Lạc quan một cách thận trọng
Theo The Guardian, một lần nữa, thế giới phải trải qua một mùa lễ hội bị ảnh hưởng bởi làn sóng lây nhiễm đại dịch COVID-19. Năm ngoái, Giáng sinh và năm mới đã bị phá hỏng bởi sự xuất hiện của biến thể Alpha. Năm nay không khả quan hơn khi biến thể Omicron mới đã mang đến tình trạng tăng vọt số ca lây nhiễm ở nhiều nước trên thế giới. Anh và Pháp ghi nhận ca mắc COVID-19 hàng ngày vượt mốc 100.000 ca, trong khi Australia, Italia, Ireland... cũng báo cáo số ca nhiễm mới cao kỷ lục, gia tăng gánh nặng lên hệ thống y tế khi bệnh nhân ngày một nhiều lên. Hàng loạt các nước áp đặt hạn chế dịch bệnh biến lễ Giáng sinh trở nên đìu hiu, ảm đạm. Hơn 5.400 chuyến bay bị hủy cũng khiến lịch trình du lịch Giáng sinh trở nên hỗn loạn, trong đó 1/4 số chuyến bay bị hủy là ở Mỹ.
Thực trạng đã làm dấy lên lo ngại rằng những gì đang diễn hiện nay chính là viễn cảnh của những mùa Giáng sinh sắp tới. Các hạn chế xã hội và các mối nguy cơ phong tỏa luôn thường trực có thể trở thành một điều hết sức bình thường trong mùa lễ hội. Tuy nhiên điều đó chỉ là một khả năng có thể xảy ra trong tương lai, trên thực tế một số nhà khoa học lạc quan một cách thận trọng rằng biến thể Omicron cũng có thể là tín hiệu khởi đầu báo hiệu đại dịch sắp kết thúc.
Biến thể Omicron gây ra ít ca bệnh nặng hơn?
Lấy dẫn chứng ở Anh, các nhà khoa học thấy rằng mùa Giáng sinh năm nay và năm trước giống nhau một cách đáng kinh ngạc, với số ca nhiễm tăng vọt chỉ trong vài tuần. Tuy nhiên, năm nay số ca nhập viện và tử vong do COVID-19 vẫn rất thấp tính đến thời điểm này. Nghiên cứu mới nhất cho thấy biến thể mới dường như gây ra ít trường hợp bệnh nặng hơn so với các phiên bản tiền nhiệm của nó.
Các nhà khoa học coi kết quả nghiên cứu này là một tin tốt nhưng cũng đưa ra lời khuyên thận trọng. Với sự xuất hiện của biến thể Omicron, số ca mắc COVID-19 hằng ngày ở Anh đạt kỷ lục trên 120.000 ca một ngày và đã từng ghi nhận ước tính 1,7 triệu người mắc COVID-19 chỉ trong một tuần.
Điều quan trọng là, hầu hết các ca nhiễm mới đều xảy ra ở những người trẻ tuổi, điều này khiến một số nhà nghiên cứu cảnh báo rằng nếu biến thể Omicron bắt đầu ảnh hưởng đến những người lớn tuổi dễ bị tổn thương hơn với số lượng lớn hơn, số ca nhập viện vẫn có thể tăng lên. Nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm, Giáo sư Mark Woolhouse của Đại học Edinburgh phát biểu trên tạp chí Nature cho hay: “Chắc chắn có sự chênh lệch giữa ca nhiễm và ca nhập viện. Nhưng trong khi chờ đợi, các chính sách ứng phó vẫn phải được đưa ra”.
Nhiều nhà khoa học tin tưởng vào bằng chứng cho thấy quan điểm này có thể đã đúng. Các nghiên cứu gần đây ở Scotland, Anh và Nam Phi đều chỉ ra hướng này. Tiến sĩ Julian Tang, Giáo sư Khoa học Hô hấp tại Đại học Leicester, cho biết: “Linh cảm của tôi là biến thể này là bước đầu tiên trong quá trình virus thích nghi với cơ thể người để tạo ra các triệu chứng lành tính hơn. Dưới một góc độ nhất định, virus sẽ có lợi nếu nó ảnh hưởng đến mọi người theo hướng không bị bệnh quá nặng, bởi vì sau đó họ có thể đi lại và hòa nhập xã hội dù lây lan virus nhiều hơn”.
Một số quan chức y tế đã dự đoán rằng COVID-19 cuối cùng có thể hoạt động giống như bệnh cúm mùa, cần có một loại vaccine mới để đối phó với các chủng mới xuất hiện hàng năm. Tuy nhiên, Giáo sư Martin Hibberd từ Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh dịch tễ London lập luận, các loại virus corona - bao gồm loại virus đã gây ra cảm lạnh thông thường - không hoạt động theo cách này: “Chúng không xuất hiện với những chủng mới mỗi năm. Lý do chúng ta bị cảm lạnh vào mùa đông là vì khả năng miễn dịch của chúng ta với virus corona không kéo dài lâu. Và virus SARS-CoV-2 có vẻ giống với những loại virus gây cảm lạnh thông thường hơn. Nói cách khác, chúng ta có thể vẫn cần nghĩ đến việc tiêm vaccine để bảo vệ chống lại COVID-19 hàng năm vì khả năng miễn dịch sẽ mất đi”.
