Trong cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ - 2022, toàn bộ 435 ghế của Hạ viện và 35 trong số 100 ghế của Thượng viện sẽ được bầu. 39 cuộc bầu cử thống đốc tiểu bang và vùng lãnh thổ cùng với nhiều cuộc bầu cử tiểu bang và địa phương khác cũng sẽ diễn ra.
Cuộc bầu cử giữa kỳ được tổ chức trong bối cảnh nước Mỹ đang có rất nhiều vấn đề nổi cộm như tỉ lệ lạm phát cao nhất trong nhiều thập kỷ, thị trường chứng khoán giảm mạnh và bóng ma của một cuộc suy thoái sắp xảy ra. Theo một cuộc thăm dò gần đây của Đại học Monmouth, 82% người Mỹ được hỏi coi lạm phát là một "vấn đề cực kỳ cần thiết" mà chính phủ liên bang phải xử lý. Nhưng chỉ có 30% người Mỹ tán thành việc Tổng thống Joe Biden giải quyết tình trạng chi phí sinh hoạt tăng vọt gần đây.
Đảng Dân chủ của Tổng thống Joe Biden muốn giữ quyền kiểm soát Thượng viện và Hạ viện. Nếu Đảng Dân chủ mất quyền kiểm soát cả hai viện, ông Biden sẽ phải đối mặt với tình trạng bế tắc chính sách nghiêm trọng trong hai năm tới.
Theo tờ Al Jazeera, có 5 vấn đề kinh tế có thể ảnh hưởng đến cách người Mỹ bỏ phiếu.
Lạm phát
Chỉ số giá hàng hóa và dịch vụ tại Mỹ tăng mạnh hơn dự báo trong tháng 9, lên mức 8,2% và đang tiếp tục gây thêm áp lực lên nền kinh tế lớn nhất thế giới. Mặc dù đã giảm từ 8,5% vào tháng 7 và kỷ lục 4 thập kỷ là 9,1% vào tháng 6, con số này vẫn ở mức cao.
Kenneth McLaughlin, giáo sư kinh tế tại Đại học Hunter ở New York, cho biết, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang tăng lãi suất nhằm mục đích là đưa cung và cầu về trạng thái cân bằng. Fed hy vọng việc hạ nhiệt nhu cầu sẽ làm giảm giá. Nhưng lãi suất tăng khiến người mua nhà và nhà đầu tư ở Phố Wall lo sợ. Lãi suất tăng có nguy cơ đẩy nền kinh tế vào một cuộc suy thoái sâu bằng cách làm xói mòn nhu cầu và làm tổn hại đến tăng trưởng kinh tế dài hạn.
Chính quyền ông Biden đã bổ sung hơn 4,8 nghìn tỉ USD vào thâm hụt của Mỹ từ năm 2021 đến năm 2031. Ông McLaughlin nói: “Sự thật là chúng tôi đang phải trả tiền cho các chính sách mà không có kế hoạch chi trả. Mối quan tâm chính của tôi thực sự là trách nhiệm tài khóa".
Tỉ lệ thất nghiệp và tăng lương
Trong tháng 9 vừa qua, nền kinh tế Mỹ đã tạo ra 263.000 việc làm trong các lĩnh vực phi nông nghiệp, trong khi tỉ lệ thất nghiệp giảm 0,2% so với tháng trước, xuống còn 3,5%. Những số liệu trên được xem là thông tin tốt lành cho Fed, do điều này sẽ giúp hạ nhiệt nền kinh tế và giảm lạm phát tràn lan.
Giáo sư McLaughlin cho rằng, đối với cử tri trung bình của Mỹ, tỉ lệ thất nghiệp và tăng lương có ý nghĩa rất quan trọng, bởi điều đó liên quan đến mức sống của họ khi tiền lương không theo kịp giá hàng hóa và dịch vụ. 68% người được hỏi trong cuộc khảo sát của Monmouth đã xếp hạng việc làm và thất nghiệp là một vấn đề cực kỳ hoặc rất quan trọng đáng được chính phủ quan tâm.
Ông McLaughlin cho biết, cuộc bầu cử giữa kỳ có thể trở thành “một cuộc bầu cử tăng lương”, đồng thời nói thêm rằng năm ngoái, lương đã tăng 5,2% trong khi lạm phát tăng 8,3%. Đó là một vấn đề có thể thúc đẩy cử tri.
Giá xăng dầu
Mặc dù giá xăng đã giảm trong nhiều tháng liên tiếp sau khi đạt kỷ lục 5,06USD/gallon vào ngày 14.6, nhưng ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy người Mỹ có thể sẽ phải trả nhiều hơn để đổ xăng. OPEC+ đã đồng ý cắt giảm sản lượng hai triệu thùng dầu/ngày để hỗ trợ giá. Ngày 19.10, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết, Mỹ sẽ bán ra 15 triệu thùng từ kho dự trữ dầu mỏ chiến lược vào cuối năm nay và lên chiến lược chi tiết để nạp đầy kho dự trữ khi giá giảm, nhằm ngăn giá dầu tăng đột biến.
Jim Krane, chuyên gia năng lượng tại Đại học Rice ở Texas, cho biết, giá xăng luôn là một lá bài bất ngờ trong các cuộc bầu cử ở Mỹ. Các cử tri đã đổ lỗi cho tổng thống và đảng của ông ấy một cách sai lầm về việc giá xăng cao. Nhưng trên thực tế, chính phủ Mỹ hầu như không liên quan gì đến giá nhiên liệu.
Khủng hoảng nhà ở
Nhà ở là lĩnh vực nhạy cảm với lãi suất nhất của nền kinh tế. Trong một năm qua, lãi suất cho khoản thế chấp có lãi suất cố định 30 năm đã tăng hơn gấp đôi, từ 3,01% lên 6,66%.
Đại dịch đã làm bùng lên cơn sốt mua nhà ở Mỹ và khiến giá nhà tăng chóng mặt. Giá trị của một ngôi nhà thông thường hiện khoảng 356.000USD, tăng 16,5% so với một năm trước.
Chi phí đi vay cao hơn đồng nghĩa với việc hàng triệu người Mỹ có thể không sở hữu được nhà. Những người Mỹ đã lên kế hoạch mua nhà nhưng không còn đủ khả năng chi trả có thể trút sự thất vọng đó tại các cuộc bầu cử.
Xóa nợ cho sinh viên
Với nhiều sinh viên Mỹ, nỗi lo sợ nhất khi học đại học là những khoản vay để đóng học và trang trải cuộc sống suốt thời sinh viên.
Năm 2020, ông Biden tranh cử với lời hứa sẽ xóa nợ cho hàng triệu sinh viên Mỹ. Nhiều sinh viên Mỹ đã bỏ phiếu cho ông Biden vì tin rằng ông sẽ xóa nợ cho họ. Hồi cuối tháng 8 vừa qua, chính phủ của ông Biden đã công bố kế hoạch xóa một phần khoản nợ sinh viên, dự kiến tiêu tốn khoảng 440 đến 600 tỉ USD trong 10 năm tới.
Tuy nhiên, chính sách này gây tranh cãi dữ dội. Nhiều đảng viên Cộng hòa nhận định đây là một động thái mang tính chính trị của ông Biden và Đảng Dân chủ nhằm lôi kéo sự ủng hộ của các cử tri trẻ tuổi trước thềm bầu cử giữa kỳ.
