Gần 20 ngôi mộ cổ của các thế hệ đầu tiên dòng họ Phạm Đăng nằm bên ngoài Khu di tích quốc gia Lăng Hoàng Gia ở Gò Công, Tiền Giang. Trong đó có mộ ông Phạm Đăng Dinh người có công khai phá vùng đất Gò Công và mộ mẹ bà Từ Dũ.
Theo phản ánh của phóng viên Lao Động, các ngôi mộ cổ có nguy cơ bị đào bới, như trường hợp 2 ngôi mộ của cháu ông Phạm Đăng Hưng là Phạm Đăng Hựu mất năm 1841 và Phạm Đăng Đạt mất năm 1860, nằm cách mộ ông Phạm Đăng Dinh vài chục mét, đã tồn tại trên 160 năm nhưng đã bị chủ đất đào bới di dời đi mất.
Do khu đất của dòng họ Phạm Đăng (100 mẫu ruộng) bị người dân trong vùng xẻ ra thành "trăm mảnh" và bao chiếm, nên không có lối ra vào. Có những ngôi mộ nằm cạnh nhà vệ sinh, chuồng heo của các hộ dân sở hữu đất. Chính quyền cũng không quan tâm để có biện pháp bảo vệ khu mộ cổ.
Tuy nhiên, việc cứu khu mộ cổ này còn kịp, đó là chính quyền cho dừng ngay lại các hoạt động xâm hại, quy hoạch thành cụm di tích mộ cổ của dòng họ Phạm Đăng gắn liền với Khu di tích quốc gia Lăng Hoàng Gia được xây dựng năm 1826, gồm lăng mộ và đền thờ ông Phạm Đăng Hưng. Ngày 2.12.1992, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) có quyết định công nhận Khu lăng mộ Hoàng gia là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.
Gắn khu mộ cổ vào quần thể Lăng Hoàng gia sẽ tạo thành điểm du lịch văn hóa, lịch sử cho địa phương. Người dân, du khách có một địa chỉ để tìm hiểu bước chân khẩn hoang và công lao mở cõi của tiền nhân mấy trăm năm trước.
Nhiều địa phương mong có được những di tích văn hóa lịch sử để trùng tu, tôn tạo, vừa bảo tồn vừa đưa vào khai thác du lịch nhưng không có. Tiền Giang sở hữu một khu mộ cổ rất giá trị, nhưng để cho hoang tàn, hư hại và có nguy cơ bị biến mất.
Tại sao khu mộ họ Mạc ở Hà Tiên được tỉnh Kiên Giang trùng tu tôn tạo thành địa chỉ văn hóa nổi tiếng thu hút khách thập phương, còn khu mộ cổ dòng họ Phạm Đăng lại hoang tàn, câu hỏi này dành cho chính quyền địa phương.
Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xây dựng báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chấn hưng, phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam giai đoạn 2025-2035 với tổng vốn 350.000 tỷ đồng.
Làm gì để chấn hưng văn hóa, xây bảo tàng, xây trung tâm văn hóa và công trình văn hóa mới để phục vụ người dân? Rất cần, nhưng đừng quên, có những khu di tích lịch sử văn hóa rất có giá trị đang bị lãng quên, thậm chí bị phá hoại như khu mộ cổ Hoàng gia ở Gò Công, các nhà quản lý có biết không?