Theo Giáo sư Tang, điều đó không có nghĩa là chúng ta phải đối mặt với “sự diệt vong và u ám” trong 5 năm tới. “Tôi nghĩ rằng virus sẽ sớm tự tiến hóa khác xa khỏi chủng gây ra đại dịch và trở nên nhẹ hơn, dễ lây lan hơn tới mức mọi người chỉ cần nghĩ đến việc tiêm chủng cho nhóm dân số dễ bị tổn thương trong xã hội’’.
Vượt qua biến thể Omicron
The Washington Post đưa tin, các dấu hiệu sớm về ca lây nhiễm và nhập viện của Đan Mạch đang mang lại cơ sở để lạc quan rằng các quốc gia được tiêm chủng cao có thể vượt qua làn sóng biến thể Omicron.
Diễn biến dịch bệnh cùng với việc Đan Mạch đang gấp rút triển khai chương trình tiêm chủng tăng cường, đã làm dấy lên hy vọng nước này có thể tránh được sự gia tăng khủng khiếp các ca mắc COVID-19 mới mà họ đã phải đối mặt. Trưởng nhóm dịch tễ học tại Viện Huyết thanh Nhà nước Đan Mạch, Tyra Grove Krause, cho biết: “Còn quá sớm để thư giãn, nhưng thật đáng khích lệ là chúng tôi không đi theo tình huống xấu nhất".
Đan Mạch là một trong những quốc gia đầu tiên bên ngoài Châu Phi chứng kiến tình trạng bùng nổ lây lan biến thể Omicron. Khi đó, nước Châu Âu này từng được cho là sẽ chìm ngập trong làn sóng Omicron khổng lồ đáng báo động.
Nhờ vào chương trình kiểm tra và phân tích virus chi tiết trên toàn quốc, các nhà khoa học của Đan Mạch đã có một kho dữ liệu thời gian thực về đại dịch. Và trong tuần qua, đất nước này đã ghi nhận những kết quả tốt hơn bất cứ điều gì họ mong đợi. Các ca nhiễm mới hàng ngày ở Đan Mạch sau khi tăng lên mức kỷ lục đã bắt đầu ổn định trở lại.
Quan trọng hơn, các ca nhập viện cho đến nay vẫn ở mức rất thấp so với những gì được dự đoán. Viện khoa học của chính phủ Đan Mạch trước đó ước tính số ca nhập viện hàng ngày chỉ dao động từ 120 đến 250 bệnh nhân vào đêm Giáng sinh. Trên thực tế, trong những ngày gần đây, số ca bệnh phải nhập viện hàng ngày chỉ dao động quanh mức 125 ca.
“Kết quả này khá hứa hẹn” - ông Grove Krause nhận định.
Các nhà khoa học cảnh báo rằng vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn, và ngay cả khi Omicron gây ra ít ca nhập viện hơn, khả năng lây truyền đáng ngại của biến thể mới cũng đồng nghĩa với vô số nguy cơ tiềm ẩn. Virus này cũng có thể lây lan rộng rãi đến mức có khả năng dẫn đến một làn sóng ca bệnh áp đảo các bệnh viện.
Gần đây các nhà khoa học đã thu thập được một số dữ liệu mới, với một nghiên cứu ở Scotland cho thấy nguy cơ nhập viện ở biến thể Omicron thấp hơn gần 60% so với Delta. Một phân tích khác, được thực hiện bởi Đại học Imperial College London, chỉ ra những người mắc Omicron ít có rủi ro nhập viện hơn 20% so với Delta và giảm 40% khả năng phải nhập viện điều trị qua đêm hoặc lâu hơn. Và Nam Phi, tâm chấn đầu tiên của đợt bùng phát biến thể mới, đã chứng kiến tỉ lệ nhập viện thấp hơn nhiều so với các đợt khác.
So với Delta, Omicron né vaccine và lây nhiễm cho người đã được tiêm chủng tốt hơn nhiều. Nhưng kinh nghiệm của Đan Mạch cho thấy việc nhanh chóng triển khai tiêm chủng vaccine tăng cường có thể giúp giảm thiểu số ca lây nhiễm đang gia tăng. Một nhóm các nhà khoa học tại Viện Huyết thanh Nhà nước Đan Mạch gần đây công bố thông tin nghiên cứu rằng các mũi tiêm tăng cường vaccine Pfizer-BioNTech dường như cung cấp khả năng bảo vệ 55% chống lây nhiễm, so với chỉ tiêm đủ 2 liều vaccine. Khi mức độ bảo vệ của vaccine giảm dần theo thời gian, liều tăng cường vaccine “có thể giúp chúng ta vượt qua những tháng tiếp theo” - ông Grove Krause nói.
