Ngày 27.3, Tổng thống Emmanuel Macron đã tham dự và phát biểu tại buổi lễ hạ thủy tàu ngầm diesel-điện lớp Riachuelo thứ ba của Brazil, dựa trên lớp Scorpene của Pháp. Buổi lễ do Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva chủ trì.
“Tôi muốn chúng ta mở ra một chương cho các tàu ngầm mới hướng tới động cơ đẩy hạt nhân trong khi hoàn toàn tôn trọng các cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân. Các bạn muốn điều đó, Pháp sẽ hỗ trợ” - ông Macron nói.
Chương trình phát triển tàu ngầm của Brazil (PROSUB) được triển khai vào năm 2008, sau khi một hiệp ước an ninh giữa Tổng thống Lula và Tổng thống Pháp lúc đó là Nicolas Sarkozy dẫn đến kế hoạch hiện đại hóa hải quân Brazil. Con tàu thứ 5 của chương trình, Alvaro Alberto, dự kiến sẽ chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Với đường bờ biển rộng lớn, 95% lượng nhập khẩu và 90% nguồn cung dầu quốc gia đến từ biển, PROSUB được thành lập để bảo vệ các nguồn tài nguyên chiến lược của Brazil, đồng thời phát triển ngành đóng tàu của đất nước và cung cấp hàng nghìn việc làm.
Công ty quốc phòng Pháp Naval Group đã hỗ trợ thiết kế sửa đổi thân tàu để phù hợp với lò phản ứng hạt nhân. Nhưng Paris đã do dự cung cấp công nghệ động cơ đẩy hạt nhân cho Brasilia do lo ngại vi phạm các cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Cho đến nay, chỉ có 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc là Nga, Mỹ, Anh, Trung Quốc, Pháp và Ấn Độ sở hữu tàu ngầm hạt nhân. Brazil là quốc gia không có vũ khí hạt nhân tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), nhưng các quy định của Brazil về mặt kỹ thuật không cấm nước này xây dựng các lò phản ứng hạt nhân hải quân và làm giàu uranium của riêng mình để cung cấp nhiên liệu.
Chương trình năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình của Brazil hoàn toàn do nước này tự phát triển, với toàn bộ chu trình làm giàu nhiên liệu uranium và hai nhà máy điện hạt nhân. Thiết kế nồi hơi hạt nhân cho con tàu tiềm năng cho đến nay cũng hoàn toàn mang phong cách Brazil.
Trung Quốc đã lên tiếng bày tỏ lo ngại rằng NPT có thể bị xâm phạm sau khi Mỹ và Anh công bố hiệp ước an ninh AUKUS ba bên với Australia vào năm 2021, cùng với việc bán ba tàu ngầm hạt nhân của Mỹ và chuyển giao công nghệ hạt nhân của Mỹ.
Bắc Kinh cảnh báo, hiệp ước AUKUS làm suy yếu NPT, đồng thời lưu ý rằng nó đánh dấu một tiền lệ nguy hiểm trong việc chuyển giao các lò phản ứng đẩy hạt nhân và một lượng lớn uranium được làm giàu ở cấp độ vũ khí cho một quốc gia phi hạt nhân. Trung Quốc lo ngại, không có gì đảm bảo rằng Australia không chuyển uranium để chế tạo vũ khí hạt nhân.
