Chúc mừng anh khi cuốn sách “Ung thư tin đồn và sự thật” 2 tập của nhóm Ruy băng tím (với hơn 20 nhà khoa học và bác sĩ trong nước và nước ngoài) giành Giải Sách quốc gia 2022 vừa trao ngày 3.10.2022. Anh có thể nói thêm một chút về cuốn sách này?
- Nội dung cuốn sách là 55 tin đồn hiểu sai về ung thư được các nhà khoa học, bác sĩ... giải thích rất dễ hiểu, đại chúng để ai cũng có thể nắm bắt được. Sách được thiết kế infographic dễ truyền thông, và có trích 1 phần tiền doanh thu bán sách để tặng cho Quĩ đồng hành cùng bệnh nhân ung thư của bệnh viện chợ Rẫy (TP.Hồ Chí Minh). Ngoài ra sách cũng được tặng cho một số bệnh viện.
Được biết, anh đã có khoảng 25 năm tham gia vào thị trường, đầu tư vào cổ phiếu, bất động sản... và cũng đạt được những thành tựu nhất định, nhưng ở tuổi 44 lại quyết định rẽ sang khởi nghiệp với kinh doanh sách. Giờ nghĩ lại anh có cho rằng đó là một quyết định điên rồ đúng đắn không?
- 6 năm rồi, có một số việc làm tốt và làm chưa tốt liên quan tới điều hành kinh doanh. Nhưng nếu chọn lại, tôi vẫn chọn sách vì nó mang lại những cảm xúc đẹp, hạnh phúc với công việc, với những cuốn sách mới và nó giúp mình trưởng thành. Nghe chữ trưởng thành ở tuổi này nghe hơi lạ nhưng đúng là nó giúp tôi trưởng thành hơn trong việc quản trị doanh nghiệp, nhận thức về cuộc sống, làm cuộc sống phong phú hơn vì có thêm nhiều mối quan hệ thú vị từ người anh, bạn, tác giả sách với nhiều trải nghiệm thú vị của cuộc đời họ. Cảm nhận được giá trị công việc mình làm.
Saigon books cũng làm thêm sách phổ biến kiến thức, sách giáo trình Đại học (mua bản quyền ở nước ngoài, hoặc kết hợp với một số giảng viên đại học ở Việt Nam viết giáo trình). Ngoài ra, tôi còn đầu tư thêm vào Zenbooks, Chibooks để mở rộng thị trường sách. Saigon books chuyên sách quản trị kinh tế, tâm lý, phát triển bản thân...; Zenbooks mạnh về sách giáo khoa, tài liệu học tập học sinh, Chibooks là sách văn học.
Tôi nghĩ rằng sách là sản phẩm đặc biệt vì nó không đơn thuần là sản phẩm hàng hóa bình thường, nó còn là sản phẩm mang lại giá trị rất lớn cho người đọc, mà đôi khi không xác định được giá trị.
Theo con số thống kê, người Việt Nam trung bình 1 năm chỉ đọc 1 cuốn sách. Đó không phải là một con số khả quan, một lý giải của riêng anh và theo anh, làm sao để tăng tỉ lệ đọc sách lên?
- Tỉ lệ đọc sách thấp ở Việt Nam có nhiều nguyên nhân. Từ việc khuyến khích đọc sách chưa được đưa vào nhà trường, ở nhiều nước cha mẹ đã đọc sách cho con từ mẫu giáo (đó là bắt buộc) như Hàn quốc đưa vào Luật. Bản thân người trưởng thành muốn noi gương thành công trong xã hội ở các nhà chính trị, doanh nhân, nghệ sĩ họ không thấy sự thành công gắn với việc đọc sách. Trong khi ở các nước, các vị Tổng thống, tỉ phú đều ham đọc sách, có người còn viết sách. Hệ thống thư viện ở ta vừa ít vừa thiếu hoạt động chưa đúng chức năng. Thư viện đúng ra phải là nơi phát triển văn hóa đọc, thủ thư phải tổ chức nhiều hoạt động thu hút mọi người tới đọc sách và chia sẻ, trong khi ở ta, thủ thư chỉ là người giữ sách không làm mất sách. Ở ta còn thiếu những tác giả best seller. Tác giả Việt chưa quá 10 người có thể sống được bằng nghề.
Tại Việt Nam, hoạt động kinh doanh sách khá khó khăn và kém hiệu quả, nên không khuyến khích nhiều người giỏi tham gia kinh doanh sách. Không có trường nào dạy biên tập sách ở Việt Nam, điều đó ảnh hưởng tới chất lượng sách xuất bản ở ta.
