Nâng cao chất lượng
Cú hích cho đà tăng này xuất phát từ khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư 180/2015/TT-BTC hướng dẫn về đăng ký giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán chưa niêm yết nhằm siết chặt hơn thời hạn đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM và Thông tư 115/2016/TT-BTC quy định gắn đấu giá tại Sở Giao dịch Chứng khoán, đồng thời với đăng ký giao dịch cổ phần của doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa.
Kết quả là những những ông “lớn” đã góp mặt trên thị trường, như Tổng công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (SAB), Tổng công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội (BHN), Tập đoàn Dệt may Việt Nam (VGT), Tổng công ty CP Hàng không Việt Nam (HVN), Tổng công ty CP Cảng hàng không Việt Nam (ACV), Công ty CP Việt Nam kỹ nghệ súc sản (VSN), Công ty CP Đường Quảng Ngãi (QNS), Công ty CP Tập đoàn Đầu tư địa ốc No Va (QNS), Công ty CP Nước sạch Vinaconex (VCW), Công ty CP Hàng tiêu dùng Masan (MCH).
Những “ông lớn” kể trên đã thay đổi đáng kể về quy mô của thị trường, tác động tích cực về mặt điểm số, thanh khoản, cũng như kỳ vọng của giới đầu tư. Năm 2017 cũng sẽ là năm quan trọng trong lộ trình tiếp tục đẩy mạnh quá trình thoái vốn nhà nước kể cả đối với những doanh nghiệp nhà nước chưa hoàn thành kế hoạch thoái vốn trong năm 2016, chưa kể đến áp lực thoái vốn từ các ngân hàng, tổ chức tài chính, các tổng công ty, tập đoàn đầu tư lớn của Nhà nước.
Mặt khác, những DN sắp IPO trong thời gian tới cũng đóng góp vào nguồn cung hàng hóa cho thị trường. Trong năm 2017, giá trị vốn hóa và ảnh hưởng của những cổ phiếu lớn lên VN-Index nhiều khả năng thay đổi do sàn TPHCM đón nhận thêm những doanh nghiệp mới niêm yết và một số doanh nghiệp chuyển từ sàn UpCom qua. Trong số này có những tên tuổi không thể không chú ý như ACV, Habeco, Masan Consumer, PV Power, QNS, Vinatex, Vietnam Airlines, Petrolimex, Tổng công ty Lâm Nghiệp, VietJet Air, PV Oil...
Một trong những ẩn số của thị trường sẽ là cổ phiếu ngân hàng. Ngày giao dịch đầu tiên của năm con gà, cổ phiếu ngân hàng tăng điểm rất mạnh mà không có sự hỗ trợ của thông tin mới nào. Có thể lý do chỉ đơn giản là cổ phiếu ngân hàng đã giảm sâu hàng tháng trời và nay bật lên như một phản ứng mang tính kỹ thuật. Ngoài ra, một số ngân hàng cổ phần chuẩn bị đăng ký giao dịch trên UpCom như VIB, Techcombank có giá giao dịch ở OTC khá tốt. So với thị giá các cổ phiếu ngân hàng tại OTC, cổ phiếu ngân hàng trên Hose và Hnx như BID, CTG, EIB, STB, ACB... trở nên rẻ.
Việc xuất hiện những doanh nghiệp vốn lớn có thể giúp nâng giá trị vốn hóa của Hose thêm 12-15 tỉ đô la Mỹ từ mức hiện nay (chừng 60 tỉ đô la Mỹ). Giá trị vốn hóa thị trường và những công ty tầm cỡ là một trong những điều kiện để chứng khoán Việt Nam được nâng hạng từ cận biên lên thị trường mới nổi. Hãng tin CNBC mới đây nhận định VN-Index nằm trong số những chỉ số chứng khoán tăng trưởng mạnh của châu Á năm 2016, chỉ sau Pakistan và Thái Lan. Mặt khác xu hướng tăng trưởng của cổ phiếu tài chính trên thị trường quốc tế đã được khẳng định và đang bước vào chu kỳ mới. Trên thế giới khi các chỉ số chứng khoán đạt đỉnh cao mới và lãi suất đồng USD bắt đầu đi lên, cổ phiếu ngân hàng tại Mỹ được hưởng lợi nhiều nhất. Lợi nhuận các ngân hàng thường được cải thiện rõ rệt nhờ chênh lệch lãi suất đầu vào - đầu ra, điều hầu như bị triệt tiêu khi mặt bằng lãi suất quá thấp mà thị trường Nhật Bản đang là thí dụ điển hình.
Cơ hội và thách thức
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia chứng khoán, trong năm 2016 những tác động chung trên thế giới đã có ảnh hưởng rõ nét đến TTCK Việt Nam và xu hướng này sẽ còn tiếp tục diễn ra trong những năm tới. Có ba nguyên nhân củng cố cho điều này:
Một là, độ mở của kinh tế Việt Nam khá lớn với hoạt động xuất khẩu bằng 1.7 GDP. Việt Nam cũng đang tham gia vào chuỗi sản xuất của thế giới. Điều này cũng đồng nghĩa với biến động của kinh tế thế giới sẽ ảnh hưởng mạnh đến kinh tế Việt Nam và đến thị trường chứng khoán.
