Tại buổi làm việc với Bộ trưởng KHCN Việt Nam Chu Ngọc Anh vừa diễn ra gần đây tại Hà Nội, bà Olga Lidia Tapia Iglesias, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Khoa học, Giáo dục và Thể thao Trung ương Cuba một lần nữa khẳng định: “Đảng Cộng sản Cuba luôn ủng hộ việc tăng cường quan hệ hợp tác giữa Bộ KHCN Việt Nam và Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba, đặc biệt, trong những vấn đề mà hai nước ưu tiên quan tâm để cùng nhau nghiên cứu, tìm ra giải pháp, nâng cao hiệu quả hợp tác một cách cụ thể hơn”.
Dấu ấn hợp tác nghiên cứu chung
Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh điểm lại kết quả hợp tác KHCN nổi bật giữa hai nước trong thời gian qua. Kể từ năm 1997, khi Việt Nam và Cuba ký Hiệp định khung về hợp tác Khoa học - Kỹ thuật ở cấp Chính phủ, đến nay, hợp tác KHCN được đặt trong khuôn khổ Ủy ban Liên Chính phủ giữa hai nước.
Hai bên đã chủ động đẩy mạnh quan hệ hợp tác KHCN, cả về nội dung, cơ chế và hình thức, nâng cao tính hiệu quả của các chương trình hợp tác. Đồng thời bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến Đảng và Nhà nước của hai nước, các cơ quan hữu quan, các bộ, ngành đã luôn ủng hộ và thúc đẩy hợp tác KHCN giữa hai nước.
Những năm gần đây, hai bên đã có một số hoạt động hợp tác thiết thực, cụ thể như: Bộ KHCN Việt Nam và Công ty TNHH Fawoo Kidi của Cuba đã trao tặng món quà “Con đường Ánh sáng hữu nghị” tại trung tâm Thủ đô La Habana, nối công viên Hòa Bình, nơi đặt tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, với Quảng trường Cách mạng, nơi đặt tượng đài vị Anh hùng dân tộc Cuba José Marti.
Con đường này đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cắt băng khánh thành nhân chuyến thăm chính thức Cuba vào tháng 4.2012. Đây là món quà hết sức ý nghĩa, thể hiện tình cảm chân thành của nhân dân Việt Nam đối với nhân dân Cuba anh em.
Từ năm 2012 đến nay, hai bên tập trung xây dựng các dự án hợp tác nghiên cứu chung nhằm tận dụng được các thế mạnh về KHCN của cả hai nước, phục vụ các nhu cầu cần thiết của hai Quốc gia. Một số dự án nổi bật trong hợp tác KHCN giữa Việt Nam - Cuba như: Dự án Nghiên cứu, Hợp tác phát triển cây bơ chất lượng cao tại một số vùng sinh thái thích hợp của Việt Nam.
Điều này đã góp phần đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp và cây ăn quả, đồng thời tìm kiếm các sản phẩm chất lượng nhằm cung cấp cho nhu cầu thị trường trong nước cũng như xuất khẩu sau này của Việt Nam; dự án Chuyển giao công nghệ xây dựng hầm khí sinh học cỡ lớn tại Cuba đã được phía Bạn đánh giá cao về tầm quan trọng của dự án, góp phần giải quyết vấn đề năng lượng cho các vùng nông thôn tại Cuba.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã triển khai một số dự án điển hình như: Hỗ trợ Cuba đánh giá tình trạng máy chiếu xạ thông qua dự án “Lắp đặt Hệ đảo hàng và Hệ điều khiển máy chiếu xạ nguồn Cobalt-60”. Máy chiếu xạ của Viện Nghiên cứu thực phẩm La Habana đã được đưa vào vận hành thử nghiệm, phục vụ đào tạo và đáp ứng nhu cầu của Cuba trong khử trùng các vật phẩm y tế và thanh trùng thực phẩm.
Thành công của các dự án chính là biểu tượng của tình hữu nghị Việt Nam - Cuba và là trí tuệ, tình cảm đến từ cán bộ khoa học và kỹ thuật thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (VINATOM).
Ngoài ra, hiện hai bên đang triển khai dự án “Hợp tác nghiên cứu sản xuất kháng nguyên vaccine ho gà vô bào (3-aP) để sản xuất vaccine ho gà vô bào, trên cơ sở ứng dụng công nghệ chuyển gen và lên men”.
Đây là dự án mang ý nghĩa dân sinh quan trọng đặt nhiều tiềm năng hợp tác giữa hai nước, kết quả cuối cùng của Dự án là sản phẩm thử nghiệm (nghiên cứu cơ bản ra chủng vaccine), sau đó sẽ tiếp tục phối hợp để nghiên cứu, hoàn thiện sản phẩm đưa ra sản xuất.
Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, sau chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 3.2018, hai bên tích cực triển khai các nội dung hợp tác đã được thống nhất tại Biên bản ghi nhớ do Bộ trưởng Bộ KH&CN Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba ký kết. Đây là cơ sở để hai bên tập trung xây dựng các dự án hợp tác nghiên cứu chung thuộc các lĩnh vực ưu tiên, trong đó dự án: “Nghiên cứu chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam và Cuba phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trong bối cảnh quá trình nâng cấp mô hình kinh tế của Cuba và tiến trình đổi mới, hội nhập quốc tế của Việt Nam” đã được hai bên phối hợp triển khai và đang thảo luận để tiến tới triển khai dự án “Hỗ trợ kỹ thuật để đưa vào vận hành thiết bị chiếu xạ đặt tại Viện Nghiên cứu công nghiệp thực phẩm (IIIA) và hỗ trợ Cuba phát triển năng lực quốc gia về ứng dụng các công nghệ bức xạ”.
