Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) - cựu phó giáo sư tại Đại học Khoa học và Công nghệ miền Nam - năm 2019 đã bị Tòa án Nhân dân quận Nam Sơn, Thâm Quyến phạt 3 năm tù vì chỉnh sửa trái phép gene người để 3 đứa trẻ được sinh ra. Sau khi ra tù, Hạ Kiến Khuê đã chuyển đến Bắc Kinh và đang xin tài trợ của chính phủ cho một dự án tổng hợp ADN - tờ SCMP đưa tin.
“Tôi đến Bắc Kinh để phát triển” - Hạ Kiến Khuê đăng trên Weibo tháng trước. Trong một bài đăng riêng, Hạ Kiến Khuê cho biết muốn nghiên cứu một dự án tổng hợp ADN mới và đang chuẩn bị nộp đơn xin chính phủ tài trợ. “Tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu khoa học và phục vụ đất nước” - Hạ viết trên Weibo.
Khi được SCMP liên lạc hôm 7.9, Hạ Kiến Khuê từ chối nói rõ về kế hoạch của mình.
Theo đề xuất nghiên cứu mà nhà khoa học gây tranh cãi này đăng trên Weibo, dự án đặt mục tiêu huy động được 50 triệu nhân dân tệ (tương đương 7,2 triệu USD) để phát triển nền tảng tổng hợp ADN thế hệ thứ ba đầu tiên của Trung Quốc trong ba năm.
“Giải trình tự ADN giống như đọc dữ liệu từ đĩa máy tính, trong khi tổng hợp ADN giống như ghi dữ liệu từ đĩa. Công dụng lớn nhất của bộ tổng hợp ADN mà tôi định làm là để lưu trữ thông tin. Một đoạn ADN tổng hợp có kích thước bằng móng tay có thể lưu trữ nội dung của các cuốn sách từ toàn bộ thư viện quốc gia” - Hạ Kiến Khuê viết.
Nhà khoa học Trung Quốc nói thêm rằng bộ tổng hợp ADN đã kết hợp các công nghệ quan trọng bao gồm tổng hợp ADN, chip và sản xuất linh kiện điện tử khác, cũng như kỹ thuật cơ khí cao cấp.
“Chúng ta nên nắm bắt các cơ hội tăng trưởng kinh tế và công nghệ mới từ lĩnh vực sinh học tổng hợp” - Hạ viết trong đề xuất nghiên cứu.
Năm 2018, Hạ Kiến Khuê đã khiến cả thế giới sửng sốt khi thông báo đã tạo ra hai bé gái sinh đôi được chỉnh sửa gene, “Lulu” và “Nana”. Bé thứ ba, "Amy", được sinh ra vào năm 2019. Thông tin về ba cô bé này đến giờ vẫn chưa được công khai.
Hạ Kiến Khuê đã sử dụng công cụ chỉnh sửa gene CRISPR-Cas9 để viết lại gene CCR5 của ba phôi với mục đích làm cho chúng có khả năng miễn nhiễm HIV. Cha của những đứa trẻ này dương tính với HIV.
Các nhà khoa học cho biết công nghệ chỉnh sửa bộ gene có tiềm năng chữa khỏi một loạt bệnh di truyền trong tương lai nhưng công nghệ này vẫn chưa hoàn chỉnh. Cho đến nay, việc sử dụng các công cụ này trong phôi vẫn còn hạn chế trong nghiên cứu.
Hạ Kiến Khuê bị kết án 3 năm tù và bị phạt 3 triệu nhân dân tệ (432.000 USD) vì đã thực hiện "hành vi y tế bất hợp pháp" vào năm 2019. Hạ ra tù vào đầu năm nay.
Trước đó, Hạ Kiến Khuê đã bị Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam ở Thâm Quyến sa thải.
Đầu năm nay, hai nhà đạo đức sinh học nổi tiếng của Trung Quốc đã kêu gọi chính phủ Trung Quốc bảo vệ tốt hơn ba bé gái đã được chỉnh sửa gene.
Trong một đề xuất được đệ trình lên Ủy ban Y tế Quốc gia vào tháng Hai, các nhà đạo đức sinh học đề nghị thành lập một “tổ chức nghiên cứu và chăm sóc” chuyên dụng và phân bổ quỹ để chăm sóc những đứa trẻ này.
