Gặp thần tượng
Khi Zheng Qinwen đang trả lời phỏng vấn báo chí sau trận thắng Wang Yanfan tại vòng 3 Australian Open 2024 vào tuần trước, điều bất ngờ xảy ra. Li Na, thần tượng thời thơ ấu của cô, xuất hiện.
Tay vợt xuất sắc nhất mọi thời đại của Trung Quốc vỗ vào lưng tay vợt xuất sắc nhất hiện tại của quốc gia này, người vừa bất ngờ vừa vui mừng. Họ ôm nhau và nói vài lời. Đó là cuộc gặp gỡ chính thức đầu tiên của họ.
“Cảm giác đó thực sự đặc biệt đối với tôi”, Zheng chia sẻ. “Tôi cảm thấy cô ấy xinh đẹp hơn nhiều so với lần nhìn thấy cô ấy trên TV trước đây. Cô ấy nói với tôi: ‘Đừng suy nghĩ quá nhiều, cứ đơn giản thôi’”.
Điều đó hiệu quả, bởi sau khi để thua set đầu tiên trước Anna Kalinskaya ở tứ kết, Zheng nhớ tới những lời của Li Na. Và ngược dòng để giành chiến thắng cuối cùng…
1 thập kỷ trước, Li Na kết thúc sự nghiệp với chiến thắng tại Australian Open. Đó là lần thứ hai cô vô địch một giải Grand Slam, 3 năm sau chiến thắng tại Roland Garros.
Hôm nay, quần vợt Trung Quốc có thể mơ về một chiến thắng nữa ở Melbourne. Ở tuổi 21, Zheng là tay vợt nữ trẻ nhất của Trung Quốc từng lọt vào chung kết Grand Slam. Khi Li Na tạo ra sự đột phá ở Australian Open 2011, cô đã 28 tuổi.
“Cô ấy là người đầu tiên vô địch Slam”, Zheng nói, “Ý tôi là, điều đó thật khó tin đối với phụ nữ châu Á vào thời điểm đó. Cô ấy mang đến rất nhiều hy vọng vào thời điểm đó cho những đứa trẻ như tôi. Đó là ước mơ của tôi từ khi còn nhỏ”.
Hiệu ứng Li Na
Các trận đấu của Zheng thu hút hàng triệu người xem ở Trung Quốc, điều chưa từng có kể từ thời Li Na. Nhưng không phải sự trùng hợp. Đó là kết quả từ “hiệu ứng Li Na”.
Li Na kết thúc sự nghiệp với thành tích 503-188, giành 9 danh hiệu, xếp thứ 2 trên bảng xếp hạng WTA vào năm 2014 và hơn 16 triệu USD tiền thưởng.
Cô là tay vợt châu Á đầu tiên (cả nam và nữ) lọt vào Top 10 và giành được Grand Slam. Những chiến thắng đó đã giúp khơi dậy phong trào quần vợt ở Trung Quốc, có thể thấy trong Top 100 trên bảng xếp hạng WTA Tour ngày nay.
Số 15 Zheng (21 tuổi), số 32 Zhu Lin (29), số 36 Wang Xinyu (22), số 60 Wang Xiyu (22), số 61 Yuan Yue (25), số 87 Bai Zhuoxuan (21), số 84 Wang Yafan (29). 7 tay vợt, với 4 trong số đó từ 22 tuổi trở xuống.
Năm 2014, có 6 tay vợt nữ Trung Quốc lọt vào Top 100, nhưng tính trung bình, họ lớn tuổi hơn đáng kể, chỉ có 2 người lọt vào Top 50 và 3 người trong Top 90.
Kể từ cuối thế kỷ 19, Anh, Australia và Mỹ là các quốc gia thống trị quần vợt trong nhiều thập kỷ. Dần dần, thành công đến với các quốc gia châu Âu và gần đây là các quốc gia không có lịch sử quần vợt lâu đời như Nhật Bản, Tunisia, Trung Quốc.
Mỹ, với 16 tay vợt nữ, có số lượng đông đảo nhất trong Top 100 hiện nay. Tiếp theo là Cộng hòa Czech (9). Trung Quốc (7) ở vị trí tiếp theo, là một dấu hiệu cho thấy quốc gia với gần 1,4 tỉ dân này đang tận dụng nhiều nguồn lực của mình và bắt đầu coi trọng quần vợt chuyên nghiệp.
