qua đó giúp khám phá về lịch sử, bề mặt và bầu khí quyển của hành tinh này.
Tàu thăm dò mặt trời Parker cũng bay gần sao Kim trong quá trình tiến gần Mặt trời và đã chụp ảnh, phát hiện tín hiệu vô tuyến từ bầu khí quyển sao Kim. Năm nay, các nhà khoa học phát hiện ra sao Kim có thể vẫn đang hoạt động đồng thời hiểu được lý do sao Kim trở thành 1 hành tinh độc hại, khắc nghiệt chứ không biến thành hành tinh có sự sống Trái đất.
Trong khi đó, hình ảnh và dữ liệu từ sứ mệnh Juno của NASA tiếp tục hoàn thiện hiểu biết về sao Mộc và các mặt trăng của hành tinh này. Năm 2021, tàu vũ trụ NASA đã chia sẻ những hình ảnh chi tiết về mặt trăng Ganymede của sao Mộc và cả âm thanh từ bầu khí quyển của nó. Tàu Juno cũng đã đến gần Vết đỏ lớn nổi tiếng của sao Mộc để tìm hiểu thêm về cơn bão kéo dài hàng thế kỷ này.
Hiểu thêm về Dải Ngân hà
Hệ Mặt trời thuộc một trong những nhánh xoắn ốc của Dải Ngân hà, nhưng nhân loại còn lâu mới hiểu hết được thiên hà này.
Trong năm 2021, các nhà khoa học biết được Dải Ngân hà là trung tâm của những hoạt động bất thường. Các nhà nghiên cứu phát hiện những sóng vô tuyến lạ, quan sát được những năng lượng bạo lực và theo dõi một ngôi sao lấp lánh đều ở trung tâm của thiên hà chứa Trái đất.
Ngoài ra, nhiếp ảnh thiên văn đã hoàn tất bức ảnh ghép về Dải Ngân hà sau 12 năm trong khi các nhà khoa học đã lập được bản đồ làn sóng những ngôi sao ở vùng ngoài của thiên hà này.
Những tín hiệu vô tuyến bí ẩn đến Trái đất
Về những tín hiệu vô tuyến kỳ lạ từ vũ trụ, các nhà khoa học đã phát hiện ra hàng trăm vụ nổ sóng vô tuyến nhanh nhờ một kính thiên văn ở Canada. Những vụ nổ sóng vô tuyến nhanh lần đầu được các nhà thiên văn học phát hiện năm 2007. Nhưng cho tới 2021, các nhà khoa học mới chỉ ghi lại được khoảng 140 tín hiệu này trên toàn vũ trụ. Tuy nhiên, năm nay, việc phát hiện ra 535 vụ nổ sóng vô tuyến nhanh mới có thể giúp các nhà khoa học lập bản đồ vũ trụ và xác định nguồn của những tín hiệu này. Đáng chú ý, hơn 1 nghìn vụ nổ vũ trụ đã được lần lại tới 1 vụ nổ sóng vô tuyến nhanh lặp lại.
Trong năm 2021, một nhóm nhà thiên văn học quốc tế lần theo dấu vết của một số vụ nổ từ các nhánh của những thiên hà xoắn ốc xa xôi. Và các xung vô tuyến khổng lồ, tia X cũng đã được phát hiện từ tinh vân Con Cua nổi tiếng.
Bạo lực trong vũ trụ
Một loại siêu tân tinh mới được phát hiện trong năm 2021, mở ra cửa sổ để quan sát vòng đời dữ dội của những ngôi sao. Nghiên cứu, tập trung vào siêu tân tinh 2018zd, đã xác nhận dự đoán của một nhà thiên văn học cách đây hơn 40 năm.
Kính viễn vọng không gian Hubble chụp được một ngôi sao khổng lồ hiếm hoi đang chiến đấu chống lại sự tự hủy diệt. Ngôi sao AG Carinae, cách Trái đất 20.000 năm ánh sáng, đã trải qua vụ nổ dữ dội tạo ra vầng hào quang đặc biệt mà Hubble chụp được trong năm nay.
Lần đầu tiên, các nhà thiên văn học được chứng kiến cái chết của một thiên hà xa xôi. Những thiên hà chết khi những ngôi sao trong nó ngừng hình thành. Các nhà khoa học cũng có được quan sát thoáng chốc khi một thiên hà phóng đi gần 1/2 lượng khí hình thành sao.
Tiểu hành tinh và sao chổi
Các nhà thiên văn học phát hiện một số phiên bản cực đoan của các tiểu hành tinh và sao chổi trong Hệ Mặt trời trong năm nay. Những bức ảnh mới chia sẻ quan sát chi tiết nhất về tiểu hành tinh 216 Kleopatra - tiểu hành tinh hình xương chó. Sau đó, các nhà khoa học phát hiện ra tiểu hành tinh quay nhanh nhất trong Hệ Mặt trời - tiểu hành tinh hoàn thành quỹ đạo quay quanh Mặt trời trong vòng 113 ngày và cách Mặt trời 20 triệu km.
Năm nay, các nhà khoa học cũng phát hiện sao chổi lớn nhất được biết đến - lớn hơn khoảng 1.000 lần so với những sao chổi khác. Dự báo, sao chổi khổng lồ này sẽ bay ngang qua Mặt trời năm 2031.
Hố đen Pac-Man
Hố đen từng được cho là vô hình, nhưng những hình ảnh tiết lộ từ trường xoáy của hố đen siêu khối lượng, những vòng tròn ma quái xung quanh hố đen và ánh sáng đầu tiên được phát hiện đằng sau một trong những thiên thể cực đoan nhất này đã giúp nhân loại hiểu hơn về bí ẩn hố đen vũ trụ.
Bằng chứng đầu tiên về một hố đen hoạt động giống như trò chơi điện tử Pac-Man khi nuốt chửng một ngôi sao neutron đã hé lộ một sự kiện thiên thể cực kỳ hiếm. Một hố đen siêu khối lượng cũng đã được phát hiện khi đang lang thang trong vũ trụ.
Ngoài ra, một cơn sóng thần kỷ lục về sóng hấp dẫn đã được ghi nhận trong năm nay. Hầu hết sóng hấp dẫn này được hình thành khi các hố đen sáp nhập vào nhau trong hàng tỉ năm trước và tạo ra những gợn sóng không gian - thời gian.
Ngoại hành tinh
Những hành tinh kỳ lạ và tuyệt vời đã được các nhà khoa học phát hiện trong năm nay. Một hành tinh nóng có mưa sắt lỏng từ bầu trời, một hành tinh có thời gian của mỗi năm là 8 giờ, một hành tinh giống sao Mộc quay quanh một số ngôi sao nóng nhất từng được ghi nhận, hành tinh quay quanh một ngôi sao chết... là những điều đã được phát hiện.
Năm nay, các nhà thiên văn học cũng tìm thấy một lớp ngoại hành tinh mới, được gọi là hành tinh Hycean, là những thế giới đại dương nóng có thể hỗ trợ sự sống.
Điều thú vị nhất là các nhà khoa học có thể đã phát hiện ra hành tinh đầu tiên bên ngoài Dải Ngân hà. Ngoại hành tinh này ở Thiên hà Xoáy Nước, cách chúng ta khoảng 28 triệu năm ánh sáng - xa hơn hàng nghìn lần so với các hành tinh trong Dải Ngân hà.
