Đặc tính kỹ thuật là tương đồng
Xét về đặc tính kỹ thuật, thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng đều không có quá trình đốt cháy, người dùng có thể hấp thụ nicotin qua khí hơi (aerosol) được tạo ra từ quá trình làm nóng dung dịch bằng thiết bị điện tử. Quá trình đó không sản sinh ra tar (hắc ín), giúp giảm thiểu tác động lên sức khỏe người dùng so với thuốc lá truyền thống.
Từ sự tương đồng đó, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) và Bộ Tài Chính đã phân loại thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng vào cùng một nhóm mã HS chung là 2404 - nhóm sản phẩm chứa nicotin hoặc thành phần thay thế nicotin mà không có quá trình đốt cháy, phân biệt rõ ràng so với phân nhóm 2402 dành cho thuốc lá điếu truyền thống. Điều này đã tạo ra sự nhất quán bước đầu trong việc quản lý và kiểm soát thuế, thống kê và phân loại đối với các sản phẩm liên quan đến thuốc lá.
Chia sẻ tại buổi tọa đàm “Khung pháp lý quản lý thuốc lá thế hệ mới” do Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 18.8 tại Hà Nội, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp cho rằng xét dưới góc độ pháp luật hiện hành, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới dù sản xuất từ thuốc lá hay từ các nguyên liệu thay thế khác thì đều là thuốc lá, đều phù hợp với định nghĩa sản phẩm thuốc lá theo Luật Phòng Chống Tác Hại Thuốc Lá.
Quản lý đồng bộ thuốc lá thế hệ mới: ai được lợi?
Hiện, một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng đang sử dụng thuốc lá thế hệ mới. Việc sử dụng sản phẩm này không phải là trào lưu nhất thời trên thị trường mà đã trở thành nhu cầu có thực của nhiều người tiêu dùng. Khảo sát của Bộ Y Tế năm 2021 cho thấy chỉ trong 5 năm (2015 - 2020) tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng tới 18 lần.
Thực tế, nhu cầu của người tiêu dùng cao nhưng nghịch lý là toàn bộ sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại thị trường Việt Nam hiện nay đều là hàng nhập lậu do chưa có một khung pháp lý rõ ràng để quản lý và kiểm soát. Điều này đã gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ, nguyên liệu, thành phần trong thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều người sử dụng gặp tai nạn khi dùng thuốc lá thế hệ mới kém chất lượng, trong đó có thuốc lá điện tử có hệ thống mở, một loại sản phẩm cho phép người bán lẫn người mua pha trộn hoặc nạp thêm dung dịch không rõ nguồn gốc vào sản phẩm.
Tại buổi tọa đàm, nhiều chuyên gia cho rằng, thay vì cấm hoàn toàn, Việt Nam cần có chính sách quản lý việc lưu thông thuốc lá thế hệ mới thông qua việc đưa các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng vào quản lý đồng bộ và cùng một thời điểm dưới một khung pháp lý. Việc này giúp bảo vê sức khỏe của cộng đồng và mang lại nhiều tác động tích cực lên xã hội ở nhiều khía cạnh khác nhau.
Theo đó, người tiêu dùng là đối tượng hưởng lợi đầu tiên khi các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được đưa vào quản lý. Khi đó, họ sẽ được tiếp cận với các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đạt các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của những nhà sản xuất uy tín và bảo đảm an toàn khi sử dụng. “Quản lý thuốc lá thế hệ mới một cách đồng bộ và đồng thời giúp bảo vệ sức khỏe chung của cộng đồng, của xã hội” - TS.BS Nguyễn Hải Công, Chủ nhiệm Khoa Lao và Bệnh Phổi, Bệnh viện Quân y 175, nhấn mạnh.
Theo TS.BS Hải Công, tất cả các sản phẩm thuốc lá đều có hại, tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy hàm lượng các chất độc hại trong thuốc lá thế hệ mới ít hơn so với thuốc lá truyền thống. Thuốc lá thế hệ mới mang lại lợi ích nhất định đối với một số đối tương người dùng và những người hút thuốc lá điếu có thể chuyển đổi sang thuốc lá thế hệ mới như một lựa chọn giảm tác hại lên sức khỏe.
Đối với doanh nghiệp, việc đưa cả hai sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng vào quản lý sẽ góp phần đảm bảo trật tự kinh doanh; tạo một sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp trên cơ sở tuân thủ các quy tắc quốc tế. Các doanh nghiệp sẽ có thêm động lực để đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và sự phát triển chung của đất nước.
Ngoài ra, đối với các cơ quan chức năng, quản lý đồng bộ thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng sẽ góp phần giải quyết thực trạng nhập lậu, buôn bán trái phép; tăng nguồn thu từ thuế cho ngân sách nhà nước; đồng thời hỗ trợ thực thi chiến lược giảm thiểu tác hại thuốc lá thông qua việc đảm bảo người tiêu dùng được tiếp cận với các sản phẩm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quản lý như các quốc gia khác đã và đang thực hiện.
Tại buổi tọa đàm, ông Lê Đại Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp cho rằng dù chưa có quy định được phép kinh doanh, buôn bán và tiêu thụ sản phẩm này, nhưng các sản phẩm cũng không nằm trong danh mục hàng hóa bị cấm. Để sớm đưa các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vào quản lý đồng bộ dưới cùng một khung pháp lý mà không cần bước thí điểm Việt Nam nên khảo cứu thêm các kinh nghiệm quốc tế giúp quản lý thuốc lá thế hệ mới hiệu quả và bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.