Hai là, quy mô TTCK tăng mạnh kéo theo sự dịch chuyển dòng vốn giữa các thị trường sẽ ảnh hưởng ngày càng lớn. TTCK Việt Nam khá nhỏ, hoạt động đầu tư của khối ngoại cũng khá hạn chế nhưng dù vậy trước nay vẫn nằm trong xu thế mua ròng. Hoạt động rút vốn hiếm hoi diễn ra trên thị trường niêm yết trong năm 2016 đã ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường.
Ba là, tầm nhìn, quan điểm nhà đầu tư đang được mở mang và hòa nhập với xu thế chung thế giới. Thay vì chỉ chú trọng đơn thuần vào bảng giá, thông tin trong nước và thông tin cổ phiếu thì xu hướng quan tâm đến diễn biến chính trị, kinh tế thế giới cũng như sự vận động thị trường chứng khoán, hàng hóa, tiền tệ thế giới đang ngày càng được NĐT ngày càng sát sao. Chính điều này khiến sự biến động của thị trường và nhóm ngành ngày càng gần với biến động của thế giới.
Xét về tầm nhìn trong dài hạn, các chuyên gia cho rằng những yếu tố thoái vốn nhà nước cộng với niêm yết và nâng room cho khối ngoại sẽ góp phần nâng hạng thị trường, thu hút dòng tiền đầu tư không chỉ ở trong nước mà còn của các nhà đầu tư nước ngoài, giá trị vốn hóa của TTCK Việt Nam có thể vượt 100 tỷ USD trong thời gian tới.
Đánh giá về TTCK trong thời gian tới, ông Kim Thiên Quang - Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Chứng khoán Maybank Kim Eng (MBKE) chia sẻ, các quỹ đầu tư nước ngoài rất quan tâm đến thị trường Việt Nam, song điều họ quan ngại chính là sự minh bạch và kịp thời trong các số liệu về nợ công và thâm hụt ngân sách.
Các nhà đầu tư ngoại đặc biệt rất quan tâm đến thị trường Việt Nam với kinh tế ổn định, môi trường đầu tư được cải thiện. Tuy nhiên về mặt vĩ mô, sự quan tâm này bị cản trở khá lớn bởi quan ngại về thâm hụt ngân sách khi số liệu báo cáo cuối cùng chỉ ra thâm hụt ngân sách thực tế trong giai đoạn 2013-2015 và nợ công đã cao hơn nhiều so với báo cáo trước đó. Vấn đề không chỉ nằm ở việc thâm hụt bao nhiêu, nợ công lớn thế nào mà ở sự xác thực, minh bạch và kịp thời trong các số liệu được cung cấp vì các quyết định đầu tư, đặc biệt ở các thị trường cận biên hay mới nổi phụ thuộc rất nhiều vào nhận định sức khỏe của nền kinh tế nói chung, trong đó sức khỏe tài khóa là một trong các cấu thành rất quan trọng.
Mặt khác, về mặt thị trường, câu chuyện room cho nhà đầu tư nước ngoài chưa được giải quyết triệt để, vẫn còn sự phân biệt giữa nhà đầu tư nước ngoài và trong nước, giữa quỹ đầu tư và nhà đầu tư cá nhân cũng như một vài yếu tố kỹ thuật khiến cho nỗ lực nâng hạng thị trường (lên thị trường mới nổi) của Việt Nam không được đánh giá là sẽ sớm đạt được trong thời gian 1-2 năm tới.
Những điều này dẫn đến thị trường chứng khoán Việt Nam không hấp dẫn theo quan hệ lợi nhuận/rủi ro. Nhiều cổ phiếu tốt được định giá khá cao nếu không có yếu tố dẫn đến việc re-rating lại thị trường và/hoặc các cổ phiếu này. Nói một các đơn giản, các quỹ đầu tư tập trung vào thị trường cận biên, mới nổi hoàn toàn có thể tìm kiếm các cổ phiếu có chỉ số P/E, P/BV tương tự như một số cổ phiếu tốt ở Việt Nam nhưng lại có dự báo tăng trưởng ấn tượng hơn nhiều, ông Quang nhận xét.
Dẫu vẫn tồn tại khó khăn, bất cập nhưng các nhà đầu tư nước ngoài cũng đánh giá rất cao những nỗ lực trong thời gian qua của Chính phủ và của UBCK cùng hai Sở GDCK khi đưa các doanh nghiệp đại chúng lên sàn là bước đi đầu tiên để tăng nhanh số lượng hàng hóa, giúp các nhà đầu tư có nhiều sự lựa chọn hơn. Kế hoạch thoái vốn ở các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) là một cam kết dài hơi trong việc thực hiện triệt để cải cách DNNN hoặc DNNN còn nắm vốn lớn, tăng hiệu quả hoạt động không chỉ tại các doanh nghiệp này mà còn tạo đà thúc đẩy phát triển kinh tế từ sự chuyển mình của khối Nhà nước. Việc hỗ trợ các doanh nghiệp niêm yết (DNNY) trong việc nới room cũng như bỏ dần một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện góp phần đem lại sự tin tưởng về sự cởi mở và thiện chí của các nhà điều hành thị trường.
