Đổi tên thành “thẻ căn cước”
Ngày 2.6, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về dự án Luật Căn cước.
Để cụ thể hoá các chính sách nêu trên trong Dự thảo Luật được đầy đủ, chặt chẽ, bảo đảm tính bao quát và phù hợp với phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của luật, Chính phủ đã chỉnh lý tên gọi của Dự án Luật từ “Luật Căn cước công dân (sửa đổi)” thành “Luật Căn cước”.
Về nội dung thể hiện trên thẻ căn cước, Đại tướng Tô Lâm - Bộ trưởng Bộ Công an - nêu rõ, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung theo hướng lược bỏ vân tay; sửa đổi quy định về thông tin số thẻ căn cước, dòng chữ “căn cước công dân”, quê quán, nơi thường trú, chữ ký của người cấp thẻ thành số định danh cá nhân, dòng chữ “thẻ căn cước”, nơi đăng ký khai sinh, nơi cư trú...
Việc thay đổi, cải tiến như trên để tạo thuận lợi hơn cho người dân trong quá trình sử dụng thẻ căn cước, hạn chế việc phải cấp đổi thẻ căn cước và bảo đảm tính riêng tư của người dân; các thông tin căn cước của người dân cơ bản sẽ được lưu trữ, khai thác, sử dụng thông qua chíp điện tử trên thẻ căn cước. Đối với những thẻ căn cước công dân đã cấp thì vẫn còn nguyên giá trị sử dụng, không bị tác động bởi quy định này.
Về người được cấp thẻ căn cước, dự thảo luật bổ sung quy định về quản lý, cấp thẻ căn cước cho người dưới 14 tuổi và cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam để bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của họ và phục vụ công tác quản lý nhà nước; phát huy giá trị, tiện ích của thẻ căn cước trong hoạt động của Chính phủ số, xã hội số. Tuy nhiên, việc cấp thẻ cho người dưới 14 tuổi sẽ thực hiện theo nhu cầu, còn đối với người từ đủ 14 tuổi trở lên là bắt buộc.
Theo đó, đối với người từ đủ 14 tuổi trở lên, trình tự, thủ tục cấp cơ bản không thay đổi. Đối với người dưới 6 tuổi thì cha, mẹ hoặc người giám hộ thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước trực tuyến trên cổng dịch vụ công.
Trường hợp người từ đủ 6 tuổi trở lên thì cha, mẹ hoặc người giám hộ phải đưa người đó đến cơ quan quản lý căn cước để thu nhận đặc điểm nhân dạng và thông tin sinh trắc học như người từ đủ 14 tuổi trở lên khi thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước.
Thẻ căn cước có giá trị sử dụng để cung cấp thông tin về người dân và tương đương việc xuất trình các giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền cấp có thông tin đã được in hoặc tích hợp trong thẻ căn cước. Qua đó, giúp giảm giấy tờ cho người dân, tạo thuận lợi cho người dân trong thực hiện giao dịch dân sự, thực hiện chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính như: thông tin về thẻ bảo hiểm y tế, sổ bảo hiểm xã hội, giấy phép lái xe, giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn…
Về trường hợp cấp đổi, cấp lại thẻ căn cước, dự thảo luật bổ sung theo hướng việc cấp lại thẻ căn cước được thực hiện trực tuyến trên cổng dịch vụ công quốc gia; cơ quan quản lý căn cước sử dụng thông tin đã cấp thẻ căn cước lần gần nhất để cấp lại thẻ căn cước cho người dân.
Về căn cước điện tử, đây là nội dung được bổ sung so với quy định của Luật Căn cước công dân năm 2014. Dự thảo Luật quy định mỗi công dân chỉ có 1 căn cước điện tử là tài khoản định danh điện tử do hệ thống định danh và xác thực điện tử tạo lập. Việc thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ hành chính công trên môi trường điện tử phải sử dụng căn cước điện tử. Căn cước điện tử được sử dụng để thực hiện các giao dịch, hoạt động khác theo nhu cầu của người dân.
Căn cước điện tử có giá trị sử dụng tương đương như việc sử dụng thẻ căn cước trong thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình thẻ căn cước; Có giá trị cung cấp thông tin trong các loại giấy tờ, tài liệu đã được tích hợp vào tài khoản định danh điện tử để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đối chiếu khi thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình giấy tờ đó.
Đề nghị làm rõ thêm về “căn cước điện tử”
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cơ bản nhất trí quy định về việc cấp thẻ căn cước cho người dưới 14 tuổi theo nhu cầu.
Về phạm vi điều chỉnh, đề nghị làm rõ thêm về “căn cước điện tử” trong dự thảo luật. Bởi vì căn cước điện tử được giải thích là “tài khoản định danh điện tử”; mà “tài khoản định danh điện tử” đang được điều chỉnh, thực hiện theo Nghị định số 59/2022/NĐ-CP ngày 5.9.2022 của Chính phủ quy định về định danh và xác thực điện tử trên cơ sở hướng dẫn thi hành nhiều luật có liên quan.
Đồng thời, để triển khai “căn cước điện tử” trên thực tế cần có quá trình chuẩn bị và có lộ trình thực hiện để bảo đảm tính khả thi.
Một số ý kiến đề nghị quy định cụ thể trường thông tin nào bắt buộc, trường thông tin nào cập nhật theo nhu cầu của người dân, trường thông tin nào chỉ áp dụng cho một số đối tượng nhất định…
Quy định thông tin về “nhóm máu” và thông tin về “mống mắt, AND, giọng nói” chỉ được thu thập, cập nhật “khi công dân có yêu cầu”; đối với thông tin về “nghề nghiệp” đề nghị quy định “trừ công an, quân đội và cơ yếu”.
Có ý kiến đề nghị lược bỏ một số thông tin thiếu tính ổn định như “nơi tạm trú”, “nơi ở hiện tại”, “tình trạng khai báo tạm vắng”, “mối quan hệ với chủ hộ”, “số thuê bao di động, địa chỉ thư điện tử”… vì để bảo đảm tính chính xác thì các thông tin này phải được cập nhật thường xuyên, liên tục và kịp thời khi công dân thay đổi, dẫn đến thiếu khả thi.
Hơn nữa, các thông tin về cư trú là những thông tin đã được cập nhật trong Cơ sở dữ liệu về cư trú, cần tăng cường khai thác thông qua kết nối, chia sẻ dữ liệu chứ không cần thiết cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