Tiếp đó, hai bên đang trao đổi thông tin tiến tới xây dựng “Kế hoạch hành động” về KHCN giữa hai Bộ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các nhiệm vụ hợp tác nghiên cứu chung, nội dung này sẽ được thảo luận tại Kỳ họp lần thứ 36 Ủy ban Liên Chính phủ Việt Nam - Cuba, dự kiến tổ chức tại La Habana cuối tháng 11.2018.
Khẳng định vai trò KHCN và Đổi mới sáng tạo
Bộ trưởng Chu Ngọc Anh khẳng định, năm 2018 là năm quan trọng trong quan hệ hai nước thông qua các sự kiện lớn như Chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 3.2018), Lễ kỷ niệm 45 năm Ngày Chủ tịch Cuba Fidel Castro đến thăm vùng đất lửa Quảng Trị (tháng 9.2018), Cuba kỷ niệm 55 năm Ngày thành lập Ủy ban đoàn kết với Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam...
Trong quan hệ hợp tác giữa Bộ KH&CN Việt Nam và Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba. Hai bên ký Biên bản ghi nhớ hợp tác nhằm cụ thể hóa Hiệp định hợp tác KHCN Việt Nam - Cuba ký năm 1997 đáp ứng tình hình mới, làm cơ sở cho các hoạt động hợp tác sâu rộng giữa cộng đồng các nhà khoa học hai nước.
Với những thành tựu đạt được trong hợp tác song phương về KHCN, hai bên khẳng định sẽ tiếp tục kế thừa và phát huy mạnh mẽ, không ngừng củng cố, mở rộng quan hệ hợp tác KHCN trong các lĩnh vực là thế mạnh của mỗi nước một cách thiết thực, hiệu quả và bền vững trong giai đoạn mới, đóng góp phát triển bền vững ở mỗi khu vực và trên thế giới.
Bộ trưởng cho biết, Bộ KHCN Việt Nam sẽ tiếp tục chia sẻ những kinh nghiệm của mình, nhất là trên các lĩnh vực quản lý và các lĩnh vực KHCN là thế mạnh của Việt Nam với các đồng nghiệp Cuba, mong muốn hợp tác với các tổ chức KHCN hàng đầu của Cuba trong các lĩnh vực công nghệ sinh học, y học, dược phẩm... nhằm hiện thực hóa những cơ hội, kinh nghiệm và tiềm năng hợp tác của hai nước.
Theo đó, hai bên cần duy trì trao đổi đoàn các cấp, xây dựng và tăng cường cơ chế đối thoại, trao đổi kinh nghiệm, xây dựng các thỏa thuận hợp tác nhất là trong lĩnh vực xây dựng chính sách phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chính sách phát triển các khu công nghệ cao, năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu trí tuệ... nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ giữa hai nước, đưa hợp tác KHCN đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả thiết thực, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước.
Tại buổi tiếp, Bí thư Trung ương Đảng Olga Lidia Tapia Iglesias cho biết, Đảng Cộng sản Cuba rất coi trọng việc hợp tác KHCN giữa Việt Nam và Cuba trong những lĩnh vực ưu tiên, đáp ứng yêu cầu thực hiện những Nghị quyết của Đảng Cộng sản Cuba tại Đại hội VI và Đại hội VII. Hợp tác này cũng phục vụ cho chương trình hợp tác chung và dài hạn giữa hai Chính phủ trong nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực công nghệ sinh học, chế biến sản xuất lượng thực thực phẩm, công nghệ nano...
Bí thư Trung ương Đảng Olga Lidia Tapia Iglesias thông tin, để phục vụ cho chương trình hợp tác KHCN của Cuba nói chung, Bộ Chính trị Cuba đã thành lập Ủy ban để tham mưu, tư vấn cho Ban Bí thư trong việc phát triển KHCN; giúp cho Chính phủ, Đảng Cộng sản Cuba thực thi những nhiệm vụ đề ra trong Nghị quyết Đại hội VI và Đại hội VII về phát triển bền vững kinh tế - xã hội Cuba.
“Không chỉ quan trọng đối với Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba mà đối với Ban Khoa học, Giáo dục và Thể thao, việc tìm hiểu kinh nghiệm của Việt Nam trong phát triển khu công nghệ cao, Cuba cần tiếp tục tham khảo để có thêm kinh nghiệm phát triển những khu công nghệ cao tương tự tại Cuba”, Bí thư Trung ương Đảng Olga Lidia Tapia Iglesias cho hay.
Cũng theo bà Olga Lidia Tapia Iglesias, các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng cũng như việc thảo luận hiện nay về Hiến pháp sửa đổi của Cuba đều nêu bật vai trò quan trọng của phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong tất cả văn kiện đó, vai trò của KHCN ngày càng được Nhà nước Cuba chú trọng hơn. Hai Đảng, hai Nhà nước cần phải thực hiện làm sao để những nội dung trong Văn kiện, Nghị quyết được chuyển hóa thành kết quả cụ thể trong thực tiễn.