Trước Li Na, bóng rổ, bóng đá, bóng bàn và cầu lông là những môn thể thao hàng đầu, quần vợt chỉ được xếp sau. Nhưng theo nghiên cứu của Liên đoàn quần vợt quốc tế, 5 năm sau chiến thắng của cô ở Melbourne, 23% số người tham gia môn thể thao này đến từ Trung Quốc - khoảng 20 triệu người.
Thành công của Zheng sẽ tạo ra một sự quan tâm tăng vọt khác.
Li Na, 29 tuổi khi đến Roland Garros vào năm 2011, với trận chung kết Grand Slam duy nhất vào đầu năm đó tại Melbourne làm hành trang. Cô đã đánh bại 4 nhà vô địch Grand Slam lúc đó hoặc tương lai - Petra Kvitova, Victoria Azarenka, Maria Sharapova và trận chung kết, Francesca Schiavone.
Đó là một thành tích phi thường, nhưng còn ấn tượng hơn khi xét đến những trở ngại trên con đường của cô.
Cô đã có một cuộc chiến với đội tuyển quốc gia Trung Quốc và hệ thống thể thao do nhà nước điều hành, rồi chia tay vào năm 2008, trong một động thái mà truyền thông Trung Quốc gọi là “Fly Solo”.
Để đổi lấy quyền tự do thuê đội ngũ huấn luyện và giữ phần lớn số tiền thưởng của mình, Li Na và chồng/huấn luyện viên Jiang Shan phải chịu mọi chi phí mà không nhận được hỗ trợ tài chính nào từ nhà nước.
3 năm sau, 1 tháng trước sinh nhật lần thứ 32, cô là hạt giống số 4 tại Australian Open 2014, sau Serena Williams, Azarenka và Sharapova. Sau khi thua Kim Clijsters trong trận chung kết năm 2011 và Azarenka ở chung kết năm 2013 (đều trong 3 set), cô cho biết muốn thực hiện “bước tiếp theo”.
Và cô trở thành nhà vô địch lớn tuổi nhất ở Melbourne Park trong hơn 40 năm, sau trận chung kết thắng Dominika Cibulkova.
Bài phát biểu của cô khi nhận cúp có thể còn đáng nhớ hơn chiến thắng trên sân. Cô cảm ơn người đại diện Max Eisenbud vì đã giúp cô trở nên giàu có, cảm ơn huấn luyện viên Carlos Rodriguez vì sự hỗ trợ của ông, trước khi nhắc đến chồng.
“Anh nổi tiếng ở Trung Quốc”, cô nói. “Vì vậy, cảm ơn vì anh đã từ bỏ mọi thứ để đi cùng em, trở thành đối tác tập luyện, chuẩn bị đồ uống, sửa vợt và rất nhiều việc khác. Cảm ơn anh rất nhiều. Anh là một người tốt. Và - anh cũng thật may mắn [khi] tìm được em!”.
Thế giới quần vợt cũng vậy. May mắn tìm được Li Na, cô bé 7 tuổi lớn lên ở Vũ Hán đã chọn quần vợt thay vì cầu lông.
Chờ hiệu ứng Zheng
Với Zheng của hiện tại, thần tượng là Roger Federer. Cô cũng thích xem Serena Williams và Li Na. Trước khi chọn quần vợt, cô đã chơi bóng bàn.
Có một bức ảnh đáng chú ý xuất hiện trên mạng xã hội Trung Quốc. Trên màn hình TV, Li Na đón chiếc cúp vô địch Australia Mở rộng 2014, và trong số hơn 100 triệu khán giả ở Trung Quốc chứng kiến khoảnh khắc đó, có khoảng chục tay vợt trẻ theo dõi với nụ cười thích thú trên môi. Ở đó có Zheng, 11 tuổi, há hốc miệng vì kinh ngạc.
4 năm sau, Zheng là hạt giống số 14 ở giải trẻ US Open 2018. Cô thua Raducanu ở vòng 3, nhưng đồng hương Wang Xiyu là người chiến thắng cuối cùng.
Nói về ảnh hưởng của Li Na, New York Times trích lời Zheng: “Đối với tôi, cô ấy là một tay vợt tuyệt vời. Cô ấy đã thay đổi quần vợt ở Trung Quốc. Hầu hết mọi người bắt đầu chơi quần vợt vì Li Na chơi quá giỏi.
Khi bạn còn trẻ và bạn thấy thứ gì đó mình thích, chẳng có lý do gì cả. Bạn chỉ thích nó. Và tôi sẽ theo đuổi”.
Dù kết quả trận chung kết của Zheng trước Aryna Sabalenka ra sao, quần vợt Trung Quốc cũng đang chờ một hiệu ứng khác…
