Trung Quốc và Mỹ là hai đội tuyển đồng vô địch Olympic toán học quốc tế lần thứ 60, được tổ chức vào tháng 7.2019 tại Đại học Bath ở Anh. Năm trong số sáu học sinh của đội Mỹ là người gốc Hoa.
Chuyên gia Kaiser Kuo - đồng sáng lập Sinica Podcast, biên tập viên giữ chuyên mục của tờ SupChina, nhà văn và nhạc sĩ tự do người Mỹ gốc Hoa - lý giải nguyên nhân vì sao nhiều học sinh đoạt giải toán học, khoa học của Mỹ là người gốc Trung Quốc hoặc Ấn Độ.
Tác giả cho biết, ông không tin vào những lời giải thích về "sắc tộc" hoặc "chủng tộc" để lý giải nguyên nhân, mà ông nghĩ phần lớn là do một tác động chọn lọc trong quá trình di cư/nhập cư.
Trung Quốc và Ấn Độ đều là những quốc gia cực kỳ đông dân (Ấn Độ khoảng 1,2 tỉ người, Trung Quốc khoảng 1,35 tỉ người), và là các quốc gia mà từ đó di cư đến Mỹ không hề dễ dàng chút nào.
Những người thành công có xu hướng là những người sẵn sàng nỗ lực đáng kể để cải thiện cuộc sống không chỉ của họ mà của cả con cái họ. Ít nhất, hầu hết người Trung Quốc nhập cư Mỹ mà tác giả biết, đều làm như vậy chủ yếu vì con cái và thế hệ tương lai. Họ sẵn sàng rời xa bạn bè và gia đình cũng như sự chắc chắn và an toàn, học ngôn ngữ thứ hai và trong một số trường hợp là chịu đựng sự cố chấp và định kiến chủng tộc.
Trình độ học vấn, nghề nghiệp hoặc nghệ thuật, hay thành công trong kinh doanh, tất cả đều giúp tăng đáng kể cơ hội được nhập cư vào Mỹ. Trong số này, giáo dục gần như chắc chắn là yếu tố lớn nhất. Một số lượng lớn người Trung Quốc và Ấn Độ di cư đến Mỹ trong những thập kỷ gần đây đã học sau đại học, thường là trong các ngành STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học). Vì vậy, về cơ bản sẽ có một nhóm người nhập cư bị chi phối bởi thành tích học tập và họ có xu hướng ưu tiên việc học hơn cho con cái mình.
Trong nhiều trường hợp học sau đại học ở Mỹ, những bậc cha mẹ này sẽ có xu hướng tìm việc làm trong các công ty công nghệ, trong lĩnh vực tài chính, nghiên cứu học thuật hoặc các lĩnh vực khác khiến họ không chỉ ngang hàng với tầng lớp thượng lưu Mỹ về mặt kinh tế - xã hội hoặc địa lý. Đây là những nhóm dân số đóng thuế tài sản cao, con cái học các trường tốt. Những trường này chú trọng đào tạo học sinh để tham gia vào các cuộc thi như toán học hay khoa học.
Tóm lại, học sinh Trung Quốc và Ấn Độ sẽ có nhiều đại diện tại các trường tốt nhất của Mỹ xét trên diện rộng vì các rào cản cả về di cư và nhập cư có xu hướng chọn những người thành công nhất định từ các quốc gia Châu Á rất đông dân, và người nhập cư từ các quốc gia đó sẽ tìm cách tái tạo cho con cái của họ những lợi thế tương tự mà họ tin rằng đã giúp họ di cư và nhập cư.
Ông Kaiser Kuo cho hay, dù không biết nhiều về truyền thống giáo dục của Ấn Độ, nhưng ông biết rằng trong nền giáo dục Trung Quốc, việc học thuộc lòng rất được chú trọng. Do đặc điểm về ngôn ngữ và chữ viết, để đạt được khả năng đọc viết cơ bản cũng cần phải ghi nhớ rất nhiều.
Khi chứng kiến những đứa con đi học cấp 1 ở Bắc Kinh, ông Kaiser Kuo bị ấn tượng bởi khả năng ghi nhớ liên tục: Bảng tính nhân lên đến 20, bình phương và căn bậc hai, danh sách dài các số nguyên tố, các bài thơ đến hơn một hàng trăm dòng.
Ông Kaiser Kuo cho hay, đã có các nghiên cứu cho thấy lợi thế học tập được thể hiện trong các gia đình nhập cư thế hệ thứ hai từ các quốc gia Đông và Nam Á ở Mỹ giảm xuống khá nhiều trong các thế hệ tiếp theo, cho thấy rằng yếu tố thực sự nổi bật ở đây là ảnh hưởng của các bậc cha mẹ nhập cư.