Giải pháp đưa ra là bắt buộc phải đưa việc đọc sách vào trường học. Cơ quan quản lý Nhà nước, Hội Xuất bản và các Công ty sách nên đưa ra danh sách các sách nên đọc dành cho mọi đối tượng. Thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động phát triển văn hóa đọc, trao giải về sách, review sách. Vận động người nổi tiếng chia sẻ ý nghĩa, tác dụng của đọc sách đối với cuộc đời họ. Thay đổi mô hình hoạt động của các thư viện để thư viện thực sự lan tỏa văn hóa đọc. Và phải mạnh tay xử lý sách lậu, vi phạm bản quyền. Hiện nay, cầm trên tay cuốn sách mới họ chỉ cần scan xong in luôn là phổ biến ngay, trong khi tiền in chỉ chiếm 15-20% giá thành sách (còn lại là tiền mua bản quyền, dịch thuật, biên tập, giấy phép xuất bản...). Chế tài gần như không có. Các vụ liên quan đến sách giả không được xử lý rốt ráo vì quan niệm: Sách giả không gây chết người!
Giá sách của Saigon Books rất cao, vì sao? Phân khúc thị trường của Saigon Books dành cho đối tượng độc giả nào?
- Saigon Books tập trung vào độc giả ở độ tuổi 22-50, những người đi làm và chủ doanh nghiệp. Giá sách cao vì thực tế trong sách khâu phân phối chiếm mất 50% doanh thu (chiết khấu, tiền lãi suất và trả chậm). Người làm sách lãi khoảng 5% với điều kiện bán hết sách, sách không bán được thì lỗ. Chỉ lãi khi sách hay và tái bản. Vì không biết chắc có tái bản không, nên giá bán phải tính giá cao một chút, đảm bảo ít nhất đủ tiền trang trải cho sách bán được. Chứ thực tế, không ai muốn bán giá cao. Đa phần, các công ty đều có bán sách qua kênh trực tiếp nhưng không tốt bằng qua kênh phân phối. Người ta mua sách qua mạng nhiều hơn.
Sự chuyển đổi số tác động đến thị trường sách như thế nào và anh có chiến lược cho Saigon Books không?
- Sách là lĩnh vực ít chịu tác động của chuyển đổi số nhất. Nhiều khâu trong sản xuất sách vẫn sử dụng sức người. Tuy nhiên, gần đây sự phát triển của công nghệ AI đã ứng dụng nhiều vào chuyển đổi số cho sách. Phần mềm giúp cho các công ty quản trị sách tốt hơn từ đầu vào đến đầu ra, nó giảm đi in ấn, giấy tờ. Saigon Books đã đầu tư phần mềm AI để chất lượng dịch bản tiếng Anh sang tiếng Việt tốt hơn. Cách làm là dựa vào những sách đã xuất bản để dạy “con” AI, khi “đổ” vào nó càng nhiều sách thì AI càng quen, càng làm giỏi bớt thời gian và chi phí dịch để đầu tư biên tập sách.
Việc chuyển đổi số khiến nhiều công ty không còn bán sách chủ yếu qua nhà sách truyền thống mà tự mở gian hàng trên nền tảng thương mại điện tử, và quan tâm tới kinh doanh sách E.book và Audiobook.
Covid-19 đã làm thay đổi nhiều thứ trong đời sống xã hội từ thói quen, sinh hoạt đến cách thức làm việc. Với anh nó thay đổi anh như thế nào?
- Mình chú ý chăm sóc sức khỏe bản thân nhiều hơn như thường xuyên dành thời gian chạy bộ. Quan tâm gắn bó với nhân viên nhiều hơn vì khi mọi người chủ yếu làm việc tại nhà thì có nhu cầu được gặp gỡ, chia sẻ, động viên qua online. Quỳnh hiểu hơn hoàn cảnh mỗi người và sau Covid họ vẫn trụ lại, ở lại với mình, giúp mình hiểu hơn giá trị của đội ngũ, trách nhiệm tự thân dành thời gian tốt hơn chăm sóc cho nhân viên. Trong tư duy quản trị doanh nghiệp sẽ phải nghĩ nhiều hơn tới việc ứng dụng công nghệ để chuẩn bị nếu chẳng may có dịch bệnh mới xảy đến phải ở nhà làm việc thì mọi việc vẫn trôi chảy. Ngoài ra, bản thân mình giờ đây thấy cái gì làm được là cố gắng làm ngay, không trì hoãn. Vác balo lên là đi.
Cám ơn Tuấn Quỳnh vì cuộc trao đổi thú vị này.
