Điều này đặt ra câu hỏi về vấn đề kiểm soát tội phạm ma túy hiện nay, cũng như liệu có phải đang thiếu những “hàng rào” bằng luật pháp hiệu quả.
Trà sữa, thuốc lá điện tử đều là “nạn nhân” của tội phạm ma túy
Chỉ cần gõ trên Google là lập tức nhận được hơn 2,3 triệu kết quả đưa tin về tình trạng trộn ma túy vào trong trà sữa để tăng lợi nhuận.
Tương tự, khoảng 2,9 triệu kết quả “ma túy TLĐT” trên Google cho thấy hình thức này cũng đang được các tội phạm ma túy mạnh tay “khai thác”. Do chưa có cơ chế kiểm soát các loại thuốc lá thế hệ mới, nên TLĐT trở thành mặt hàng thuận lợi để bọn gian thương thừa cơ trục lợi. Các nguồn hàng TLĐT và tinh dầu đi kèm chủ yếu đến từ thị trường đen của Trung Quốc. Hầu hết các ca ngộ độc ma túy ẩn nấp trong vỏ bọc TLĐT đều chỉ xảy ra đối với hình thức TLĐT hệ thống mở (open system e-cigarettes) vì người dùng có thể tùy ý phối trộn các chất khác nhau vào trong bình chứa tinh dầu trước khi sử dụng.
Sự việc gần đây nhất, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận trường hợp bệnh nhân là một cô gái 20 tuổi (Hà Nội) bị hôn mê sâu, phù não, suy đa tạng sau khi hút TLĐT. Đại diện Trung tâm này nhận định, điều đáng báo động hiện nay là các ca ngộ độc sau khi hút thuốc lá điện tử đều có các biểu hiện của ngộ độc ma túy như rối loạn tâm thần, ảo giác, suy đa tạng, hôn mê...
Như vậy, gọi đúng tên “thủ phạm” của các trường hợp ngộ độc dẫn đến nguy kịch, nhập viện chính là cần sa hay ma túy tổng hợp, hay bản chất của vấn đề là ma túy núp bóng dưới vỏ bọc TLĐT.
Ngăn chặn tội phạm ma túy nên là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu
Trước tình trạng tội phạm ma túy tấn công vào nhiều mặt hàng từ thực phẩm cho tới TLĐT hệ thống mở, hiện các cơ quan chức năng ngoài việc tuyên truyền cảnh báo sức khỏe còn đang đề nghị cấm TLĐT để góp phần ngăn chặn tình trạng này. Tuy nhiên, thực tế có thể thấy bản thân TLĐT cũng chỉ là một trong nhiều công cụ của những tội phạm buôn lậu như trà sữa hay bất kỳ mặt hàng nào đang phổ biến trên thị trường.
Dù đều có thể trở thành vỏ bọc cho ma túy ẩn nấp, nhưng so với trà sữa hay những mặt hàng thực phẩm đang bị lợi dụng, thì TLĐT lại đang bị dán nhãn là “thủ phạm chính” gây ra tình trạng ngộ độc ma túy. Như vậy, dù có cấm TLĐT thì cũng không thể cấm tất cả các loại thực phẩm hay bất kỳ mặt hàng nào khác có thể trở thành ma túy trá hình trong tương lai.
Cần hiểu rõ rằng, TLĐT hay các loại thuốc lá thế hệ mới đã được khoa học kiểm nghiệm là những giải pháp thay thế thuốc lá điếu, vì có hàm lượng các chất gây hại thấp hơn. Điều này đã được các cơ quan y tế trên toàn cầu như Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Cơ quan y tế Công cộng Anh (PHE) và tổ chức khoa học ở các quốc gia khác nghiên cứu.
Theo đó, trong năm 2021, FDA đã cho phép một số sản phẩm TLĐT hệ thống đóng - Closed END system (người sử dụng bắt buộc phải sử dụng dung dịch đã được kiểm nghiệm trước khi cung cấp ra ngoài với liều dùng cho phép), thuốc lá làm nóng - Heated tobacco product và thuốc lá sử dụng qua đường uống - Oral tobacco được kinh doanh tại Mỹ.
Tệ nạn do tội phạm ma túy gây ra hiện nay đã vô hình trung khiến cộng đồng và các cơ quan quản lý hiểu sai về vai trò của TLĐT, từ đó có những đề xuất đối với chính sách cấm đoán cực đoan. Điều này không chỉ tạo cơ hội cho tội phạm ma túy tiếp tục lộng hành, mà còn tước đi của người dùng cơ hội chuyển đổi sang những sản phẩm phù hợp hơn thay vì tiếp tục hút thuốc lá đốt cháy.
Thiết nghĩ, để ứng phó với nạn ma túy tấn công vào cộng đồng, cần giải quyết vấn đề từ gốc, thay vì cấm chung những sản phẩm cũng là “nạn nhân” như TLĐT. Đồng thời, việc sớm đưa TLĐT cũng như các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác như thuốc lá làm nóng, thuốc lá ngậm,… vào vòng kiểm soát sẽ góp phần ngăn ngừa việc trục lợi từ nguồn hàng lậu,và hỗ trợ các cơ quan ban ngành chức năng đưa ra những biện pháp chế tài cứng rắn hơn đối với các tội phạm buôn lậu và tội phạm ma túy.
